Als je Zihni Özdil moet geloven, dan zijn colleges over volkshuisvesting verspilde tijd. Tijdens de lanceringsavond van Vers Beton maakte deze historicus zijn publiek namelijk duidelijk dat ‘scheefwonen’ een mythe is, een construct en een ”semantische verkrachting” waarvan de bestrijding slechts de etnische segregatie bevordert. Vervolgens maakte Özdil tijdens zijn praatje duidelijk dat er wel een ander scheefwonen inhoudt dat je in een woning zit die eigenlijk te goedkoop is, houdt duur scheefwonen in dat je in een woning zit die eigenlijk te duur voor je is.
Tijdens de avond meldde ik mijn oplossing: “Waarom ruil je ze niet gewoon om?”. Het is niet verwonderlijk dat het voorstel van deze dictatoriale wisseltruck enig gelach in de zaal mocht ontvangen. Maar alle retoriek ten spijt zit er wel een logica achter. Deze wordt duidelijk als we de dynamiek op de woningmarkt bekijken

Al 7 reacties — discussieer mee!
Hear, hear. Fijn om een tegengeluid te horen!
Wanneer komt je volgende stuk ivan? Ik ben nu al benieuwd hoeveel groenteburgers merel moet bakken, zodat rachida leuke spulletjes kan kopen voor haar toko.
Er wordt hier en in het vorige stuk een economisch vraagstuk (allocatie) gekoppeld aan een politiek ethisch vraagstuk. Een in principe uittredende overheid wordt verweten segregatie in de hand te werken. Mijn vraag als naïve inwoner van deze stad is dan of er op dit moment dan sprake is van een niet gesegregeerde situatie. Zelf zou ik zeggen dat er juist een sterke mate van segregatie bestaat, dat zou dan betekenen dat het subsidiëren van de huurmarkt niet het, door schrijvers, gewenste effect heeft gehad van het doorbreken van de segregatie. Een mogelijke reden daarvoor is dat dit vraagstuk niet alleen draait om allocatie en dus economische oplossingen te kort schieten. Maar dat er verschillende niet economische redenen zijn voor het blijven of vertrekken: sociologische, ethische, esthetische, psychologische, etc.
Een andere vraag heeft betrekking op het concept segregatie. Dit concept wordt in het vorig stuk gepresenteerd als iets dat intrinsiek slecht is, dat vind ik nogal dogmatisch (en sentimenteel). Ik begrijp dat segregatie niet goed is als het wordt opgedrongen, en dat onderschrijf ik zeker als overheidsoptreden segregratie tot stand brengt. Maar het kiezen voor homogeniteit is niet per definitie kwaad, net zo min als diversiteit per definitie goed is.
Segregatie betekent op zichzelf inderdaad niks. De buurt waar ik woon, bijvoorbeeld, zou je ook als gesegregeerd kunnen zien. In mijn straat wonen nauwelijks andere mensen dan architecten en grafisch vormgevers, terwijl in de straat ernaast vooral allochtonen wonen. Segregatie op zichzelf zou geen morele lading moeten hebben. Waar het natuurlijk om gaat zijn mogelijke gevolgen: onbegrip t.o.v. andere culturen, onveiligheid etc.
We zouden bijvoorbeeld kunnen stellen dat (etnische of economische) segregatie leidt tot onveiligheid. Doe je dat, dan is het antwoord onvermijdelijk dat je aan het stigmatiseren bent. Akkoord, maar dan moet je wel een andere reden hebben om tegen segregatie te zijn. Zolang daar geen eenduidig antwoord op is zeg ik: efficiente allocatie voor laten gaan.
Uiteindelijk, en in deze ben het ook met je eens dat het niet uitsluitend om economische redenen gaat, moeten mensen ergens gewoon wíllen wonen. Dat doe je niet alleen door ze te sponsoren, maar door winkelstraten te verbeteren, kleine ondernemingen te stimuleren, etcetera.
Ik denk dat het inderdaad niet nuttig is om segregatie te verbinden met iets als veiligheid. Het suggereren van een conceptueel veband tussen de twee is stigmatiserend en als ras een rol speelt ronduit racistisch. Dit is ook het argument van özdil tegen de Rotterdamwet, en wat mij betreft terecht. Maar ik denk wel dat er een ethische discussie kan worden gevoerd over segregatie zonder dergelijk concepten met elkaar te verbinden. Je zou bijvoorbeeld kunnen bespreken wat segregatie symboliseert. Segregatie symboliseert het falen van integratiebeleid dat is gebaseerd op een diversiteitsideaal, terug te vinden in de terminologie, het is immers een multi-culturele samenleving en een gemengde school. Trouwens ook behoorlijk raciaal gecodeerde begrippen.
Dit is een ideaal, dat ik zelf ook nog niet bereid ben los te laten. De sociaal-democraat in mij viert het vermogen tot maatschappelijk emancipatie, en daarbij hoort het doorbreken van ook ruimtelijk bepaalde grenzen, namelijk de wijk of de straat. Segregatie kan ik dan ook alleen als inherent slecht zien als het element uitsluiting aan verbonden is. Dus om jouw voorbeeld aan te halen als de allochtoon niet welkom is in jouw straat desondanks dat hij of zij architect is. Of omdat jij als bijvoorbeeld hoogopgeleide architect niet welkom bent in de allochtonen straat (scheefwonen?!) (tenzij je hebt meegewerkt aan de jaren zeventig corporatie woningen, dan behoor je in pek en veren buiten de stadsgrenzen te worden gezet).
Een conceptueel verband leggen is inderdaad inherent racistisch. Het probleem is dat je met de focus op symbolen weinig opschiet. Iemand die je diversiteitsideaal niet deelt kan zijn schouders ophalen en zeggen: hoe is dit mijn probleem? Als je segregatie echt wil bestrijden, moet je bijzonder sterke argumenten hebben omdat het gewoon geld en energie kost (pragmatisch).
Ik denk dat je de waarde van symbolen onderschat. De symboliek van sociale mobiliteit is nauw verbonden met ongeveer elke relevante politieke stroming van de afgelopen honderd jaar. Dus tenzij je een aristocraat wilt overtuigen, heeft het wel degelijk waarde. Hoeveel die symboliek mag kosten is een pragmatische afweging. Maar een kosten-baten afweging is nog geen antwoord op een principiele vraag, het is slechts een vertaling van de vraag in een bepaalde monetaire eenheid.