“Waar Pim komt is ruzie”

Briljant visionair, racist of politieke relnicht? 10 jaar na zijn dood zijn we nog altijd niet uitgepraat over Pim Fortuyn. Zijn invloed op de Nederlandse maatschappij en de politiek zijn evident. Maar wat deed hij eigenlijk in Rotterdam?

 Hoewel hij faalde als professor en ondernemer, werd hij uiteindelijk de grote winnaar in de Rotterdamse politiek. Zijn mislukkingen, triomfen en uiteindelijke ondergang worden vaak gekoppeld aan zijn bijzonder koppige karakter. Waar hij ook kwam: zijn aanwezigheid leek een garantie voor hommeles.

Een geboren en getogen Rotterdammer is Fortuyn niet, want hij verhuist pas in 1988 op 40-jarige leeftijd naar Rotterdam. En hoewel het statige Palazzo di Pietro aan het G.W. Burgerplein bekendstaat als hét woonhuis van Fortuyn in Rotterdam, woont hij ook jarenlang aan de Randweg op Rotterdam-Zuid. Vanaf 1988 runt hij vanuit dit huis zijn adviesbureau ‘Fortuyn en Partners, adviseurs in politiek-strategische besluitvorming’. Zijn koppigheid, pijnlijke eerlijkheid en ongezouten kritiek jegens zijn klanten worden hem alleen niet in dank afgenomen, waardoor zijn bedrijf na enkele opdrachten flopt.

Zijn eerste ‘Rotterdamse’ succes boekt hij als directeur van het project dat belast is met de invoering van de ov-studentenkaart. In diezelfde periode wordt ook zijn grote droom werkelijkheid. Fortuyn verkrijgt namelijk de positie van bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Zijn colleges zijn echter geen succes, want hij komt nauwelijks opdagen. Ook zijn collega’s zetten grote vraagtekens bij zijn inzet en de kwaliteit van zijn wetenschappelijk onderzoek. Fortuyn bagatelliseert namelijk de wetenschappelijke functie van professor en weigert een substantiële bijdrage te leveren. Bij zijn gedwongen vertrek zegt een medewerker tegen het faculteitsblad: “Pim Fortuyn was alleen op de universiteit als hij een toga kon dragen”. Wederom leidde de koppigheid van Fortuyn tot een fiasco.

Tegen de normen in blijft hij echter wel zijn titel ‘professor’ voeren. Het falen van Fortuyns wetenschappelijke carrière komt voor sommigen niet als een verrassing. Zo stelt oud-collega Ton Kee van de Universiteit van Groningen namelijk: “Fortuyn kon buitengewoon veel. Maar hij was een onmogelijk mens met veel arrogantie”. Ook de uitspraak “waar Pim komt is ruzie” van Kee is Fortuyn op het lijf geschreven.

Fortuyns koppigheid komt pas écht goed van pas als hij besluit de stap te wagen naar de politiek. Ook hier worden zijn dwarsliggende gedachten door zijn collega’s als hinderlijk ervaren. Ditmaal hadden alleen niet zij, maar de kiezers het voor het zeggen. Tegen alle verwachtingen in – en tot zijn eigen schrik – wordt Leefbaar Rotterdam op 6 maart 2002 met meer dan 34% van de stemmen de grootste partij van Rotterdam. Het sneeuwbaleffect van zijn succes verspreidt zich vervolgens over het hele land.

Volgens dierbaren heeft Fortuyn het daar niet makkelijk mee. Er is alleen geen weg meer terug, en hij moet nu wel door. De druk op Fortuyn is immens, zijn privéleven vol van eenzaamheid, en de werkdruk blijft alsmaar stijgen. Daar bovenop groeit ook de stroom van bedreigingen en komt zijn persoonlijke veiligheid steeds verder in het geding. Om stoom af te blazen is Fortuyn daarom regelmatig te vinden in verschillende (voornamelijk homo-) clubs in Rotterdam. Zijn openlijke homoseksualiteit levert relatief weinig ophef op, hoewel de darkrooms en duistere feesten die hij bezoekt niet de minste zijn, zoals in het bekende café ‘de Keerweer’ achter de West-Blaak en de dubieuze club Shaft. Pim Fortuyn was daar en op andere plekken in de homoscene een graag geziene gast.

Het lijsttrekkerschap van Fortuyn leidt tot een hoop consternatie in het stadhuis. Koppig als hij is weigert Fortuyn regelmatig in discussie te gaan met zijn tegenstanders. Ook voert hij strijd tegen de “slappe hap” Partij van de Arbeid. Zijn collega’s onderschatten hem, maar gaan uiteindelijk ten onder aan het succes van Fortuyn en delven het politieke onderspit. De installatie van het college volgt op 25 april, en 11 dagen later wordt Pim Fortuyn vermoord in Hilversum. 6 mei 2002 staat heel Nederland, maar vooral Rotterdam, op zijn kop.

Wat gebeurt er met de politieke erfenis van Fortuyn? Na zijn overlijden is Leefbaar Rotterdam nooit meer de grootste geworden, hoewel de partij bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen volgens een nog altijd klagende Marco Pastors ‘eigenlijk gewonnen’ had. Uiteindelijk was Pim Fortuyn minder dan 4 maanden betrokken bij de Rotterdamse politiek. Een korte tijd, zeker als je je realiseert dat zijn gedachtegoed nog altijd voortleeft in de hedendaagse politiek.