Open data triggeren innovatie in Rotterdam

Hergebruik van data stimuleert ondernemerschap en biedt economische kansen voor de stad Rotterdam. De gemeente is alleen nog wat terughoudend met het openbaarmaken van gegevens. Gelukkig komt er een winkel voor open data waar ook andere partijen hun informatie kunnen delen met het publiek.

De gemeente Rotterdam verzamelt en beheert een enorme hoeveelheid data. Veel van die data bevinden zich nu op afgeschermde servers, persoonlijke computers of ergens op een externe harde schijf. Al die gegevens gaan over de stad en haar bewoners: van putdeksels tot leegstaande panden, van parkeerplekken tot verkeersstromen, en van indexen voor gevoel van veiligheid tot geluk. Deze gegevens worden vaak voor slechts een handvol doeleinden verzameld en gebruikt, bijvoorbeeld voor een ontwerp van een woningbouwlocatie, een beleidsplan van verkeer en vervoer, of het beheer van straatmeubilair.

Wat nu als we deze data vaker zouden kunnen gebruiken? Welke mogelijkheden ontstaan er dan? Stel je daarbij voor dat al deze informatie voor iedereen gratis beschikbaar is en dat iedereen altijd online de gewenste gegevens kan downloaden. Je hoeft er niet alleen naar te kijken, maar je mag de data ook vrij gebruiken voor – al dan niet commerciële – ideeën, zonder de makers van de data erbij te moeten betrekken. Dit wordt open data genoemd.
Dankzij open data kunnen programmeurs nieuwe producten en diensten ontwikkelen die anders financieel of technisch niet te realiseren zijn. Eén van de meest gebruikte apps, Buienradar, is hier een goed voorbeeld van. Deze toepassing maakt gebruik van de gegevens van het KNMI. Een ander voorbeeld is 10.000scholen.nl, een hulpstuk dat mensen helpt bij het zoeken naar een passende school. Ondernemers ontwikkelden deze tool via vrijgegeven data van scholen en de overheid.

De voordelen van open data worden steeds duidelijker. Het gaat niet alleen over transparantie van de overheid, maar ook over creativiteit, innovatie en economische kansen. Op basis van studies zijn grove schattingen gemaakt over de opbrengsten van open data. De mogelijke waarde van commercieel hergebruik van data wordt voor de Europese Unie op € 28 miljard geschat, terwijl Nederland er € 200 miljoen euro mee zou kunnen verdienen.

Rotterdamse apps

Ook in Rotterdam wordt er hard gewerkt aan het gebruik van open data. Zo zet de Hogeschool Rotterdam samen met Rotterdamse gemeentelijke clusters en bedrijven de eerste stappen voor de realisatie hiervan onder de noemer Rotterdam Open Data. Op de hogeschool zijn al interessante toepassingen door studenten ontwikkeld. Zij gebruikten daarvoor objectdata die de Gemeentewerken beschikbaar hadden gesteld. In deze verzameling bestanden staan alle zichtbare objecten van de stad, inclusief de geografische coördinaten.

Studenten van het Instituut voor Communicatie, Media & Informatietechnologie maakten hiermee bijvoorbeeld een mobiele applicatie die dankzij gegevens over parkeerborden een invalidenparkeerplaats kan vinden binnen een straal van 500 meter. Een ander voorbeeld is de app ‘Drempelvrij’, waarmee rolstoelgebruikers op basis van informatie over bestrating een geschikte route door de stad kunnen vinden. Andere studenten hebben in het Stadslab – een werkplaats met nieuwe technologieën voor sensoren, fabricage en data – met sensoren, led-verlichting en gegevens over de locatie van bomen een lichtbol gemaakt die groener wordt naarmate er meer bomen in de buurt staan.

Ook studenten van de Willem de Kooning Academie hebben concepten voor datavisualisatie bedacht die laten zien wat er mogelijk is met objectdata, zoals een mooi vormgegeven webtool voor mensen met pollenallergie. Via de gegevens over boomsoorten stippelt deze tool een pollenvrije route uit. Een ander concept, ‘Family House hunting’ gedoopt, helpt bij het zoeken naar de ideale woning via kennis over voorzieningen zoals speelterreinen, groen en zebrapaden.

Open drempels

Deze onderwijsresultaten tonen de mogelijkheden van open data nu al aan. Helaas is de objectdata van Gemeentewerken nog geen open data, maar alleen beschikbaar voor onderwijsdoeleinden. De gemeente Rotterdam is daarnaast terughoudend met het vrijgeven van data. De medewerkers zien de voordelen wel, maar het onderwerp en de realisatie ervan roepen ook veel vragen op. Wie is bijvoorbeeld de eigenaar van de data? Welke data is privacygevoelig? En hoe waarborg je de kwaliteit van de data?

Uit het onderzoeksproject ‘Professionals Supported – Rotterdam Open Data’ blijkt dat veel onduidelijk is over wie er verantwoordelijk of aansprakelijk is voor data-ontsluiting en de mogelijke gevolgen. Velen vrezen dat het openbaar maken van data kan leiden tot ongemakkelijke onthullingen of ongewenste conclusies. Het daadwerkelijk openen van data voor publiek gebruik vraagt om complexe veranderingen, nieuwe organisatorische processen en een cultuuromslag bij de gemeente.

De Hogeschool Rotterdam, de gemeente Rotterdam en Rotterdamse bedrijven werken niettemin samen aan een technische, juridische en organisatorische structuur om data voor iedereen beschikbaar te maken via een online platform. Deze Rotterdam Open Data Store, die deze zomer gelanceerd wordt, maakt naast overheidsdata ook data van burgers en andere publieke data toegankelijk.

Hackathon mee

Op dit moment is er alleen nog te weinig data beschikbaar voor de store. Rotterdam Open Data roept daarom iedereen op om data te leveren met als doel dat andere mensen er een mooie app bij kunnen maken. Ook zijn alle vraagstukken welkom die door data te combineren of toe te passen opgelost kunnen worden. Daarnaast zoekt Rotterdam Open Data naar mensen met ideeën over open data en technologische kennis. Daarom staat er voor oktober dit jaar een hackathon gepland waar alle data, ideeën, apps en ondersteuning welkom zijn. Rotterdam Open Data wil zo een actieve gemeenschap van mensen vanuit verschillende invalshoeken opbouwen. Als dat lukt, kunnen overheden, ondernemers, ontwikkelaars, onderzoekers en andere Rotterdammers elkaar echt versterken en inspireren en is open data een innovatie die toekomst heeft.

Dat laatste wordt dik onderstreept door Korrie Louwes, die als wethouder onder meer verantwoordelijk is voor innovatie. “Rotterdam Open Data is een project dat goed aansluit op de innovatieve ambities van het college. Het is een concreet initiatief dat gezamenlijk door kennisinstellingen, ondernemers, burgers en overheid wordt opgepakt. Het beschikbaar maken van publieke informatie aan burgers biedt vele mogelijkheden. Zo biedt het kansen voor onderwijs, onderzoek, ondernemers en burgers. Het hergebruik van data kan bovendien nieuwe apps, diensten en producten opleveren, en dat zorgt weer voor een meer transparant en open Rotterdam. De verlaging van transactiekosten voor informatie draagt daarnaast bij aan een Rotterdams innovatief ondernemersklimaat. Deze voorbeelden laten zien hoe open data mooi aansluit op de ambities van het Rotterdamse college van burgemeester en wethouders.”

Rotterdam Open Data wordt mede gefinancierd door het Europees fonds voor regionale ontwikkeling van de Europese commissie (Rotterdam Media Commission) en Stichting Innovatie Alliantie.