Op 12 september gingen we massaal naar de stembus, de dag daarna werd duidelijk hoe dat uitgepakt had, en sindsdien is het grote formeren en evalueren begonnen. En terwijl Mark Rutte en Diederik Samsom samen plannen maken, legt Vers Beton de verkiezingsuitslag in Rotterdam onder de loep. Welke partijen waren waar het grootst, wie waren hier de grote stemkanonnen, en bij welk stembureau lopen de meeste anarchisten rond? U leest het allemaal in De Grote Rotterdamse Verkiezingsanalyse.
Stemkanonnen in Rotterdam
Rotterdam, waar we volgens overleveringen allemaal met opgestroopte mouwen in de haven boten staan uit te laden en op aambeelden hameren, stemt natuurlijk massaal rood. In weerwil van de landelijke tendens was daarom hier PvdA-lijsttrekker Diederik Samsom met 23% van alle stemmen de grote winnaar onder ons, de arbeiders. Mark Rutte, gedoodverfd VVD-premier, moest genoegen nemen met 17% van de rode potloden, terwijl PVV-leider Geert Wilders 12% van alle stemmen ontving.
Maar nog voor de lijsttrekkers van GroenLinks, ChristenUnie, SGP en 50plus bleek Tunahan Kuzu het grote stemkanon. 27e plaats op de kieslijst van de PvdA of niet: Kuzu staat op de 9e plek in de ranglijst van voorkeursstemmen. Als je bovendien het aantal voorkeursstemmen vermenigvuldigt met de plaats op de stemlijst voor een relatieve populariteitsscore (wetenschappelijk niet helemaal valide, maar wel een aardige indicator), dan zie je zelfs dat de Rotterdamse politicus met Turkse wortels ruim twee keer zo populair was als Samsom.
Er waren meer lokale helden. Neem CDA’er Turan Yazir, die ondanks een impopulaire partij én een onverkiesbare plek 24 op de kieslijst op de 21e plaats staat van kandidaten met de meeste voorkeursstemmen in Rotterdam. Of Nurten Karisli, op de niet bijster dankbare 52e plek van de PvdA, maar op nummer 26 van de voorkeursstemmenlijst.
De rode draad? Een Turkse achtergrond doet wonderen. Ook een aantal Marokkaanse kandidaten, allen lid van de PvdA, scoorde bovengemiddeld. Kaapverdië was één keer een positieve uitschieter: Carlos Goncalves, voorzitter van de deelgemeente Delfshaven, kreeg als lijstduwer voldoende stemmen voor plek 35 op de voorkeurslijst, en bleef daarmee bijvoorbeeld Jantine Kriens, partijgenoot, mede-lijstduwer en Rotterdams wethouder, met 3 keer zo veel stemmen vér voor.
Rotterdam, waarin bijna de helft van de inwoners allochtoon is, biedt daarom volop kansen voor kandidaten die een specifieke cultuur aan zich weten te binden. Een onontgonnen goudmijn is daarmee de Surinaamse bevolking, de grootste allochtone groep in Rotterdam. Dus, heb je politieke ambities? Sluit je dan aan bij een volkspartij en richt je op de Surinaamse gemeenschap. Zorg er alleen wel voor dát ze gaan stemmen, want de politieke participatie van Surinamers is erg laag. Zo vertelt het rapport De staat van integratie (pagina 53) dat de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 onder Surinaams-Antilliaanse kiezers met 26% ‘erg laag’ was.
Score Rotterdamse kandidaten
Hoe deden de 9 hoogst geplaatste kandidaten het bij het Rotterdamse electoraat? Kregen ze speciale liefde vanwege de gedeelde woonplaats? Carola Schouten in ieder geval wel, want zij ontving 17% van alle stemmen op de ChristenUnie, wat voor een nummer drie op de lijst erg veel is. Elbert Dijkgraaf, de tweede mannenbroeder, kreeg bijvoorbeeld maar 10%, en mede-derdeplaatser Wouter Koolmees (D66) harkte maar 6% van de D66-stemmen van zijn stadsgenoten bij elkaar. Maar de echte winnaar, dat was natuurlijk wederom Tunahan Kuzu. Ondanks zijn 27e plaats op de lijst ontving hij 6% van alle in Rotterdam uitgebrachte stemmen op de PvdA, goed voor 2% van alle in Rotterdam uitgebrachte stemmen.
In de top 50 van de voorkeurslijst zitten verder niet opvallend veel Rotterdammers. Naast een handvol van de hoogst geplaatste kandidaten (Kuzu, Schouten, De Kleijn en Harbers) en de lokale helden (Yazir, Karisli en Goncalves) vallen Salima Belhaj (D66), Abdelkader Salhi (PvdA) en Ronald Sörensen (PVV) op, en dat was het.
Vers Beton versus Rotterdam
Bij de presentatie op Vers Beton van de 9 hoogst geplaatste Rotterdammers deden we ook een klein onderzoek naar het stemgedrag van onze lezers. Wat blijkt: de bezoekers van Vers Beton geven een absoluut onbetrouwbare voorspelling van de uitslag in Rotterdam. Gefeliciteerd, Maurice de Hond neemt zo spoedig mogelijk contact met u op! Op deze site ging Leo de Kleijn (SP) met de hoofdprijs naar huis (34%), D66’er Wouter Koolmees kreeg het zilver omgehangen (21%), ChristenUnie-icoon Carola Schouten kwam als derde over de streep (12%), en net buiten de prijzen viel voormalig wethouder en GroenLinks-lid Rik Grashoff (11%).
Als je dat vergelijkt met de échte uitslag, dan zie je een flink ander beeld. Van alle stemmen die op deze 9 kandidaten werden uitgebracht kreeg golden boy Kuzu ruim de helft, en hield daarmee de directe concurrentie op kilometers afstand. Ver, ver daarachter werd Wouter Koolmees met 14% tweede, terwijl Mark Harbers 11% van de stemmen ontving.
Stemgedrag op wijkniveau
Wie op wijkniveau naar de uitslagen kijkt, ziet dat in Rotterdam alle bekende duimregels als vanouds opgaan. Veel allochtonen? Veel PvdA (zo is in heel Delfshaven de PvdA het grootst, behalve op het gegentrificeerde Lloydkwartier). Veel rijken? Veel VVD (Kralingen en Hilligersberg zijn grote blauwe vlaktes). Veel kracht/pracht/vogelaarwijken? Veel PVV (voor uw zoektocht naar boze blanke Rotterdammers kunnen we Vreewijk en Overschie van harte aanbevelen), hoewel haar dominantie sterk is afgenomen (zie ook ‘Stemgedrag toen en nu’).
Ook de Maas zorgt voor duidelijke verschillen. PVV, SGP en 50Plus scoren veel beter op Zuid dan in Noord, terwijl D66 en GroenLinks het vooral van Noordelingen moeten hebben (en daarbij extreem in elkaars vaarwater zitten).
PVV
SGP
50Plus
D66
GroenLinks
Stemgedrag toen en nu
Wie de resultaten van 2010 en 2012 met elkaar vergelijkt, valt direct op: het aantal PVV-stemmers is enorm afgenomen. In 2010 waren er nog tientallen stemkantoren waar de PVV soeverein heerste, en dat aantal is anno 2012 op twee handen te tellen. Opmerkelijk genoeg zijn die stemmers niet overgestapt naar het ‘mildere’ VVD, maar vooral naar de door de PVV verguisde PvdA. Blijkbaar was er in 2010 dus vooral sprake van veel proteststemmen tegen de gevestigde orde, en is in 2012 die groep weer teruggekeerd naar één van de grootmachten. Rotterdam, dat met Pim Fortuyn en het succes van Leefbaar Rotterdam de PVV-stad bij uitstek was, blijkt – afgaande op de uitslag van dit jaar – daar stevig op terug te komen.
Dat werd de afgelopen jaren ook al stapsgewijs duidelijk bij Leefbaar Rotterdam, dat ideologisch meer en meer van de PVV naar de VVD verschoven is. Mocht de PVV bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen meedoen, dan is het dus de vraag of zij echt zo’n door velen verwachte aardverschuiving gaat veroorzaken.
2012
2010
Recalcitrante, ongeldige, anarchistische en minimale stemmen
Als laatste nog wat saillante details om dode momenten tijdens uw gesprek in de buurtkroeg mee op te vullen. Zo waren er diverse stemkantoren die keihard tegen de gevestigde orde ingingen. Op de Landmanstraat 2 (Charlois) zitten de meeste afwassers met tomaatvormige sponzen, het vermaledijde CDA is nog ouderwets populair op Hendrick Croesinckstraat 36 (Hillesluis), hardcore democraten én de laatste handvol GroenLinksstemmers vind je rondom Beukelsdijk 51 (Middelland), milde christenen lopen vooral rond Kobehof 5 (Oosterflank), de BSO op Slaghekstraat 5 in Feijenoord huisvest verdacht veel SGP’ers, en mensen die bij een brand thuis eerder hun huisdier dan hun partner redden wonen vooral rondom het W.G. Witteveenplein 10 (Kop van Zuid).
Het stemkantoor aan Dempostraat 143 (Schiemond) heeft de discutabele eer de meeste ongeldige stemmen ontvangen te hebben (22 van de 1013). Ook op het P.C. Hooftplein 45 (Spangen) is het goed invullen van een formulier bepaald geen sinecure (20 van de 953). Een schilderij van Ravensburger tot een goed eind brengen blijkt in West al met al lang niet eenvoudig. Maar, vrees niet: bij bijna 40 van de totaal 340 stemkantoren heeft niemand buiten de lijntjes gekleurd. We kunnen het heus wel.
Oldschool anoniem de anarchist uithangen door blanco te stemmen was met 10 van de 1155 formulieren vooral populair aan Schinnenbaan 130 (Beverwaard de gekste!) en Centraal Station (10 van de 1694). Ook bij deze eigenschap geldt dat bij bijna 70 kantoren iedereen keurig zijn burgerplicht heeft vervuld en in ieder geval éen keuze heeft gemaakt.
Als laatste: waar vindt u de meeste rechtschapen liefhebbers van de democratie? Eudokiaplein 35 (Bergpolder) is de absolute winnaar, want daar kwam maar liefst 142% van alle opgeroepenen op bezoek. Blijkbaar is het enorm leuk stemmen daar, hoewel de aanwezigheid van een grote kruidenier ter plaatse ook wonderen zal doen.
Dat maakt gelijk duidelijk hoe lastig het is om te bepalen wat de opkomst per locatie is, want Rotterdammers zijn liberaal genoeg om naar eigen inzicht en voorkeur ergens te gaan stemmen. Op Centraal Station ging bijvoorbeeld bijna 1700 man naar de stembus, en ook het Station Alexander wist 640 forenzen te verleiden tot een keuze. Andere populaire stemkantoren zonder oproep waren te vinden op de Erasmus-faculteit aan de Burgemeester Oudlaan 50 en het Maasstad-ziekenhuis.
Verantwoording gegevens
De analyse van de uitslagen is gebaseerd op de door de gemeente Rotterdam vrijgegeven gegevens over de verkiezingingen. Het origineel vind je op de website van de gemeente, maar een handiger gesorteerde versie (waar ook onze analyse op gebaseerd is) kun je online bekijken en downloaden.
Daarnaast heb ik de geweldige analyse op stembureau-niveau van de NRC gebruikt om inzichtelijk te maken hoe de verschillende wijken scoren en wat de verschillen zijn tussen 2010 en 2012. Die NRC-kaart is op zijn beurt gebaseerd op het werk van bestuurskundige Joost Smits. Wie zijn onderliggende gegevensbestand wil gebruiken voor commerciële, onderzoeks- of andere doeleinden moet daarom eerst even contact met hem opnemen.
Bij de interpretatie hebben Eeva Liukku en Sjoerd Wielenga erg nuttig meegedacht. Alle denk- en schrijffouten zijn natuurlijk niettemin voor mijn verantwoordelijkheid.
