WORM: geen extra geld, geen programmering

Er is de afgelopen maanden veel te doen geweest rondom de Rotterdamse pop- en podiumsector. De dienst kunst- en cultuur sprak zich uit over de adviezen van de RRKC en bracht een wijzigingen aan, die voor een aantal partijen (zoals de Popunie en Bird) alsnog een bijdrage vanuit het Cultuurplan 2013-2016 betekende. WORM viste echter opnieuw achter het net. Er komt geen geld bij, en WORM moet het doen met een jaarlijkse bijdrage van vier ton uit het gemeentelijke Cultuurplan. ‘Het is over met de programmering’, liet WORM daarop weten.
Als reactie publiceerde Vers Beton een gastbijdrage van ondernemer Léon van Geest, waarin hij zich afvroeg waarom het niet kan, voor vier ton een podium aan de Witte de Withstraat runnen. Volgens WORM klopt de opvatting van Van Geest niet, en bracht deze zelfs schade toe aan hun goede zaak; de zoektocht naar extra financiering.
Omdat wij van Vers Beton gemerkt hebben dat eigenlijk in geen enkel medium precies uit de doeken wordt gedaan hoe de financiering en dagelijkse besturing van een podium daadwerkelijk in zijn werk gaan, presenteren wij een reconstructie hoe WORM nu precies in de huidige situatie is beland. Bovendien blijkt directeur Mike van Gaasbeek er niet voor terug te deinzen om man en paard te noemen, en dat levert zaken op die relevant zijn in het licht van het aankomende Stadsinitiatief ‘Popkantoor’.
Mike van Gaasbeek begint zijn verhaal met uitleg over hoe de afgelopen jaren er voor WORM uitgezien hebben: “Wij zijn in 2005 in het VOC-pakhuis gekomen terwijl we wisten dat we daar weg moesten. In 2006 hebben we in een brief aan de wethouder geschreven: ‘Beste wethouder, wij zitten hier tijdelijk en dat weten we allebei. Het kan 2, 4 of 6 jaar duren, maar het is goed om nu al te praten over vervangende huisvesting’. Daarop zijn wij in gesprek gegaan met de gemeente over eventuele nieuwe huisvesting.”

“Na veel vijven en zessen kwamen twee panden uit de bus: het voormalige Fotomuseum (waar WORM uiteindelijk in terecht zou komen, red.) en de ruimte in de Hofbogen waar nu Bird zit. Vóór er een inventarisatie gemaakt kon worden van beide locaties kwam er echter een derde mogelijkheid om de hoek kijken: het pand aan de Gouvernestraat waar toen nog Lantaren-Venster in zat. Bureau Berenschot, een partij die altijd door deze gemeente wordt ingeschakeld als ze zelf geen besluiten durft te nemen, meldde dat er grote problemen met het gebouw van L/V waren en dat wij samen met de Schouwburg en Dansateliers de gemeente uit de brand konden helpen door die ruimte over te nemen. Daar kwam alleen het probleem bij om de hoek kijken dat een technicus van de Schouwburg gekscherend gezegd al meer verdient dan de directeur van WORM. Verder konden wij niet een half jaar op voorhand aangeven welke zaal we nodig gaan hebben in het pand aan de Gouvernestraat. We hadden dus te maken met partijen die in principe onverenigbaar waren op die locatie. Daarop heb ik aangeboden om een nieuw plan te maken, waarmee WORM met minimale middelen intrek zou nemen in het gebouw. De business case die ik heb opgesteld voorzag in het kopen van het pand voor de boekwaarde van €150.000. Verder is het plan gepasseerd langs een investeringsbank en zou er zonder een cent subsidie aan de slag gegaan worden. Alleen voor het saneren van asbest werd een bijdrage van de stad gevraagd.”
“Dat is uiteindelijk allemaal niet doorgegaan, maar doordat we zo’n goed verhaal hadden ontstond er wel een opening voor een definitieve huisvesting. Er is daarom onderzoek gedaan naar het pand in de Hofbogen en het voormalig Fotomuseum, en daaruit bleek dat de boogruimtes van de Hofbogen ongeschikt voor ons waren, want we konden onze spullen daar niet kwijt. Uiteindelijk hebben we een contract gesloten voor het Fotomuseum, waarbij we €120.000 op jaarbasis mét huurkorting zouden gaan betalen. Dat is minder dan 90 euro per vierkante meter. Voor een horecavoorziening aan de Witte de Withstraat is dat een masterdeal.”
VB: En die overeenkomst met de eigenaar van het pand geldt nu nog steeds?

“Tot en met september 2020. Als een andere organisatie of WORM dit niet doorstart, dan moet de gemeente alles in oorspronkelijke staat terugbrengen.”
De héle verbouwing tenietdoen?

“Als een eventuele nieuwe eigenaar dat wil, dan zal de gemeente daar aan moeten gehoorzamen. Men kan het ook zo laten.”
Maar voor jullie houdt het op?

“Als er geen geld bijkomt, houdt de WORM-programmering op te bestaan. Dan hebben we alleen nog dit pand, waar ik en mijn mededirecteur Hajo Doorn achter een bureau zitten, en zijn we voor programmering gereduceerd tot een verhuurschuur.”
Misschien moeten we eerst even een stap terugdoen. Hoe is de verbouwing van dit pand nou precies verlopen? Is die vertraagd en heeft die meer geld gekost dan geraamd? Dat is namelijk een opvatting die je geregeld tegenkomt.
“Wij zijn in september 2010 in het VOC-pakhuis gestopt en september 2011 geopend in het Fotomuseum. In het najaar van 2009 hebben we de vergunningaanvraag ingediend. Dankzij allerlei ambtenaren is dat heel voorspoedig verlopen, maar we hebben toen drie maanden stilgelegen omdat de definitieve besluitvorming op zich liet wachten. Toen we een goedkeuring voor de financiën hebben gekregen, zij we in mei 2011 gaan bouwen, en in september 2011 is het pand aan de Boomgaardsstraat opgeleverd.”
“Qua financiën rondom de verbouwing en verhuizing zit het als volgt: de gemeente heeft ons in totaal 1,4 miljoen euro gegeven als bijdrage voor relocatie , waarvan een deel, €250.000, om de periode tot het nieuwe Cultuurplan te overbruggen. Met het nieuwe cultuurplan zouden we kijken hoe het verder moest: hoe dat zou draaien met de horeca, etc. Verder hadden wij veel fondsbijdragen, sponsoring en donaties . We hebben er toen zelf 6,5 ton bij gehaald. Binnen het tijdsbestek en binnen het budget hebben we in superkorte tijd de bouw gerealiseerd.”
Waren jullie bij nader inzien wel klaar voor deze grote verhuizing?

“Ja. Ook als je kijkt naar de begrotingen zoals ik die gemaakt heb in 2009 en 2010: ik heb nog nooit begrotingen gemaakt die zo goed klopten. Als we niet in deze stormachtige situatie waren geraakt met subsidie en dergelijke, dan hadden we de tijd gehad om de organisatie te oliën en te stroomlijnen.”

Oliën en stroomlijnen?

“We hebben vijf nieuwe mensen op de productie en de horeca aangenomen. Je kunt je voorstellen hoe het is om op de Witte de With een tent voor 500 man publiek te runnen. Er waren kinderziektes, zoals altijd in een nieuw pand, en er was ook allerlei nieuwe techniek waar we mee moesten leren werken. Het was aftasten: ontdekken wanneer en hoeveel security en barpersoneel je nodig hebt, welke vrijwilligers er kunnen tappen en welke niet…honderdduizend dingen die erin geslepen moesten worden.”
Jullie zijn heel eerlijk over het feit dat jullie politiek bedrijven, ook met de berichtgeving naar buiten. Waarom kiezen jullie voor deze tactiek?

“Dat is heel simpel: we hebben al heel vroeg, enkele maanden geleden, verschillende scenario’s doorberekend. Dat hebben we ook naar Dkc (Dienst Kunst & Cultuur, red) gecommuniceerd, waarbij we hebben gezegd ‘jongens, dit is de begroting als we alles wegstrepen, en dat heeft deze consequenties voor 2013’. Die vier ton is het enige wat zeker is. Daar kunnen we allerlei scenario’s over drank, horeca, sponsoring en fondsen op loslaten, maar dit is de basis, en die is niet toereikend als startkapitaal om geld te gaan verdienen. Er zijn nog een aantal scenario’s die wij hebben uitgewerkt, maar die kunnen nooit 4,5 ton compenseren.”
Dat missende gedeelte wordt in jouw verhaal als een rotsvaste hoeveelheid gepresenteerd. Kort door de bocht: jullie zeggen 8,5 ton nodig te hebben en ontvangen er 4. Zijn er geen varianten mogelijk waarbij WORM een doorstart maakt waarbij je minder dan 4,5 ton nodig hebt en waarbij je toch een voor jullie bevredigend programma hebt?
“Er is een ideaal scenario en een aantal tussenvarianten, maar dan nog geldt dat als wij bijvoorbeeld een programmeringsbudget van 2 ton moeten verdienen, we minimaal 6 ton moeten omzetten met de verkoop van bier. Dat komt neer op 870 biertjes per dag meer tappen dan dat ik nu al doe én uitgaand van een café dat vijf dagen per week open is (wat WORM niet is, red). Dat is onmogelijk.”
“In de voorgaande Cultuurplanperiode (van 2009 t/m 2012) kregen we 412.000 euro van de gemeente. Daarnaast zaten we tot en met 2011 nog in de zogeheten Basis Infrastructuur (BIS), een structurele subsidie van het rijk. Dat leverde ongeveer 2 ton per jaar op. Inmiddels heeft Staatssecretaris Halbe Zijlstra de BIS volledig omgegooid en daardoor is het hele fondsenlandschap gewijzigd. Vanaf dat moment zaten wij met WORM niet meer in de BIS en moesten we subsidie aanvragen bij het Fonds voor E-Cultuur. Dat moet dan over internationale kunstwerken gaan, maar dat soort activiteiten zijn op ons niet van toepassing, wij hebben niets te zoeken in die league. Toen wisten we dat we afscheid moesten gaan nemen van minimaal 2 ton subsidie van het rijk. In plaats daarvan hebben we nu bij de Mondriaan Stichting een aanvraag lopen, maar dat bedrag moeten we als organisatie wel matchen (betekent als organisatie zelf minimaal een even groot deel financiëren, red.). Op die uitslag wachten we nog.”
“In de aanloop naar de nieuwe Cultuurplanperiode zijn we in dialoog gegaan met de gemeente, waarin we hebben afgesproken dat we 6 ton zouden aanvragen, in tegenstelling tot de ruim 4 ton die we daarvoor hebben gekregen. In dat proces hebben wij ook aangegeven dat we dat geld zouden repareren in de daaropvolgende periode. Toen is gezegd: stel, we verkopen veel bier, of we draaien heel goed of de rijkssubsidie valt niet weg, dan hoeven we ook geen 2 ton extra subsidie bij de gemeente aan te vragen.
Nu de RRKC heeft geadviseerd om 2 ton minder te geven en nu de rijkssubsidie is weggevallen, gaan we er dus in totaal zeker 4 ton op achteruit.”
“Heel veel plannen voor de doorstart van WORM zijn nog niet dusdanig uitgewerkt dat we ze naar buiten kunnen brengen. Het tweede probleem is dat als wij zeggen dat we het zelf oplossen, de gemeente dan denkt ‘ze lossen álles zelf wel op’, en dát gaat juist niet. We hebben een duw in de rug nodig gedurende één of twee jaar. We gaan al terug van 8,5 naar 6 ton, maar we kunnen niet een verlies van ruim 4,5 ton in één keer opvangen. Dat is niet te doen.”
“In principe komt het hierop neer: het plan waar wij aan werken is WORM 7 dagen per week volledig openstellen. Wij zijn altijd een gecureerde plek geweest, waarbij het programma altijd helemaal vol zat met bands en films. Het idee is om meer op basis van gave ideeën uit de stad te werken met toffe initiatieven en ondernemers om de tent te vullen. We willen niet dat discotheekeigenaren aankloppen, want dan krijgen we gedoe met alle disco’s over concurrentievervalsing, en daar zijn wij ook niet de plek voor. We willen de mensen met een maf idee of een experimenteel concept een plek bieden. We kunnen dan alleen geen geld meegeven voor de programmering, maar kunnen wel de ruimte beschikbaar stellen. Daarnaast bieden wij het pand ook aan commerciële huurders.”

Hebben jullie ooit rekening gehouden met het feit dat jullie de subsidie niet zouden krijgen?

“Ja, maar niet dat we helemaal niets zouden krijgen. We hebben ingecalculeerd dat we van het Rijk niets zouden krijgen, maar het feit dat we 2 ton minder van de gemeente krijgen, heeft ons totaal verrast.
Dat staat niet op papier, maar dat zijn we wel mondeling overeengekomen. De gemeente houdt haar poot daar stijf over, maar we hebben de subsidies voor de exploitatie in 2011 en 2012 gekregen en zoals gezegd twee maal twee ton voor exploitatie, waarvan een deel alsnog naar de verbouwing is gegaan.”
“Kijk, WORM had wel voelsprieten voor de veranderende tijd: we waren al bezig met aandeelhouderschap, met crowdfunding, met sponsoring, we waren aan het praten met bedrijven en we hebben softwarebedrijf Stager BV ontwikkeld. Dat deden we niet omdat we dat zo leuk vinden, maar omdat we daar poen voor willen hebben. De snelheid waarmee deze veranderingen op ons dak kwamen heeft ons verrast. Zoals gezegd, er is afgesproken met de gemeente dat zij rekening zouden houden met de nieuwe situatie voor de volgende Cultuurplanperiode. Dat krijg je dan niet zwart op wit, dus ik heb niets om aan vast te houden.”
Heb je dan geen spijt dat je het niet zwart op wit hebt gevraagd?

“Ja, maar dat hadden ze niet gedaan, want we hadden al een huurgarantie voor tien jaar. Er konden geen garanties worden gegeven, maar er werd wel gezegd dat er rekening mee gehouden zou worden dat onze situatie nu anders is dan in het VOC-pakhuis.”
Zijn jullie toch niet te naïef geweest? Zijn jullie te enthousiast geweest, waardoor jullie een bepaalde focus zijn verloren?

“Achteraf gezien kun je allerlei dingen zeggen, maar op het moment zélf waren het de goede beslissingen, daar sta ik nog steeds achter. Op details hadden we wellicht andere keuzes kunnen maken, maar in de hoofdlijnen niet.”
Slotvraag: met de kennis van nu, zou je dan alsnog in het project gestapt zijn van de relocatie?

“Dat moet je me vragen op 31 december, want dan weet ik hoe de situatie er op 1 januari uitziet, iets wat afhangt van de beslissing van de gemeente en het Mondriaanfonds, één van de laatste strohalmen waar we ons aan vasthouden. Als de gemeente niet over de brug komt en als gevolg daarvan het Mondriaan ook niet (omdat je die subsidie moet matchen – red), dan hebben we een groot probleem. Hoe de WORM er dan uitziet? Laat ik het zo zeggen: als vier ton ook vier ton blijft, dan is het ‘Hajo en Mike aan de Boomgaardsstraat met allemaal lege bureaus om zich heen’.”
UPDATE: Inmiddels lijkt WORM toch meer dan een waterkans te hebben op een grotere bijdrage van de Gemeente. Een meerderheid van Leefbaar Rotterdam, PvdA en D66 wil dat er toch meer geld naar popmuziek en podia gaat.
Dit interview is geschreven in samenwerking met Vers Beton-redacteur Vincent Cardinaal.