De laatste dagen van 2012 worden begeleid door overlijdensberichten als van Bonheur, Kosmopolis en Media Fonds. Zij doen in het nieuwe jaar niet meer mee door het vervallen van subsidie. Kaalslag is een woord dat zich makkelijk opdringt. In zijn opiniestuk betoogt gastschrijver Harry J. Bodifée dat het in Rotterdam nog erger is dan dat. De gemeenteraad dwingt volgens hem namelijk zélf tot ondoelmatig besteden van gelden en stuurt op contraproductiviteit.
Eerder heeft de Raad voor Kunst en Cultuur (RRKC) de subsidievragers beoordeeld en daarop een advies over de verdeling van beschikbare middelen gebaseerd, waarna het college van burgemeester en wethouders dat grotendeels heeft overgenomen. Vervolgens zijn niettemin een paar raadsleden op pad gegaan, hebben links of rechts naar eigen inzicht gemeend dat de verdeling op punten anders moet, en ruilden dat met andere fracties uit. Dat het met de ene instelling wél en met de andere níet anders moest, krijgt daarmee een hoge mate van politiek toeval.
Wat betekent deze herschikking? Heeft het O.T.Theater dan ten onrechte het hoofd in de schoot gelegd? Schreeuwde Bonheur wel hard genoeg, maar met een strategie die helaas meer dan de beschikbare tijd vroeg? Bespeelde Kosmopolis niet op juiste wijze de politieke contacten, en Hofpleintheater wel? Is het extra geld voor de buitengaatse concertprogrammeringen van Rotown een douceurtje voor de kiezers die eerder onder veel media-aandacht teleurgesteld waren over de poppodia? Wist WMDC/Grounds eenvoudig te weinig schijnwerpers op zich gericht te krijgen, waardoor het geen politieke hangijzer werd en bijgevolg in de slachtofferrol bleef?
Contraproductief
De wijze van werken van de gemeenteraad doet het tegenovergestelde van wat de goedbedoelende raadsleden waarschijnlijk voor ogen hadden. De RRKC adviseerde op basis van inhoudelijke beoordelingen. Over die beoordeling kan de betrokken instelling het zijne denken, ze wordt in ieder geval wel de kant opgestuurd om zo goed mogelijk te doen en zichtbaar te maken wat écht de eigen opdracht is.
De werkwijze van de gemeenteraad dwingt een ander richting in. De directeur van een instelling die gekort of wegbezuinigd wordt, moet aan zijn achterban uitleggen dat de raadsleden wel degelijk even effectief bestookt zijn als door de concurrerende instelling die het wél gehaald heeft. Bij een vast budget voor culturele instellingen worden zij in een ratrace om de gunst van de politiek gedwongen. Wie in de degradatiesfeer speelt moet daarom onder meer energie en arbeidskracht weghalen bij haar kerntaak om aan de politieke lobby te besteden. Ook wie een veilige positie lijkt te hebben, kan zich toch bedreigd zien omdat raadsleden dekking voor de begunstiging van een andere instelling zoeken. Iedere instelling móét dus wel preventief lobbyen. Het optreden van de raad leidt daarom tot netto minder inzet van middelen voor kunst en cultuur, en is dus contraproductief.
Vrijwel alle fracties hebben aan deze ratrace meegedaan, óók partijen waar je het niet van verwachtte. Misschien is dat maar goed ook: wie als voortrekker van deze besluitvorming zou gelden, komt bekend te staan als degene die voor de Rotterdamse cultuur een mijnenveld legt.
Boobytraps
Maar hoe moet dan wel? De subsidies kunnen volgens een – van tevoren door de raad vastgesteld – beleid lopen. Hierin zijn doelstellingen opgenomen waarop de instellingen afgerekend kunnen worden. De raad kan daardoor beoordelen of het collegevoorstel strookt met het door de raad gegeven beleidskader.
Dat laatste kan als bij-effect af en toe doorwerken in een individuele toekenning, maar dat is altijd nog beter dan de huidige situatie. Vasthouden aan de gedachte dat de raad soeverein is in het toekennen van individuele subsidies op grond van zijn begrotingsbevoegdheid is namelijk niet zuiver, creëert boobytraps, en is in deze materie contraproductief. Enige concurrentie tussen cultuurinstellingen is goed, maar die moet gaan om de gunst van de beste deelnemers: de recensenten en het publiek. Níet om die van de politiek. De politicus die kunst en cultuur liefheeft, houdt zich daarom vér van bestuurlijke inmenging in individuele instellingen.
