Deze week ging De Slag Om Nederland van de VPRO over de bouw in Rotterdam. Het programma zette vraagtekens bij enkele grote bouwprojecten in de stad. Hoe kan het dat Rotterdam in crisistijd nog zoveel bouwt terwijl elders bijna alles stil ligt? Stedoloog Tim de Bruijn kreeg niettemin geen bevredigend antwoord. Verre van.
Het programma vliegt er bij de start direct goed in: “Rotterdam dreigt door de bouwwoede een spookstad te worden. De stad lijkt te bezwijken onder leegstand en hoogmoed.” Dan denk ik: ze proberen het een beetje scherp te stellen, en zo meteen komt de nuance. Maar nee, het is de vooringenomen strekking van het hele item! De situatie in Rotterdam is gelukkig een stuk genuanceerder dan het doemdenken van De Slag Om Nederland doet vermoeden. Laat ik het een en ander in perspectief plaatsen.
In de uitzending komt architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout van Crimson uitgebreid aan het woord. De verspreking dat Het Witte Huis van rond 1910 is, is slordig (het gebouw is van 1898) maar onschuldig. De rest van wat hij beweert is echter minder onschuldig en vaak zelfs onwaar. Zo beweert hij dat je niet kan zien of gebouwen leegstaan, maar ziet hij wél dat 6 torens van 60 meter leegstaan. Welke dat precies zijn mag de kijker raden.
Overdreven leegstand
Vanstiphout overdrijft de leegstand zwaar. In het centrum van Rotterdam is deze de laatste jaren juist afgenomen, en dan met name in het stationsgebied. Met dank aan ZUS is het Schieblock volgelopen, Shell is teruggekeerd aan het Hofplein met een flinke kantoorafname, en in verschillende gebouwen zijn er veel nieuwe bedrijven bijgekomen, zoals het Rotterdamse CoolBlue dat inmiddels een derde van de kantoren in Central Plaza huurt. Ook Central Post zit vol, terwijl een ander kantoor wordt omgebouwd tot Holiday Inn Hotel.
Klinkt dat wonderlijk? Dat is het niet, want de trend van nu in de gehele westerse wereld is dat bedrijven weer in het centrum van de steden willen zitten. Hun werknemers willen namelijk het bedrijf goed kunnen bereiken met verschillende vormen van vervoer en in een inspirerende werkomgeving zitten. In de uitzending wordt alleen met geen woord gerept over deze positieve ontwikkeling.
Vanstiphout beweert nog meer rare dingen om zijn verhaal aan te sterken. Volgens hem zijn ongeveer alle gebouwen in Rotterdam ooit de grootste geweest. Het is me een raadsel welk punt hij wil maken, en bovendien is het natuurlijk gewoon niet waar, want de meeste gebouwen hebben nooit meegedaan aan deze wedloop. Natuurlijk heeft Rotterdam een traditie van de grootste (haven), eerste (Europacup1) en hoogste (torens), maar wat is daar mis mee? Ik ben er juist trots op.
Welke dan?
Al met al is het rare stemmingmakerij, en daar gaat Vanstiphout rustig mee door. Zo zou Nationale Nederlanden een nieuw kantoor willen en de huidige toren leeg achterlaten. Dat is wederom niet waar. De organisatie is aan het onderhandelen over een nieuw huurcontract, en dat is inmiddels zo goed als rond. Ook weet hij dat aan de Coolsingel zelfs alle kantoortorens leegstaan. Ik denk: welke dan? Natuurlijk zit niet alles vol, maar veel is bezet, zoals bij ABN Amro, Coolse Poort en het WTC. Alleen het oude ABN-pand staat leeg, maar dat wacht dan ook op sloop en herontwikkeling.
Dan is Calypso aan de beurt. Volgens de voice-over wordt dit gebouw “volgeknald” met winkels. Naast de bijzondere woordkeuze is het natuurlijk vooral misplaatst. Calypso is namelijk geen winkelgebouw, maar primair een woongebouw. Bovendien is het juist goed dat er op de begane grond winkels en voorzieningen komen, in tegenstelling tot veel torens aan het Weena. Stel je voor dat het er leuk wordt! Vanstiphout mag ook nog wat zeggen over Calypso. Er zou nog nauwelijks een woning verkocht zijn. Dit is niet waar, al was het maar omdat de verkoop nog moest beginnen toen het interview werd opgenomen. Inmiddels loopt de verkoop – ondanks de enorme crisis op de woningmarkt – goed.
Vervolgens weet de voice-over te melden dat het centrum van Rotterdam eigenlijk één grote shopping mall is. Dit is misschien het beeld van de sporadische bezoeker, maar geen enkele Rotterdammer zal het daar mee eens zijn, en dan vooral niet de 32.000 inwoners van het centrum. Deze opmerking is daarom een grove belediging voor de Rotterdamse binnenstad. En zelfs al was het een grote shopping mall, dan zou dat toch juist een argument zijn vóór nieuwe bouwprojecten om dit te veranderen?
Vloek of zegen?
Het volgende slachtoffer is Forum, het nieuwe zogeheten mixed-use-gebouw van Rem Koolhaas aan de Coolsingel. In dit gebouw komen namelijk naast winkels (die in oppervlakte vergelijkbaar zijn met de Bijenkorf in Amsterdam, dus niet heel schokkend) woningen, voorzieningen en een hotel. Forum moet op die manier deze nu in verval zijnde hoek in de stad een flinke impuls geven. In de uitzending komen enkele politici en één winkelier aan het woord, en bij hen regeert de angst. Zo zou de Nieuwe Binnenweg worden leeggezogen, terwijl daar een totaal ander segment winkels zit dan waar Forum zich op richt. Ook de stroom bezoekers voor beide plekken is geheel anders. De Nieuwe Binnenweg heeft zijn eigen sfeer en daarbij behorende winkels die de huren in Forum niet eens willen of kunnen betalen.
Ook vanuit de Lijnbaan is er kritiek op Forum. Syntrus Achmea, eigenaar van veel winkels daar, laat weten met angst uit te kijken naar de komst van het winkelgebouw. Dat is natuurlijk terecht: het vangt al jaren tophuren voor zijn winkelruimtes aan de Lijnbaan omdat er geen concurrentie is van betere locaties, en die komt er met Forum juist wél. Het lijkt me niet de taak van de gemeente om de vastgoedeigenaren van de Lijnbaan een hand boven het hoofd te houden. Sterker nog: het is juist een zegen voor de stad dat vastgoedeigenaren van de Lijnbaan eindelijk gedwongen worden te investeren in hun vastgoed.
Vastgoedjongens
Ook Koolhaas’ De Rotterdam op de Kop van Zuid moet er aan geloven in De Slag om Nederland. Zo is het volgens de makers een kantoorkolos, maar dat is het niet. Naast kantoren zitten er namelijk bijna 300 woningen, een groot hotel en vele voorzieningen in. Vanstiphout meldt bovendien dat door de verhuizing van de Dienst Stadsontwikkeling naar De Rotterdam er 3 torens bij Marconiplein leeg komen te staan. Wederom vertelt hij een onwaarheid. Deze dienst heeft namelijk 2 torens, terwijl in de derde (de Rotterdam Science Tower) onderwijs zit en blijft. De kans bestaat zelfs dat die functie uitgebreid wordt naar de vrijkomende torens.
Wethouder Karakus, verantwoordelijk voor wonen, ruimtelijke ordening en vastgoed, mag als enige de ‘bouwwoede’ verdedigen. Opmerkelijk genoeg wordt hij als enige kritisch ondervraagd, terwijl de doemdenkers juist het vrije woord krijgen. Een winkelier van de Binnenweg stelt bijvoorbeeld: “Er wordt niet naar ons geluisterd, want de wethouder zit liever met ‘vastgoedjongens’ aan tafel. Hij komt zelf ook uit de vastgoedwereld.” Praten met de vastgoedwereld? Waar de wethouder het lef vandaan haalt! Ik ga me pas zorgen maken als een wethouder die gaat over stadsontwikkeling níet met ontwikkelaars praat.
Maar het wordt nog gekker. De wethouder wordt verweten te geloven in zijn eigen dromen. Dromen is not done tegenwoordig? Ik ben juist blij dat we in deze stad nog kunnen en mogen dromen van een betere toekomst! En ik ben ook blij dat er mensen zijn in ons stadsbestuur die dat met ons doen.
Droom mee!
Kortom, als we De Slag om Nederland mogen geloven is Rotterdam hard op weg een spookstad te worden waar Detroit nog wat van kan leren. Ik zie niettemin als inwoner, dagelijks gebruiker en stedoloog een hele andere ontwikkeling in de stad. Ik zie een stad die steeds leuker wordt met meer bezoekers, meer bewoners en meer leuke voorzieningen. Ik zie geen stad die bezwijkt, maar een stad die opleeft. Ik ben bovendien blij dat de gemeente het lef en de visie toont om ook in crisistijd de boel aan de gang te houden, want Rotterdam heeft het nodig.
Helaas zijn ook in Rotterdam veel projecten stil komen te liggen (net als elders in het land), waardoor de verdichting niet zo snel gaat als gewenst. Maar gelukkig is de stad niet geheel tot stilstand gekomen. Samen met het gemeentebestuur durf ik te dromen van een mooiere en betere toekomst voor Rotterdam, en ik hoop dat de stad niet op de rem gegooid wordt door de nachtmerries van enkele doemdenkers. Ik zou zeggen: droom met me mee!
Al 86 reacties — discussieer mee!
Als je feiten uit het Koopstromenonderzoek gaat citeren moet je dat wel correct doen Lucette.. Er klopt namelijk weinig van je ‘citaten’. Dit staat er wel:
“Binnen de G4 steeg de winkelleegstand in Amsterdam en Utrecht en daalde de leegstand in Den Haag en Rotterdam.” In Amsterdam is er nu 7% leegstand, in Utrecht als geheel 6% (jouw bewering van 2,3% en 3,5% staat nergens vermeld…)
bovendien:
“Kijken we naar de gemeenten met de sterkste verandering in het aantal absolute winkelmeters dat leegstaat, dan hebben Rotterdam en ’s-Gravenhage de sterkste leegstandskrimp.” (met resp. -20% en -27% leegstandsdaling)
en over je genoemde omzetdaling wordt deze kanttekening gezet, die van grote invloed is op het cijfer:
“Voor Rotterdam geldt dat de omzet van Rotterdam Centrum in 2011 niet helemaal goed vergelijkbaar is met die van 2004. In 2004 zijn onder andere de bestedingen op de markt Binnenrotte toegerekend aan de bestedingen van Rotterdam Centrum. In 2011 is dat niet gebeurd en zijn uitsluitend bestedingen in fysieke winkels toegerekend aan de omzet van Rotterdam Centrum. Hiermee wordt een groot deel van de daling in de omzet van Rotterdam Centrum verklaard.”
Als je gaat citeren, wees dan correct.
Het gaat met de winkelleegstand helemaal niet zo slecht in Rotterdam. Er is juist sprake van forse leegstandskrimp de laatste jaren.
@John
Ik citeerde uit een bericht over een presentatie naar aanleiding van onder andere het koopstromenonderzoek, van een jaar geleden, door winkeliers in de binnenstad.
Ik begrijp uit jouw citaat (ik heb het niet opnieuw opgezocht) dat de cijfers ‘niet helemaal goed’ vergelijkbaar zijn met 2004 omdat de omzet van de markt er niet inzit. Dat maakt het cijfer feitelijk verminderd representatief, dat is zo.
Het gaat het dan om hoeveel van die 37% van die daling veroorzaakt wordt door die andere omzetten dan die van onder andere de markt bij de Binnenrotte. Is het 20%, 25%, of 30%? Dat is onduidelijk en kan ook jij niet berekenen en als ik het goed lees is er dan nog steeds sprake van een forse daling. Er staat immers, het is ‘niet helemaal goed’ vergelijkbaar en niet ‘helemaal niet goed’ vergelijkbaar.
Het volgende koopstromenonderzoek is mogelijk exacter.
In Rotterdam hebben bepaalde straten veel last van leegstand, perifere straten zoals de Zwart Janstraat in het Oude Noorden, enz enz.
Het is natuurlijk wel zo dat mensen minder te besteden hebben, door werkloosheid, hogere BTW, hogere lokale belastingen (zoals bekend in Rotterdam flink gestegen afgelopen twee jaar), hogere zorgpremie en hoger eigen risico, slinkende pensioenen, en wat al niet meer.
De mensen hebben minder geld in hun portemonnaie en wat je hebt kan je maar een keer uitgeven. Dus ja, dat de omzetten dalen, kan je natuurlijk zo ook wel begrijpen. En dat is waar het om gaat.
Ik neem aan dat je dat met me eens bent, John.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over het I-pad-gewinkel dat een concurrent is van het traditionele shoppen .
Afgelopen week is het project FORUM in de raad geweest en bij de stukken zat onderstaande pdf met een onderbouwing:
http://www.ris.rotterdam.nl/cgi-bin/showdoc.cgi/action=view/id=117918/13gr474b.pdf
In dat stuk staat de volgende interessante passage die denk ik veel toevoegt aan deze discussie:
“In het hart van de binnenstad (A1 gebied, de winkelkern) zitten ruim 510 winkels met ruim 150.000 m2
winkelvloeroppervlak. In dit gebied staat ruim 5,5% van de panden leeg: dit is rond de frictieleegstand.
Dat is nodig voor een goed functionerende vastgoedmarkt. In de ring daaromheen is de leegstand wat
hoger: daar staat bijna 11% van de panden leeg. Afgelopen jaar is die leegstand overigens flink gedaald.
Dat de leegstand in de rand hoger is dan in het hart is een bekend fenomeen. Aan de randen zit meer
dienstverlening, komen vaker starters voor, etc.: kortom daar is de dynamiek veel groter.
Ook nu blijft er vraag naar winkelruimte in het hart van de grote binnensteden: zo ook in Rotterdam. Dat
werd in de eerste week van deze maand nog eens duidelijk uit de studie Dutch Retail Market View van
CBRE. Ook in het hart van het Rotterdamse centrum was de huurprijs vorig jaar weer licht opgelopen en
is er blijvend sprake van vraag door (deels buitenlandse) winkelbedrijven”
Is dat het rapport dat MultiVastgoed dat Forum ontwikkelt heeft opgesteld?
Forum speelt nu in de gemeentepolitiek omdat het de vraag is of er voorwaarden aan de bouw ervan gesteld gaan worden, en zo ja welke. In theorie kan de raad de bouw ook nog tegenhouden, dat is zo. Alleen heb ik vooralsnog geen tendens in die richting waar genomen, maar ik kan me vergissen.
In mijn optiek is de discussie veel breder dan Forum, en moet die gezien worden in het licht van de crisis en andere marktveranderingen. De vraag is wat het juiste antwoord daarop is.
Mag ik nu zo langzamerhand zeggen dat het verhaal van Tim alles is, behalve objectief? En mag ik dan ook zeggen dat het totaal geen zin heeft om te reageren, omdat Tim verblind is? Ja, dat mag ik zeggen.
dat mag je zeggen al is het grappig van Tim dat hij de discussie aangaat ook al is het WAANZINNIG irritant 🙂
Lucette for President! Tim is een beetje in de war. Totaal niet objectief vooral na zijn opmerking: “Rotterdam Central District is meer vergelijkbaar met de Zuidas, behalve dan dat RCD hoogstedelijker is en dus leuker om te werken, en bijna een uur dichter bij Londen en Parijs.” Alleen dat laatste klopt dan wel weer, maar ja… who cares?
Ben je wel eens op de Zuidas geweest? Veredelde snelweglocatie, meer is het (nog) niet. Of het ooit meer wordt zal de tijd leren maar gaat in ieder geval nog lang duren. Dan kan je toch echt beter in RCD werken dan kan je nog eens een lunchconcert meepakken van het Rotterdams Philharmonisch in De Doelen, even een cadeau kopen in het winkelhart of na het werk een borrel doen op loopafstand van kantoor in een leuke tent ipv in de bedrijfskantine… Maar goed dat zal wel komen omdat ik in de war ben. 😀
In eerste instantie vond ik jouw betoog prachtig, maar hoe meer ik van je lees, hoe minder serieus ik je neem Tim. Hoe kun je RCD nou vergelijken met de Zuidas? De Zuidas heeft een (frictie)leegstand van nog geen 8%. Vergelijk dat eens met de leegstand met RCD. En kijk dan ook nog eens naar de herkomst van de bedrijven die op beide locaties zijn gaan zitten. Binnen Rotterdam was dat vooral verplaatsing binnen de stad terwijl de Zuidas (als veredelde “snelweglocatie”) vooral bedrijven van buitenaf heeft getrokken. De ambitie is misschien vergelijkbaar (RCD moet óók zulke hoogwaardige bedrijven), het resultaat is dat niet. Zo langzamerhand kun je zelfs vraagtekens plaatsen bij de ontwikkeling van RCD. Ik heb er weinig vertrouwen meer in, zeker niet in deze economische omstandigheden.
Tim jij lijkt verblind door de liefde voor Rotterdam. Objectiviteit lijkt jou onbekend. Misschien is het goed als jij eens iets verder kijkt dan alleen binnen de Rotterdamse ruit. Jij noemt RCD hoogstedelijker? Kom op, stedelijkheid wordt niet bepaald door enkel het aantal torens op een locatie en het uitzicht vanuit het kantoor. De Zuidas mag misschien geen centrum zijn van Amsterdam, door het internationale karakter, de (visuele) nabijheid van Schiphol en de nabijheid van de Amsterdamse binnenstad maakt de Zuidas naar mijn mening een stuk stedelijker dan RCD. En dat is geen verdienste van de Zuidas, integendeel. Dat ligt aan de gebrekkige stedelijkheid van Rotterdam Centrum.
Nederland heeft 2 toplocaties voor bedrijven. RCD en de Zuidas. Dat de Zuidas en Amsterdam een grotere aantrekkingskracht hebben ontken ik nergens. In de eerste helft van deze reactie weerleg je dus niets wat ik beweerd zou hebben, ik ben het met je eens, behalve dan dat ik nog wel vertrouwens heb in RCD, ik verwacht alleen niet dat de ooit geplande honderduizenden vierkante meters kantoor er nog gaan komen. De vele op de Zuidas nog geplande kantoortorens gaan er overigens net zo min komen. Maar woningen kunnen dat mogelijk deels vervangen en die kan centrum Rotterdam goed gebruiken.
En jij mag RCD (en omgeving) niet hoogstedelijk vinden hoor, prima. Maar dan moet je niet mij gaan verwijten dat ik niet objectief ben, want dat ben je zelf ook niet. RCD is namelijk groter dan de (dooie) Delftsestraat.
Mijn referentiekader gaat overigens wat verder dan Amsterdam Vs. Rotterdam, wat per definitie een onzinnige vergelijking is. Ik leer liever van ontwikkelingen zoals in Vancouver, Toronto en Hamburg.
Je doet alsof je kennis van zaken hebt maar je doet vooral aan one liners en vakjargon. Hoe lang woon jij eigenlijk al in Rotterdam?
Langer dan je lief is waarschijnlijk. 😉
Steun voor waar ik in het begin al tegen ageerde. Ik krijg het verwijt dat ik niet inhoudelijk reageer, maar dat zal ik nu doen: Tim, je verhaal is subjectief en hier en daar volkomen uit de lucht gegrepen. Je reacties zijn verongelijkt. Je redeneert en reageert met een fanatisme waardoor ik me andermaal afvraag: welk belang heb je hierbij, hoeveel petten heb je eigenlijk op?
Om je vraag te beantwoorden Irene: Ongeveer 34. Maar pin me er niet op vast.
Mijn belang is helder. Ik hoop dat deze stad er een stuk beter voorstaat op de dag dat ik sterf dan op de dag dat ik er geboren ben. En we zijn op de goede weg.
En ja, I’m a dreamer, but I’m not the only one. I hope someday you’ll join us, make this city a better place.
Proost!
NRC van 16 april 2013:
‘Bijna een vijfde van het winkeloppervlak verdwijnt’
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/04/16/bijna-een-vijfde-van-winkeloppervlak-verdwijnt-binnen-zeven-jaar/
Had hem gelezen Chris. Staat niets nieuws in deze ontwikkeling is al een tijd gaande. Dit speelt zich af in de aanloopstraten. In Rotterdam dus bijvoorbeeld de Nieuwe Binnenweg, West Kruiskade, Zwartjanstraat. In deze straten loopt al een heel programma om leegstand terug te dringen, waarvan tot nu toe die op de Nieuwe Binnenweg de hoogste ogen gooit. Winkels maken hier plaats voor andere voorzieningen zoals horeca in alle soorten en maten. Die verdwijnende winkels leiden dus niet perse tot spooksteden en gigantische leegstand, mits er goed mee wordt omgegaan en Rotterdam is hier behoorlijk actief in. Het kans zelfs kansen bieden.
In dit artikel op Wikistedia staat het volgende:
“Winkelleegstand concentreert zich op B1-, B2- en C-locaties: aanloopstraten, decentrale winkelstrips, wijkwinkelcentra en meubelboulevards.”
Voor meer lees het artikel. Rotterdam heeft in dat stuk zelfs een voorbeeldfunctie!
Het gaat dus niet om het A-winkelgebied waar in Rotterdam nog meters worden toegevoegd met FORUM en in mindere mate de Martkhal. Zeker gezien het feit dat deze beide projecten een nieuw type aanbod bieden is het toevoegen hiervan normaal gesproken geen enkel probleem en enkel een verrijking van de stad!
Helder punt, Tim.
ik vind de opmerking van ime niet logisch. Vele studenten aan de Erasmus universiteit wonen niet in Rotterdam, en als ze in Rotterdam wonen zitten ze op kamers omdat een goedkopere woonruimte niet te vinden is in het centrum. Daarom moet Rotterdam blij zijn met de bouw van nieuwe starterswoningen.
En wat betreft de leegstand van de kantoren binnen Rotterdam, dit is stiekem niet een heel groot probleem. De meeste van de kantoren die leeg staan, staan namelijk op de lijst om gesloopt te worden tot dan worden ze vaak tijdelijk verhuurd aan vastgoed beheerders waardoor juist die studenten wel in de stad blijven. Ook de kleine ondernemer en winkeliers profiteren hiervan want deze ruimte is vaak goedkoop te huren.
Uiteraard moet Rotterdam als stad niet alleen ogen hebben voor de binnenstad maar ook voor de andere wijken. Maar als gekeken wordt naar wat er al is geinvesteerd in de achterstandswijken, alleen al het opknappen van de beijerlandselaan, nieuwe binneweg en het aanleggen van de loopbrug (hoerenloper) van Katendrecht naar de Wilheminapier is al een hele verbetering. In deze wijken is in de afgelopen jaren al veel verbeterd, misschien is dat alleen niet zo zichtbaar voor de mensen die niet regelmatig in deze wijken komen!
Tim ik kijk erg uit naar dinsdag belooft een mooi debat te worden, in ons eiguh stadje!
Ik zie in de uitzending van ‘de slag van nederland’ vooral een protest tegen megalomane bouwprojecten in Rotterdam. Ik denk dat het goed is dat er gebouwd blijft worden in tijden van crisis. Deze nieuwe grote gebouwen dragen echter slechts in beperkte mate bij aan een betere stad. Het zijn een soort van UFO’s die landen in de stad, die slechts een beperkte verbetering van de stad realiseren. Een voorbeeld is de markthal. Weer een leuk icoon (dit bedoeld van stiphout met de hoogste, volgens mij bedoeld hij gebouwen die zelfstandig een icoon willen zijn), zonder dat de directe omgeving (bijv. Het water) wordt aangepakt. Meerdere kleinere projecten kunnen een veel grotere bijdrage leveren aan stadsheling, dan enkele enorm grote projecten.
Ten eerste zijn grote gebouwen niet per definitie UFO’s die landen in de stad. Het woord megalomaan zegt wat mij betreft meer iets over de persoon die het gebruikt dan over bouwprojecten. Met een goede plint zoals bij Calypso en FORUM worden ze juist integraal onderdeel van de stad. Groot of klein lijkt me daarin niet zo relevant. Wel is het inderdaad belangrijk dat gebouwen niet als een UFO in de stad belanden (zoals bij de Maastoren). Maar dat is een ontwerpvraagstuk, niet een discussie tussen groot en klein. En ja kleine projecten zijn ook belangrijk en krijgen nu meer aandacht in Rotterdam met oa. het klein en fijn programma en plug Rotterdam. Geen woord daarover in deze uitzending dus dat het pleidooi was voor kleinere projecten lijkt me sterk, of ze hebben het wel heel onhandig gecommuniceerd.
Kortom, waarom kiezen tussen grote en kleine projecten? Om verder te komen hebben we beide hard nodig.
Ik was ook vol verbazing naar de aflevering aan het kijken en alle punten van kritiek op de aflevering worden hier zeer goed door Tim belicht.
Wel denk ik inderdaad dat er nu een sterkere focus komt op kleinere projecten voor de komende jaren. Het vullen van gaten en het verbeteren van bestaande gebouwen, perfect voorbeeld is de Fabriek in Delfshaven.
Meer aandacht hiervoor is er tegenwoordig bij de gemeente:
http://www.rotterdam.nl/kleinenfijn
Ik denk dat het probleem van deze grote projecten is dat ze heel veel programma op een klein stukje stad projecteren. Daardoor kan dat stukje stad wellicht wat verbeteren. Maar wordt is er geen ruimte meer voor programma op andere plekken in de stad, waar we ook graag een verbetering van de omgeving zien.
Liever 5 ontwikkelingen rondom de coolsingel waarin grotere internationale ketens ruimte krijgen, waarbij de directe omgeving verbeterd kan worden, dan slechts 1 blok (forum) die alle ruimte opslokt en slechts een verbetering realiseert voor een klein stuk stad.
Dat punt kan ik me wel in vinden tot op zekere hoogte stedenbouwer. Maar wie zegt dat Forum alle ruimte opslokt? Ik denk dat kleinere projecten best nog mogelijk zijn naast de ontwikkeling van Forum. Ook spreken grote en kleine projecten volgens mij een andere doelgroep aan. Zowel met winkels als wanneer het om woningen gaat. Grote woontorens hoeven geen kleine invulprojecten in de weg te zitten. Ze spreken namelijk een andere doelgroep aan en dus spreek je als stad een brede doelgroep aan door beide aan te bieden. Het lijkt me in ieder geval om door de slechte economische omstandigheden gelijk maar alle ambities overboord te gooien.
De Slag om Nederland is in veel van haar uitzendingen inderdaad weinig objectief en komt vaak in de buurt van ‘stemmingmakerij’. Ook in dit geval.
Desondanks vind ik dat je in dit artikel, net als DSON overigens, nogal makkelijk beweringen doet die moeilijk te checken zijn. Dat maakt de discussie over ‘wel waar’ of ‘niet waar’ er niet makkelijker op…
Ik ben het eens met het verbeteren / opknappen van bestaande gebouwen, maar de Fabriek is een treurig voorbeeld. Daar is een prachtige broeiplaats (welke alleen nog brandveilig gemaakt moest worden) voor startende creatieven en kunstenaars (zonder budget voor een hoge huur / krakers) weggejaagd en vervangen door opnieuw een ‘creative factory’.. die hadden we al. Niets meer dan een kantoorpand met kekke glijbaan zonder ruimte om daadwerkelijk een ‘fabriek’ te zijn. Voor deze functie had ook bestaande kantoorruimte gebruikt kunnen worden. Hier wordt een mooi oud fabriekspand in het centrum zijn ruimte-, expositie- en werkplaats-capaciteiten ontnomen. Hier had een mooie gedeelde werkplaats in gekund, de sociale functie had kunnen blijven bestaan (filmavonden+exposities) en het had weer een creatief ontmoetingspunt kunnen worden. In plaats daarvan is er een kantoorpand verrezen, weliswaar met kekke glijbaan, maar toch.. een kantoorpand.
Natuurlijk, subsidie voor zoiets moois is er niet, maar het is wel wat de stad beter had kunnen maken.
Ik ben het overigens voor een groot deel eens met de stelling dat het centrum van Rotterdam een grote shopping mall is. Het centrum van Rotterdam is een soort wakzwemmen, af en toe mag je even lucht happen. De fijnste plekken in het centrum van Rotterdam vind ik de Oude Binnenweg/Eendrachtsplein en de Witte de Withstraat. Dat komt door de combinatie van de oude gebouwen (kunnen we weinig aan doen), horeca die zich daar bevindt en het groen. Ten NO daarvan: het Stadt Mitte van Rotterdam, hoogbouw met glazen winkelpuien dat ’s avonds in een spookstad verandert waar niemand wil zijn. Wil je Rotterdam een prettiger centrum geven dan moet je de lege ruimten op gaan vullen met kleine pareltjes.. daar heb je geen gigantische bouwprojecten voor nodig.
PS: Aan de schrijver van het artikel: de Lijnbaan is een monument, daar heeft investeren dus helemaal geen effect.
Dat laatste: niet helemaal waar. Ik ken de Lijnbaan als mijn broekzak (heb er ook een relatief kleinschalig plan voor gemaakt 2 jaar geleden met veel groen zie http://www.studiobcentral.nl/?page_id=35) en enkel het ensemble is een monument, niet de bebouwing zelf. In theorie mag alles plat als het je in hetzelfde volume weer wat terug bouwt. De bebouwing zelf is geen monument.
De informatie over het Schieblock in dit artikel is helaas niet juist. De stadsontwikkelingscombinatie CODUM-ZUS heeft Schieblock gerealiseerd, waarbij CODUM verantwoordelijk is voor de verhuur van de kantoorruimten, financiën, exploitatie en de realisatie. Op de site van Schieblock staat meer informatie: http://www.schieblock.com/index.php?pageID=5.
CODUM beheert daarnaast ook andere panden in Rotterdam specifiek voor creatieve ondernemers, namelijk aan de Delftseplein naast Central Post en de Zomerhof- en Vijferhofstraat in Rotterdam Noord, en is actief in Amsterdam en Arnhem.
ok, dat wist ik niet. Ik waardeer je groene input in je afbeeldingen 🙂 Ik denk dat iedereen het er wel over eens is dat de binnenstad nog wel wat meer groen kan gebruiken.
Was de informatie niet juist of niet volledig? ZUS was in beginsel wel initiatiefnemer voor het (tijdelijke) behoud en heeft dit samen met CODUM en ook medewerking vanLSI (die eigenaar is van het blok) voor elkaar gekregen. En volgens mij zit het blok ook grotendeels volverhuurd? Ik zie dus geen hinderlijke onjuistheden die het betoog schade aandoen. 🙂
Je moet wel erg van beton houden als je het daarmee oneens bent ja. 😉 Binnenrotte bijvoorbeeld daar zou elke grasspriet al een verademing zijn… Boompjes is gelukkig een stuk beter geworden!
Wat je nu schrijft is juist. Maar: “Met dank aan ZUS is het Schieblock volgelopen” is dan redelijk ongenuanceerd.
Amen!
Helemaal mee eens. In die uitzending (vast gemaakt door Amsterdammers) kregen zure, mopperende klaagpitten ruim baan. Maar met die mentaliteit zou de Erasmusbrug er nooit zijn gekomen, noch de Kop van Zuid, het nieuwe CS, enz enz. Rotterdam is zo ontzettend veel mooier geworden de laatste 20 jaar!
Iets op trots op te zijn. Ik droom mee! 🙂
De Slag om Nederland gebruikt inderdaad een beetje een suggestieve manier van journalistiek bedrijven door een appel te doen op gevoelens van rechtvaardigheid (waarom wordt de kleine winkelier niet beschermd tegen de grote retailmachines?) en af en toe overhelt naar slecht beargumenteerde opinievorming. Dat maak je mooi zichtbaar in je stuk Tim. Maar het probleem dat erachter schuilt is wel immens. De stad heeft de m2’s kantoorruimte van de Rotterdam en de winkels in het Forum simpelweg niet nodig. Ga eens uit van bestaande bouw en toon lef met het verleggen van aandacht naar wijken als Katendrecht, Bergpolder of Delfshaven waar veel ondernemerschap zit en de lokale economie wel een stimulans kan gebruiken. Nog meer paradepaardjes in de binnenstad daar zitten alleen ontwikkelaars op te wachten, daar heeft Vanstiphout gelijk in ook al is zijn tone of voice misschien wel erg in de lijn van DSON.
Ik denk dat de twee, het herontwikkelen van bestaande bouw, en het realiseren van nieuwbouw, naast elkaar kunnen bestaan. Natuurlijk hebben we in Nederland last van een vastgoedbubbel die nog lang niet leeggelopen is. En de kantorenmarkt is het grootste probleem. Echter, er zijn een hoop ontwikkelingen gaande om die transformatie van verouderde gebouwen in gang te brengen. Enerzijds worden er vierkante meters weggenomen (sloop), zijn er bouwstops afgegeven op specifieke locaties, en anderzijds krijgen oude gebouwen een nieuwe functie (kantoorpand Boompjes wordt hotel, kantoorpand Calandstraat zijn apartementen geworden). Echter, we moeten als stad nieuwe ontwikkelingen niet tegenhouden. Zolang het gecontroleerd gebeurd en op locaties die dat heel goed kunnen gebruiken, zie ik alleen maar een meerwaarde. Waarom zou je als stad een investering van 350 mljn euro in hemelsnaam tegen willen houden?
Ik geloof dat één en ander in de komende jaren op z’n plek zal vallen, maar daar is wel geduld voor nodig. Vastgoedpartijen hebben de tijd nodig om hun leegstaande bezit af te waarderen (en daar hebben ze, mijns inziens, een duwtje in de rug van de overheid bij nodig) en op specifieke plekken te komen tot transformatie en overheden zullen zeer zorgvuldig moeten kijken naar de stad en wat die nodig heeft.
Het tv programma was niet bepaald verheffend, daar ben ik het mee eens. Maar dit antwoord leest als een hysterische reactie op een hysterisch tv programma. “Droom mee!”, doe mij een lol, ik heb net een tv programma gekeken waarin onze verantwoordelijk wethouder broodnuchter verklaart dat “we windmolens bouwen”. Aangezien mijn associatie met windmolens begint en ophoudt bij Cervantes, vond ik dit niet een bijzonder spitsvondige repliek op aantijigingen van megalomanie.
Er is uiteraard niets mis met dromen, maar als de bestuur van een stad is blijven steken in een wensdroom, dan is dat verontrustend. Dit is overigens niet een kritiek op de schrijver van dit stuk, maar wel een verwijt aan het bestuur van een stad. De “feiten” van de wethouder heb ik nog steeds niet gezien. De feiten die je in de stad wel ziet zijn leegstand en het verder ontwikkelen van gebouwen. De risico’s voor dit bouwen worden trouwens voor een groot gedeelte gedragen (afgewenteld) door de stad, zie bijvoorbeeld de problemen met de Calypso en de bij voorbaat afname van 20.000 m2 kantoorruimte door de gemeente. Dat de gemeente niet de belangenbehartiger van een winkeliersgroep is lijkt mij helder en dat de gemeente praat met de vastgoedbranche is ook vanzelfsprekend. Echter, het lijkt mij wel belangrijk dat de gemeente met een heldere uitleg komt over de keuzes die gemaakt zijn en niet blijft steken in inmiddels platgetreden utopische verhalen over “geloof”, “droom”, “intuitie”, enz. Dit temeer aangezien wensen en illusies komen en gaan, maar de stad blijft en wij burgers in die stad onze eigen wensendromen proberen vorm te geven.
Hoewel ik het woord hysterisch niet zou willen gebruiken snap ik de opmerking wel. De focus ligt bijna volledig op wat er niet klopte in de aflevering, niet op de terechte problematiek die wordt aangestipt.
Welke problemen met Calypso bedoel je trouwens? Aan het begin van de crisis probeerden ze die woningen te verkopen voor toen al hoge prijzen. Dat liep niet, en daar zijn ze toen mee gestopt. Midden in de crisis kopen mensen niet 3 of 4 jaar voor oplevering een appartement van papier. Afgelopen najaar is met opnieuw gaan verkopen voor ongeveer 30% lagere prijzen. Lijkt me niet vreemd in een markt waar alle woningen een stuk in prijs zijn gedaald om ook hier omlaag te gaan. En de verkoop loopt heel behoorlijk, de verhuur nog veel beter. (Huren is momenteel veel makkelijker en met minder risico op de woningmarkt. Ook de vergrijzing helpt, mensen verkopen hun woning en gaan huren voor hun laatste levensfase.)
Nieuwste cijfers voor de kantorenmarkt (feiten) komen als het goed is binnenkort. Maar voor het stationsgebied zullen dat goede cijfers zijn. Alleen al Shell heeft daar 15.000m2 afgenomen, Coolblue 5500 en tal van andere bedrijven ook. De rest van de stad zullen we moeten afwachten.
Beste Tim, Karakus zal best wel blij met je zijn. Bijt nooit de hand die je voedt enzo
Door de negatieve teneur van het item wordt de boodschap een beetje uit het oog verloren: meer kantooraanbod leidt niet tot meer afname. Daardoor zullen er vooral binnen Rotterdam verschuivingen plaatsvinden en dus wordt er indirect gebouwd voor leegstand. Tel de dubieuze rol van Karakus daarbij op en je gaat je toch afvragen of dit de goede kant op gaat. Ik denk dat het de verkeerde kant op gaat, alles moet nu ingezet worden op kleinschalige projecten waarmee de stad écht leuker wordt.
Práchtig stuk! Geschreven met kennis van zaken, gedrevenheid en eloquent taalgebruik. Als dit het niveau wordt van de discussies in Rotterdam, is dat in zichzelf alvast een goed voorteken voor Rotterdam.
Zelf ben ik het totaal oneens met de schrijver. Maar dat mag geen rol spelen.
Niet elke woning is geschikt voor iedere bewoner. Met meer sociale woningen of penthouses ga je bijvoorbeeld geen middenklasse gezinnen in de stad houden. Dat geldt ook voor kantoren. Niet ieder kantoor is geschikt voor iedere huurder. Veruit het grootste deel van de leegstand bestaat uit verouderde kantoren. Veel bedrijven willen die niet meer huren. Nieuwbouw die voldoet aan de nieuwste eisen kan daarmee wel degelijk leiden tot meer afname. Die nuance vergeet je.
Verder zie ik niet waar de rol van Karakus dubieus is. Maar ik laat me graag overtuigen met bewijzen van een dubieuze rol. Ik ben benieuwd.
Ah is dit een verdenking dat ik voor Karakus zou werken? Ik moet je teleurstellen ik heb geen enkele band met het stadsbestuur en werk niet voor de Gemeente. Dit stuk is geschreven uit passie voor Rotterdam, niets meer en niets minder. Misschien reageer je beter op de inhoud…
Niet voor de gemeente Tim? Rotterdam Marketing? Opdrachtgevers op je website? Reclame voor ZUS, die zo vuistdiep in de gemeente zit, dat ze oa winnaar werden van het Stadsinitiatief..Ik ben inmiddels gewoon om bij gejubel over Rotterdam eerst even de habitat van de auteur te checken.
Ah, dit had ik nog niet gelezen. Ik adviseer je om de recente berichtgeving over onze wethouder eens te lezen, oa in nrc. Dubieus is een understatement. Niettemin sympathiek dat je het voor hem opneemt.
Heel goed zo’n check. Maar dan moet je het wel goed doen. Rotterdam Marketing is geen gemeente Rotterdam maar een onafhankelijke stichting. Ik heb daar ook een functie die niets met deze materie te maken heeft. Ik werk daar omdat ik er mijn passie voor de stad kan gebruiken. Ik heb geen opdrachtgevers op mijn website want heb nooit een betaalde opdracht gehad met Studio B Central. Alle projecten op de website zijn eigen initiatief. Ik maak ook al geen reclame voor ZUS, ik was vorig jaar 1 van de grootste criticasters van het stadsinitiatief en vind die luchtsingel een aanfluiting.
Kortom, je (anonieme) verdachtmakingen zijn totaal misplaatst, ik zou zegggen probeer het eens op de inhoud.
Vage verwijzingen, maar waar is de link?
Je kunt behalve bouwen toch ook wel googelen? Tim, als laatste, want dit gaat niet opschieten, ik heb nu eenmaal niet zoveel ‘passie’ als jij. Ik ben het niet eens met de inhoud van je stuk, maar belangrijker nog: ik vertrouw (deels) je motieven niet. Dat is een kwestie van alles bij elkaar optellen, ook je ‘verdediging’ in de reacties. Het is beslist geen misdrijf als je profiteert van banden met de gemeente, integendeel,iedereen moet eten, maar ik neem alleen al daarom je stuk niet serieus. Je hebt me tot slot niet kunnen overtuigen van het tegendeel, sorry.
@Tim
De praal van de Calypso ten spijt, een 30% prijsdaling is hoe dan ook financieel een drama voor de projectontwikkelaar, daar is niks goeds aan.
Bouwen zonder reeel in te schatten wat het oplevert is een risico, dat voorafgaand aan de bouw van de Calypso reeds was voor zien door de banken die er geen cent in wilden steken.
Vandaar ook dat de gemeente er met 30 mln of meer inzit.
Los daarvan houd ik ook van de hoogbouw, verdichting enz enz., het is fantastisch en het maakt de stad mooi.
Maar dat betekent niet dat je de ogen moet sluiten voor de financiële situatie waarin de vastgoedmarkt zich bevindt.
Ja voor andere vastgoedbezitters (zoals ook particuliere woningeigenaren) is het ook een drama dat hun vastgoed 30% minder waard is geworden. Hoe dramatisch het voor de ontwikkelaar is weet ik niet maar lijkt me sterk dat ze er verlies op draaien. Maar dat is gissen ik ken de cijfers niet.
Haha ik mocht willen dat de gemeente of wie dan ook me betaalde voor mijn mening. Nogmaals je mag het met me oneens zijn maar wat je hier doet is gewoon anoniem vuil werk. Ik laat de eer aan jou.
@Tim ik zou zeggen lees je eens in in de materie. Hier is heel veel over geschreven. De bouwbedrijven en de gemeente en de ontwikkelaar zijn de investerende partijen geweest, dus die dragen het risico. De bedragen (miljoenen) per partij zijn al heel lang bekend -> google.
Overigens wil ik daarbij aantekenen dat het project Forum van Multivastgoed een totaal ander beeld laat zien en een degelijke indruk maakt waarbij al onderdelen van het pand verkocht zijn nog voor dat de bouw begonnen is. Het ene project is het andere niet, los van wat de komst van Forum betekent voor de rest van de stad en omliggende gemeentes.
De markt zit in een dal en daarover lees ik niks in je stuk.
Mijn reactie sloeg vooral op kantoren en niet zozeer op winkeloppervlakte en woningen. Vooral bij de kantoren zie je die verschuiving binnen het centrum. Hoe het met het forum gaat uitpakken zullen we moeten afwachten. Die kantoren die verlaten worden zijn vaak geenszins verouderd maar kunnen nog jaren mee.
Maar wat de rol van Karakus dubieus maakt is dat de geur van belangenverstrengeling aan hem kleeft. Hij komt uit het vastgoed en doet vooral zaken met de vastgoedjongens, waarbij het er dikwijls op lijkt dat hij vooral het belang van de vastgoedjongens behartigd en niet zozeer het belang van de stad.
Ah, geur van belangenverstrengeling? Dat riep NIMBY groepering Zalmhaven2030 3 jaar geleden ook en degene die dat riep is nu een collega van Karakus. Bewijzen graag en ik zou zeggen stuur ze dan ook gelijk naar de gemeenteraad die zullen er van smullen.
Tot die tijd lijkt het me 1. geen probleem dat de wethouder vroeger bij Atta makelaars gewerkt heeft. Beetje relevante werkervaring is weinig mis mee. En 2. met vastgoedmensen praten is zijn werk, daar wordt hij door ons voor betaald. En 3. daarbij heb ik (en de gemeenteraad) nog nooit gezien dat hij niet het belang van de stad behartigd. Zou dat wel zo zijn dan zou de gemeenteraad in moeten grijpen maar dat is dus niet aan de orde. Wat mij betreft dus allemaal kolder. Maar goed de discussie ging hier niet over Karakus eigenlijk. 🙂
On topic:
TV is nou eenmaal uitvergroten, stereotypen waarmaken en vrijwel geen nuance. Ik heb het van dichtbij meemakt.
Een beetje naast het topic:
Tim het heeft er alle schijn naar dat Hamit Karakus soms de waarheid niet kent/vergeet:
Wethouder Hamit Karakus (wonen, PvdA) zei gisteren in NRC Handelsblad dat hij vorig jaar zomer voor het eerst hoorde dat in de Fatihmoskee een brandonveilig internaat zit. “Ik ben meteen actie gaan ondernemen.”
Oud-voorzitter Dagmar Oudshoorn van deelgemeente Feijenoord (2006-2010, PvdA) zegt dat de deelgemeente in 2008 “meerdere malen” met Karakus heeft gesproken over de internaten.
Ook volgens oud-deelgemeentebestuurder Robbert Baruch wist zegt dat het college “zeer zeker” wist dat in de moskee kinderen wonen. Baruch: “Het internaat is een paar keer in reguliere overleggen met het college aan de orde geweest.”
En vervolgens de klokkeluider dreigt met vervolgening:
De gemeente Rotterdam heeft bij de politie aangifte gedaan van het lekken van informatie en het heimelijk opnemen van gesprekken tussen ambtenaren tijdens een vergadering. De informatie gaat over mogelijk brandonveilige situaties bij moskee-internaten in Rotterdam.
Met alle respect voor Aboutaleb, maar zijn oproep zal de lekkende ambtenaar niet uit de tent lokken:
De zaak wordt hoog opgenomen in het stadhuis. Om die reden heeft burgemeester Ahmed Aboutaleb, op verzoek van de wethouder, aan ambtenaren een oproep gedaan zich te melden als zij in de zaak van de moskee-internaten ongewenste politieke druk hebben ervaren.
Het commentaar bij rijnmond.nl schetst ook een aardig beeld van de situatie.
Bronnen:
http://www.nrc.nl/nieuws/2012/11/13/stadsbestuur-wist-van-onveilig-internaat-rotterdam/
http://www.rijnmond.nl/nieuws/13-02-2013/rotterdam-doet-aangifte-over-lekken-moskee-internaten?page=1
Rijnmond.nl:
“Onafhankelijke deskundigen en de Ombudsman in Rotterdam oordelen echter dat er weliswaar zaken verbeterd moeten worden, maar dat er geen sprake is van een onveilige situatie waardoor internaten direct moeten worden gesloten.”
Ingewikkelde materie waar ik niet te snel over wil oordelen.
Voor wat het waard is, Irene: ik ken Tim niet bijster goed, maar de verdenking dat hij stiekem banden onderhoudt met de wethouder en consorten zit in de categorie zionprotocollen, ben ik bang. Deze jongen houdt gewoon enorm van de stad en hoogbouw, en reageert dus op volgens hem onjuiste verdenkingen. Je kunt het inhoudelijk met hem oneens zijn, maar Tim ervan verdenken een schaduwagenda te onderhouden doet hem echt tekort.
Dus, Irene: kom je vanavond ook langs in de Schouw? Ik stel je graag aan Tim voor. Ik denk dat jullie het prima kunnen vinden met elkaar 🙂
Mooi om te zien hoe je je passie voor Rotterdam omzet in een stukje, Tim. Helaas lijk je de kritiek van het programma en van Wouter Vanstiphout te missen. Zijn kritiek is niet gebaseerd op de punten waar jij hem op afrekent (bouwjaar hier, wel of niet lege torens herkennen, 2 of 3 torens achterlaten); leegstand is een erkend probleem in de Rotterdamse binnenstad. Het toevoegen van nieuwe vierkante meters is daar een rare oplossing voor, nadruk op herbestemming ligt meer voor de hand.
De wethouder is niet alleen verantwoordelijk voor vastgoed, ook voor economie. Naast dromen en praten met zijn vastgoedvrinden lijkt luisteren naar bestaande ondernemers dus ook geen raar idee, gezien de onder druk staande retailsector en leefbaarheid in binnensteden. Ik ben bang dat het leegstands-vraagstuk en het overschot aan kantoor-oppervlakte niet in veilige handen is bij dezelfde project-ontwikkelaars die hun geld verdienen door kantooroppervlakte te verkopen; Dhr. Karakus kan zich misschien beter richten op incentives om nieuwbouw terug te dringen en vastgoedeigenaren af te laten waarderen.
Praten met de vastgoedsector; graag. Oren laten hangen naar de vasgoedsector; liever niet. Vraag creëren met aanbod lijkt Mr. K’s strategie, maar misschien zou hij zich (al helemaal nu) meer moeten richten op het onderzoeken waar vraag naar is, en hoe daar vanuit de bestaande stad een oplossing voor te vinden is.
Ik ben het met je eens dat het programma ergens een terecht punt maakt, maar het doel van dit stuk was niet om die te benoemen. Ook ik ben niet blind voor de leegstand, maar die moet ook niet overdreven worden. De kantorenproductie is al flink omlaag gegaan. Heel veel kantoorplannen zijn niet doorgegaan of verkleind. Denk aan Gedempte Zalmhaven (flink verkleind) en Schieblock (voor langere tijd in de ijskast). Maar ook de Baltimore locatie op de Wilhelminapier waar nu een woningbouwplan voor is in plaats van kantoren. Ook heeft de gemeente besloten om nog maar op enkele plekken nieuwbouw toe te staan. Het stationsgebied is 1 van die plekken. Je kunt geen gezonde kantorenmarkt hebben zonder regelmatig ook nieuwe kantoren toe te voegen. Een project als First biedt straks kantoorruimte van een niveau wat we nog niet hebben in het centrum van de stad (en bijvoorbeeld wel op de Zuidas). Dit soort aanbod is erg belangrijk voor de aantrekkingskracht van de stad voor bedrijven maar dit gegeven wordt door de ‘doemdenkers’ geheel genegeerd. Ook doen ze of Rotterdam onverminderd doorgaat met het toevoegen van kantoren maar dat is dus ook niet waar. Het meeste is wel degelijk stilgevallen.
Verder is men volop bezig met het herbestemmen van kantoren. In het Scheepvaartkwartier worden meerdere kantoorgebouwen omgebouwd naar woningen. Aan de Westblaak komt een Easy Hotel in een leegstaand kantoor en aan het Weena dus een Holliday Inn. Aan de Oostzeedijk is een groot kantoorgebouw omgebouwd naar studentenhotel. Er zijn nog veel meer van dit soort ontwikkelingen die volgens mij erg goed zijn voor de stad.
Het lijkt me goed om de nieuwbouw van kantoren in te perken. Maar dat wil niet zeggen dat je helemaal geen nieuwe kantoren meer moet bouwen. En men moet misschien nog creatiever zijn met het herbestemmen van kantoorpanden.
Tot slot wil ik er nog op wijzen dat kantorenleegstand geen Rotterdams probleem is maar een landelijk probleem. De leegstand in Rotterdam is niet erger dan in de andere grote steden van Nederland.
Inge, dank voor je uitnodiging, helaas was ik verhinderd.
Ik ben bereid wat te dimmen, ik kan natuurlijk niet hard maken dat Tim met zijn gejubel (iemand anders noemt het hysterisch, ook goed) direct of indirect, nu of in de toekomst, zal profiteren van zijn liefdesverklaring aan de gemeente en aan wethouder Karakus. Dat was niet netjes van mij.
Edoch: voor iemand die hier beweert ‘geen enkele band’ te hebben met het stadsbestuur (idd Tim, heel bijdehand, Rotterdam Marketing is een onafhankelijke stichting. Die wordt onderhouden door de gemeente) steekt hij zijn kop niet te weinig in het zand. Ik verwijs wat dit betreft naar wat andere reageerders al opmerkten over de blinde vlekken van Tim.
‘Enorm van de stad houden’ als verklaring klinkt mij te simpel. Dat doen we allemaal.
De warmte die Tim voor de wethouder lijkt te voelen, gaat bovendien zelfs zo ver dat hij, geheel off topic, meent Karakus min of meer (let op Tim: min of meer!) te moeten verdedigen in de moskee-internaten affaire.
Gemeende excuses dus Tim, voor wat ik eerder schreef over een mogelijke bijvangst. Blijft staan dat ik je artikel voor geen meter serieus neem.
Bad for you dat laatste. Moet pijnlijk zijn dat zoveel anderen dat wel doen dan. Blijft staan dat je ongefundeerde aantijgingen helemaal niets afdoen noch iets bijdragen aan dit blog.
@Tim,
Kan je voor wat betreft de leegstand van kantoren in Rotterdam vergeleken met Amsterdam, Den Haag en Utrecht cijfers toevoegen om je betoog te valideren?
Voor wat betreft leegstand van winkels in Rotterdam vergeleken met de andere steden citeer ik het koopstromenonderzoek dat uitkwam in 2012.
De stand van zaken is naar ik verwacht bar weinig verbeterd gezien de economische recessie waar Nederland in gegleden is.
”
En dan Rotterdam. Van de grote steden is de leegstand daar met 10 procent van het aantal vierkante winkelmeters in het centrum significant hoger dan in Amsterdam (2,3%) en Utrecht (3,5%).
Uit onderzoek naar koopstromen blijkt dat de omzetten van winkeliers in het centrum van Rotterdam sinds 2004 krompen met 37% van 939 miljoen euro tot 587 miljoen euro in 2011.
”
Bedankt alvast!
http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2012/06/27/kantorentop-eensgezinde-aanpak-leegstand-kantoren.html
Op bovenstaande link van afgelopen zomer vind ik dit:
“Bijna 40% van alle leegstand is geconcentreerd in en rond de vier grote steden. De gemeente Amsterdam heeft de grootste leegstand: 18%. In de overige regio’s is sprake van een leegstand van 10-15%.”
Kan zo snel even geen harde cijfers vinden.
Die winkelleegstand is op zich best logisch te verklaring. Ik denk dat die vooral in de randgebieden zit, niet in het centrale winkelgebied want daar is nauwelijks leegstand. Leegstand zie je wel op plekken als botersloot, Pannenkoekstraat en vergelijkbare plekken. Dat die leegstand in de binnensteden van Amsterdam en Utrecht lager ligt zou wel eens te maken kunnen hebben met het feit dat we een erg lage bevolkingsdichtheid in ons centrum hebben en dus minder draagvlak voor dagelijkse voorzieningen. Als je daar iets aan wilt veranderen moet je zorgen voor meer inwoners en meer bezoekers en niet de bouw van bijvoorbeeld FORUM tegenhouden. Ontwikkelingen stoppen is sowieso nergens een oplossing voor.
Robeco was eigendom van Rabobank en is nu in handen van Japanners. Toch hebben ze sterke Rotterdamse roots maar dat had Stad Rotterdam Verzekeringen ook. Maar na een tombola van overnames zit die werkgelegenheid nu ook in Utrecht. Verder doet dat niets af aan mijn punt dat het hun goed recht is een betere kantoorruimte te willen die aansluit bij hun bedrijfsvoeringsplannen en dat die in de bestaande voorraad er niet was.
Er is volgens mij sprake van geweest om Nauta Dutilh Rdam samen te voegen met Adam. Zou wel efficiënt zijn maar gelukkig houden ze toch een Rotterdamse vestiging aan.
Shell toren is na vertrek van shell de Hoftoren geworden. Het lijkt me sterk dat Shell de eigenaar is van die toren. Nog nooit van gehoord dat Shell vastgoed zou bezitten. Ze zijn aan de overkant gaan zitten in het voormalige stad rotterdam verzekeringen pand en niet in die toren dus ik snap je punt ook niet helemaal…
De laatste leegstandcijfer kantoren zijn van 1-1-2012. Binnenkort komen de cijfers van 1-1-2013. Hier de laatste cijfers, en dat is voor het centrum geen 20% en zoals ik al aangaf is de kans groot dat het wat lager geworden is: http://www.rotterdam.nl/COS/publicaties/Vanaf%202005/12-3567.Kantoren%20bericht%20regio%20Rotterdam.pdf
+ Om bij het laatste te beginnen, tabel 3. leegstand Rotterdam Central District 21,6 %, daar hebben we het hier over, niet over de regio Rotterdam (11%). De cijfers zijn niet nieuw maar wat ik heb gehoord is dat de leegstandsGROEI afneemt, niet de leegstand zelf.
+ Ik dacht dat Shell terug was in de toren, kennelijk zitten ze aan de overkant. Hij was zover ik weet van het Shell Pensioenfonds, zoals wel meer gebouwen. Maar wellicht hebben ze hem verkocht.
+ Robeco heeft die verhuizing naar First al heel lang in de planning, dat weet iedereen. Al jaren voordat bekend werd dat de Rabobank Robeco wilde verkopen. Los daarvan is het bedrijf nooit geïntegreerd in de Rabobank en onafhankelijk blijven opereren. De lokale banken waren zover ik weet wel handig als distributiekantoor voor de beleggingsproducten.
Voor wat betreft de overname door de Japanners is er geen sprake van integratie omdat ze nieuw zijn in deze markt voor beleggen.
Dus waarom zouden zij willen dat Robeco verhuist?
+ Als een advocatenkantoor besluit praktijken op 1 locatie te vestigen zal dat toch niet afhangen van het kantoor waar je zit, tenzij er niks te krijgen is. Maar ja dat valt wel mee zoals je weet. De reden dat ze hier zitten is dat ze hier klanten hebben.
Nog een droom, hoewel zonder zoete broodjes:
http://leensteen.org/2013/02/25/waar-de-gemeente-rotterdam-voor-kiest/?goback=%2Egde_84182_member_217234827
“Een project als First biedt straks kantoorruimte van een niveau wat we nog niet hebben in het centrum van de stad (en bijvoorbeeld wel op de Zuidas)”
Er is genoeg hoogwaardige kantoorruimte in het centrum, maar op dit moment is de vraag er niet. Karakus gaat er ten onrechte vanuit dat de vraag ontstaat zodra het aanbod er is. Het aanbod is er nu ook al (in beperktere mate dan als First R. af zal zijn), maar de vraag is er gewoon niet.
Dat er een hoge leegstand in bijvoorbeeld Amsterdam is, is appels met peren vergelijken. Ook in Amsterdam wordt er in de leegstandsgebieden (Sloterdijk & Zuidoost) niets nieuws bijgebouwd, maar wordt er actief gezocht naar herbestemming. De leegstand in het centrum van Amsterdam is veel lager dan in het centrum van Rotterdam.
Tot slot heb je het over het gebrek aan draagvlak. Zou het niet logischer zijn eerst dat draagvlak te vergroten (bouwen van woningen en meer inwoners) zodat de nieuwe projecten een hogere levensvatbaarheid hebben? In elk geval zal bouwen voor leegstand het draagvlak niet vergroten. Ik ben een groot voorstander van Forum, maar ik ben niet zo naief te veronderstellen dat door de komst van Forum geen leegstand ontstaat op andere plekken in de stad. Ook heb ik in de studiestukken nergens harde cijfers gezien dat het aantal bezoekers en inwoners daardoor zal toenemen. Alle cijfers daarover zijn gebaseerd op lukrake aannames en niet op gedegen studies.
Het blijft een kip-ei verhaal. Meer inwoners, meer draagvlak en vice versa. Dat draagvlak creeër je dus naar mijn mening met kleinschalige projecten en vooruit, met het Forum. Maar dat je draagvlak creeërt met meer hoogwaardige leegstaande kantoren daar geloof ik dus helemaal niets van.
Paar dingen nog Mike. First Rotterdam is voor een groot deel al verhuurt dus dat de vraag er niet is klopt niet. Dit is echter wel voor de verplaatsingsmarkt. NautaDutilh en Robeco worden de hoofdhuurders van het pand. Die gaan naar First omdat ze al jaren op zoek waren naar een nieuw kantoor in het centrum van Rotterdam. Het is niet voor niets dat ze hun huidige plek verlaten, die voldoet namelijk niet meer aan hun eisen. Deze bedrijven hadden ook zomaar naar Den Haag of de Zuidas kunnen verhuizen als de Gemeente Rotterdam First zou blokkeren. Het zou namelijk hun bedrijfsvoeringsplannen in de war gooien die ze in het nieuwe pand willen verwezenlijken. Andere vestigingsplekken die voldoen zijn er niet anders waren ze daar wel gaan zitten. Wat hoogwaardig is bepalen wij niet of de gemeente, dat bepalen de huurders. Ombouwen kan ook dat is gedaan bij het oude Stad Rotterdam Verzekeringen gebouw. Die is van binnen helemaal opgeknapt en voldoet weer helemaal en daarmee is Shell teruggelokt naar Rotterdam.
Leegstand in centrum Amsterdam is lager. Komt omdat dat centrum vooral kleinschalige kantoren heeft en er al 400 jaar staat. Centrum Rotterdam en Amsterdam zijn onvergelijkbaar. Rotterdam Central District is meer vergelijkbaar met de Zuidas, behalve dan dat RCD hoogstedelijker is en dus leuker om te werken, en bijna een uur dichter bij Londen en Parijs. Als daar nu even veel bedrijven achterkomen… 😉
En ja meer draagvlak, daarvoor zal je moeten bouwen. Ik geef gelijk toe dat ik liever niet teveel grote kantoorprojecten meer zie. Ik denk ook niet dat die er nog komen want ontwikkelaars krijgen het straks gewoon niet meer afgezet. De komende jaren zullen er dus vrijwel alleen nog maar woningen bijkomen denk ik. Jammer trouwens dat de ontwikkelaar het woningbouwdeel van FIRST geschrapt heeft. Erg gemiste kans, daar had de gemeente harder mogen spelen wat mij betreft!
Kleinschalige projecten ben ik helemaal voor (PlugRotterdam/Klein en fijn). Spreekt een extra doelgroep aan en kan stedenbouwkundig erg mooie verbeteringen opleveren. Maar je hebt ook grote projecten nodig. Let maar op wat Calypso voor impact gaat hebben komende jaren. In 1 klap ruim 400 woningen. Daar heb je al snel 100 klein en fijn projecten voor nodig! Gewoon beide doen dus en wat mij betreft mag de gemeente daar best een beetje aan trekken zodat we sterker de crisis uit komen en dat er wat te kopen is als de woningmarkt weer gaat aantrekken over enkele jaren.
Tim, paar puntjes.
* Robeco – Rotterdamse Beleggings Consortium – naar Amsterdam, serieus?
* Nauta Duthil heeft al een kantoor aan de ZuidAs, waarom zouden ze daar nog een kantoor willen?
* de Shell-toren is naar mijn beste weten eigendom van Shell. Als je het niet rendabel kan verhuren, kan je er betert zelf gaan zitten, niet waar?
* Kantoor-leegstand is 20% in het centrum las ik laatst ergens, ik geloof leegstandcijfers van Locatus. Maakt het dan nog iets uit dat Amsterdam geen nieuwbouw heeft in het centrum? Nee! 20% is veel!
‘Grappig’, zo had ik het nog niet bekeken. Whatever; grappig, irritant of verblind, het zal niet in Tim z’n straatje passen 🙂
De overeenkomst met het verhaal achter onderstaande link (een bijeenkomst met hoofdrol van architectenbureau ZUS, door Tim “met dank aan ZUS is het Schieblock volgelopen” zo bewonderd) en dat van Tim is dat er een beeld wordt geschapen dat niet of maar ten dele overeenkomt met de werkelijkheid. In dit geval het ‘zeer succesvolle’ (waar halen ze het bloody lef vandaan!) Stadsinitiatief.
http://www.logeion.nl/bijeenkomsten/124293
Goede inhoudelijke toevoeging aan de discussie Karen! Klasse!
Ik beweer gelukkig nergens dat mijn stuk objectief is, al durf ik te beweren dat het een stuk objectiever is dan de uitzending van De Slag om Nederland.
En over ZUS, mijn wereld is blijkbaar niet zo zwartwit als die van jou. Ik ben namelijk helemaal tegen de luchtsingel en heb geen hoge pet op van het stadsinitiatief. Maar ZUS heeft wel hele mooie en voor de stad goede dingen bereikt met het Schieblock.
Dat mijn waarheid anders is dan de jouwe is duidelijk, maar dat maakt de jouwe niet meer waar dan die van mij. Heb van jou in ieder geval nog geen inhoudelijke bijdrage gezien. Misschien ben je zelf verblind?
@ Lucette
Als je mij zo WAANZINNIG irritant vindt, hoe vind je jezelf dan? Maar excuus dat ik reageer op je reacties, ik wist niet dat je dat irritant zou vinden. Zal het niet meer doen.
@Tim het was een grapje Tim en wel een WAANZINNIG irritant grapje 😉
ik zei het omdat je elke keer weer wat zegt waarop ik dan weer een antwoord geef en weer wat nieuws moet uitzoeken. het is juist heel goed dat je de discussie zoekt!
Jeroen, ben jij van nature een jankerd of is dat een mentaliteit die veel secondcitycalimerotypes kenmerkt? Vast door Amsterdammers gemaakt?! Zal best wel; daar zit tenslotte alle media. Hoe zou dat nu komen? Ach, we hebben Gerard Cox nog.
Het valt me altijd op dat Rotterdammers er altijd Amsterdam bij halen om hun gelijk te halen. Terry heeft gelijk… Jeroen heeft last van een minderwaardigheidscomplexje.
Ahhhh, vandaar die avatar van NY. OMG!!!!!
Lees je eigen antwoord nog eens na en bedenk dan wie hier de jankerd is. Krotenkoker!
Zeg jongens, houden we het nog gezellig hier? Ik zie liever dat de discussie inhoudelijk gevoerd wordt.
Socioloog Wim Derksen doet een duit in het zakje: http://www.wimderksen.com/?p=485
Mijn reactie kwam op een onlogische plek terecht, dus nogmaals:
Socioloog Wim Derksen doet een duit in het zakje: http://www.wimderksen.com/?p=485
“En daarom komen die nieuwe bedrijven niet naar Rotterdam, alleen omdat de gemeente nieuwe kantoorgebouwen neerzet. Rotterdam zou er beter aan doen om ervoor te zorgen dat een groter deel van de vele afgestudeerden van de Erasmus Universiteit in de stad blijft wonen. Dan komen de bedrijven vanzelf. En als ze komen (vanwege die hoogopgeleide inwoners van de stad), heb je nog genoeg tijd om kantoorruimte vrij te maken”, aldus Wim Derksen.
Daaaaaaaaag Tim!
Overigens raar met wat een agressie de auteur van het artikel te maken krijgt. Allerlei persoonlijke aanvallen en verdachtmakingen… Ik plaatste een instemmende reactie en kreeg meteen ook beledigingen naar mijn hoofd geslingerd.
Waarom al die sneren? Kennelijk wordt er toch een gevoelige snaar geraakt?
Of zijn “Irene”, “Karen” en “Tineke” gewoon dezelfde persoon?
Hallo Ime, zeg het eens?
Staat er in je quote iets wat ik ontken? Nee. Ik ben groot voorstander van het investeren in de woonstad Rotterdam, zoals de gemeente/corporaties gelukkig ook doen. Al maakt de crisis ook dat erg lastig. Verder klopt de opmerking trouwens niet van Wim Derksen. De gemeente zeg namelijk geen nieuwe kantoorgebouwen neer, dat doen ontwikkelaars. De gemeente schept slechts de ruimte die de markt vraagt. Terecht ook dat ze dat doen. En die ontwikkelaars stoppen nu vanzelf met bouwen als er geen klanten zijn. Zie Schieblock, daar gaat voorlopig echt niks gebeuren, ontwikkelaars bouwen namelijk niet voor leegstand, ze zouden wel gek zijn.
Oh en de discussie hoe je mensen in de stad houdt is een kip/ei verhaal. Kip/ei tussen woonklimaat en werkgelegenheid. Na hun studie gaan mensen meestal wonen waar ze werk vinden en niet andersom. Je moet dus proberen zowel goede woonomgevingen te hebben als goede werkgelegenheid.
Bedankt voor de link trouwens Jeroen. Interessant stuk al staan er wat rare dingen in zoals dat de gemeente kantoren zou neerzetten. Verder niet echt wat nieuws, dat je studenten wilt vasthouden is niet zo relevant, dat wil elke stad maar in elke stad vertrekken studenten massaal na het afstuderen. Uit steden als Groningen en Maastricht nog meer dan uit Rotterdam. Het gaat erom dat je aantrekkelijk moet zijn voor de doelgroep die je economie beter kan maken doordat ze nieuwe dingen ondernemen. Of die nu van de Erasmus komen of van de UVA maakt mij niet zoveel uit. Nu is Rotterdam al aantrekkelijk maar blijkbaar nog niet zo aantrekkelijk als bijvoorbeeld Utrecht of Amsterdam. Daardoor moet je investeren in aantrekkelijke woonmilieus maar daar is de gemeente al jaren mee aan de slag. Daarom worden namelijk wijken als de Kop van Zuid, Katendrecht en Nieuw Crooswijk gebouwd. En daarom wordt er met succes veel geld gepompt in de Nieuwe Binnenweg en de Zwaanshals bijvoorbeeld. Door hierin te blijven investeren leg je een mooi fundament voor na de crisis. En laat ik daar nu net afgelopen maandag een miniblog over geschreven hebben: http://www.rtm-xl.nl/2013/03/rtm-xl-weekup-bouwen-aan-een-post-crisis-fundament/
Tim reageert niet irritant maar eerder als een gebeten hond!
Helaas heb ik eerder gelijk gekregen dan ik had gedacht. Het RCD is vandaag gecancelled, zie het AD. 🙁
Is dan ook niet echt nieuws dit was de afgelopen weken al duidelijk aan het worden en kan ook geen verrassing zijn. Benaming in het artikel klopt echter niet. Dit gaat enkel over schieblock van LSI. Dat is slecht een onderdeel van RCD. First en Calypso horen daar bijvoorbeeld ook bij. RCD is het hele gebied rond station en Weena.
Dat RCD gecancelled is is dus niet waar. Kan ook niet. Het is slechts een deelproject dat wordt heroverwogen. Ik ben benieuwd met wat voor nieuwe plannen ze komen. Ik hoop vooral op veel woningen al zal dat lastig worden langs het spoor ivm externe veiligheid.
Ik heb de uitzending in kwestie niet gezien.
De reactie van De Bruijn wel.
Als geboren Rotterdammer en bereisd en geschoold, weet ik dat Rotterdam in de grond genomen een stedebouwkundige en sociale ramp is. Stedebouwkundigen die dat ontkennen, nemen geen verantwoording voor wat ze aanrichten, met gewetenloosheid + slechte steden als resultaat .