Vandaag spreekt de rechter het definitieve faillissement uit van stichting CAR, de exploitant van poppodium Watt, dat bijna drie jaar geleden ten onder ging. Christian Jongeneel, tot de opheffing vandaag voorzitter van stichting CAR, blikt terug, maar vooral vooruit op de mogelijkheden voor een nieuw poppodium in Rotterdam. Volgens Jongeneel gaat het opnieuw opbouwen van een organisatie die in staat is een groot poppodium te runnen ófwel veel tijd ófwel veel geld kosten. Dat laatste is er momenteel niet.
Zeer beknopte geschiedenis
De georganiseerde popmuziek in Rotterdam begon ruim veertig jaar geleden met het roemruchte Eksit, dat een vervolg kreeg in Arena aan de West-Kruiskade. Arena ging ten onder en begon in de vorm van stichting CAR aan een zwerftocht door de stad die na twee fusies eindigde aan de Boompjeskade in de gedaante van WaterFront. Dit was het thuis van vele muzikale subculturen, van rock tot rap.
Het pand van Arena werd overgenomen door Nighttown, dat groot werd in de dance muziek, maar ook naam maakte als breder jongerenpodium, doordat het open stond voor kleinschalige initiatieven. Toen Nighttown failliet ging, nam WaterFront enkele personeelsleden en daarmee expertise over om naast subculturen ook grote publieksgroepen te bedienen met een integraal concept.
Watt opende zijn deuren in september 2008, na een verbouwing van het Nighttown-pand waarbij de doos-in-doos constructie gesloopt werd, met grote geluidsoverlast voor de buurt als gevolg. Ondanks de betrokkenheid van grote namen (gebroeders Tieleman voor horeca, Rotown team voor live muziek en Ted Langebach voor dance) kwam Watt niet van de grond. De verliezen beliepen meer dan 100.000 euro per maand. Vlak na de opening dreigde al faillissement.
WaterFront (CAR) schoot te hulp. De gefuseerde organisatie slaagde erin ‘on the fly’ in een jaar de negatieve exploitatie om te buigen. De aanhoudende geluidsproblematiek en de oude schulden van Watt hingen echter als een molensteen om de nek. Toen duidelijk werd dat de gemeente van een eerdere steuntoezegging af wilde, ging Watt in juli 2010 ten onder. Er waren toen geen andere poporganisaties in de stad om de expertise op over te dragen.
Benodigde expertise voor een poppodium
Anders dan men geneigd is te denken, is kennis van bands en dj’s niet de kernexpertise voor het runnen van een groot poppodium. Mojo Concerts, dat een bijna-monopolie heeft in het aanbod van (internationale) bands, kan vrij precies inschatten hoeveel mensen er zullen komen en spreidt het aanbod over Nederland. Ook dj’s van naam hebben een bekende achterban. Een geslaagd optreden of enerverend dance-evenement organiseren, is niet extreem moeilijk.
De kernexpertise van een programmeur ligt elders: voeling houden met de jongerencultuur en daaruit de behoeften van het publiek afleiden om tot een integraal concept te komen. Dit heeft met name te maken met de omvang. Een klein poppodium (Baroeg) of muziekcafé (Rotown) kun je runnen op een selecte doelgroep. Een groot podium moet een scala aan doelgroepen aanspreken, op zo’n manier dat de commerciële exploitatie positief blijft zonder dat het artistieke imago eronder leidt. Muziek, marketing en horeca moeten perfect in elkaar haken.
Dat is geen expertise die je zomaar verwerft of inkoopt. Lokaal opgebouwde kennis is onontbeerlijk. Er zijn meer dan genoeg mensen in de stad die samen de expertise hebben, maar dat is iets anders dan een organisatie. Die opbouwen kost tijd.
Alle respect en bewondering is op zijn plaats voor degenen die de popmuziek weer van de grond proberen te trekken, zoals de mensen achter Popkantoor, dat zich heeft aangemeld voor het Stadsinitiatief. Te vrezen valt echter dat zij hun project onderschatten en sowieso is de 2,5 miljoen die te vergeven is, onvoldoende om de ambities te realiseren: als het lukt een pand voor de helft van dat bedrag te verbouwen en je de aanloopkosten binnen de vijf ton weet te houden, heb je nog genoeg geld om het podium ruim een jaar te exploiteren.
Hoeveel kost een poppodium?
Een poppodium van enige omvang heeft zes à zeven ton subsidie per jaar nodig. Daar is niet zoveel aan te doen. Mojo zet zijn artiesten internationaal in de markt en een enkel poppodium in Nederland kan dat krachtenveld niet doorbreken. Mojo stelt gages en toegangsprijzen vast en stelt eisen aan marketing- en andere inspanningen. Als een podium daaraan niet kan voldoen, gaat de band naar een ander. Voor live concerten is subsidie nodig, deels uit de overheidsruif, deels intern uit winstgevende activiteiten van het podium (dwz dance).
De speling die een organisatie in de exploitatie heeft, zit in de horecaprijzen, verhouding tussen kleine/grote evenementen en live/dance, bedienen van zoveel mogelijk doelgroepen en met name efficiënt gebruik van het vastgoed. Een poppodium is een duur gebouw.
Dat heeft met name te maken met de noodzaak om zware bassen ook om drie uur ’s nachts binnen te houden. Dance is de geldmotor van een podium, dus die bassen zijn nodig. Je kunt dit omzeilen door een locatie te kiezen zonder omwonenden, maar een poppodium moet in een uitgaansgebied zitten om aantrekkelijk te zijn voor live publiek.
In zijn nadagen heeft CAR een uitgebreide locatiescouting uitgevoerd om de activiteiten voort te zetten, als herstel van de doos-in-doos constructie van Watt (begroot op 1,2 miljoen euro) niet haalbaar was. Dat leverde weinig op: er zijn geen goede locaties op afroep beschikbaar, behalve eventueel WaterFront. Geschikt maken van een andere locatie, zoals het Postkantoor of Cinerama, vergt een miljoeneninvestering.
Wat nu?
Samengevat: er is op dit moment onvoldoende geld en te versnipperde expertise om op korte termijn (een jaar of twee, drie) tot een groot poppodium te komen. Alle opties op een rijtje:
- De snelste en goedkoopste manier om weer een poppodium in Rotterdam te krijgen is het bij elkaar rapen van de scherven van WaterFront: de mensen en de locatie zijn er nog. Samenwerking tussen WaterFront en gemeente om dit gedaan te krijgen, is echter onwaarschijnlijk gegeven het wederzijdse wantrouwen dat in de Watt-affaire ontstaan is.
- Een tweede optie is een organisatie van buiten halen. Rotterdam werkt op vele fronten intensief samen met Den Haag, dat met het Paard van Troje een uitstekende poporganisatie in huis heeft. Die zou een dependance kunnen openen in Rotterdam, maar ontbeert kennis van het lokale publiek. Het is niet waarschijnlijk dat het Paard zo’n risico wil lopen.
- Derde mogelijkheid: coryfeeën in de stad beginnen zelf iets nieuws. Dit is denkbaar. Enkele grootheden uit de dance hebben wel eens laten doorschemeren dat zij ook bandjes kunnen programmeren. Maar zo goed gaat het momenteel niet met de dance in de stad, dus wie wil zo’n additioneel risico nemen? Voor Rotown en Motel Mozaïque geldt hetzelfde: ze doen waar ze goed in zijn, en bedenken zich wel tien keer voor zich in een ongewis avontuur storten.
- De vierde optie is dan ook het meest waarschijnlijk: uithuilen en opnieuw beginnen. Niet in één klap iets groots proberen neer te zetten, maar rustig opbouwen. Daar zal rustig een jaar of tien overheen gaan. Tinymusic is helaas alweer gestopt, maar Bird heeft een veelbelovende start gemaakt en Worm kan de rol van Nighttown overnemen als plek voor kleinschalige experimenten. Naast Popkantoor dingt nog een handvol popvoorstellen mee naar het Stadsinitiatief. Kortom, aan energie is geen gebrek.
Natuurlijk is het jammer dat Rotterdam dit decennium geen groot poppodium zal hebben. Maar de stad zou ook de kleinschaligheid kunnen stimuleren die juist opbloeit als er geen grote partij is die alle aandacht wegkaapt. Rotterdam moet zich niet blindstaren op haar zwakte, maar haar kracht opzoeken.
Al 19 reacties — discussieer mee!
@Robbert Helaas voor de Maassilo heeft Mojo al voor er daar met verbouwen begonnen werd laten weten dit geen bruikbare locatie te vinden vanwege de sociale omgeving.
Je kunt in de Maassilo dance doen en hele ruige live muziek, maar dat is het wel zo’n beetje.
Sorry hoor; wat mij betreft blijft het Popkantoor een waardeloos idee. Ik snap niet dat er na het Watt debacle nog mensen zijn die blijven geloven dat MOJO ook maar iets voor Rotterdam wil betekenen: http://wp.me/p1DxxN-rq
Volgens mij heb jij last van projectontwikkelaars-allergie. In het stuk wat je hier post sleep je ze er weer bij. Als het om het postkantoor gaat, daar heeft de eigenaar, die tientallen miljoenen heeft betaald voor het postkantoor, denk ik het goed recht om te proberen die investering terug te verdienen. En dat gaat met een poppodium niet lukken daar moet alleen maar geld bij.
Het is erg makkelijk trappen tegen projectontwikkelaars maar kijk uit dat je daarin niet dogmatisch wordt. Het is niet de taak van ontwikkelaars om ons culturele klimaat op orde te krijgen. Daarvoor kan je beter naar politiek Den Haag kijken die per jaar 5 keer (!!) zoveel geld overmaakt naar Amsterdam dan naar Rotterdam voor cultuur.
Beste Leen, jammer dat je vergeet te melden dat jouw Stadsinitiatief project natuurlijk wel goed is. Wat doorzichtig zeg.
Sorry hoor, maar dan zit er toch een schroef los, je ziet ’t overal vandaag de dag, mensen waarvan je mag verwachten kennis van zake te hebben zijn totaal ingenomen met hun eigen ego, met desastreuze gevolgen, en maar dromen… >>>Watt opende zijn deuren in september 2008, na een verbouwing van het Nighttown-pand waarbij de doos-in-doos constructie gesloopt werd, met grote geluidsoverlast voor de buurt als gevolg.<<<
Iedereen is het natuurlijk eens dat er een poppodium moet komen. Maar dat ik op vrijdagavond niet meer naar mn favoriete bioscoop kan met mn meissie omdat guus meeuwes daar de tent onveilig maakt vind ik toch wel erg bagger.
Had lekker de oude watt gepakt of ga inderdaad naar de nieuwe oogst.
ik ben helemaal niet onwillig naar het popkantoor ( al vind ik mn eigen plan een stuk watervaster 😉 ) Maar blijf met je poten van cinerama af.
Linkse zakkenvullers
Beste Christian,
Bedankt voor de warme woorden voor Popkantoor. Om de lezer gerust te stellen: van onderschatting is geen enkele sprake. Het is ons ook niet duidelijk waar dat op is gebaseerd. Binnenkort verschijnt er nog een artikel met meer informatie over Popkantoor op Vers Beton. Toch willen we nu al even reageren op jouw artikel.
Uiteraard kun je voor 2,5 miljoen euro geen grootpodium neerzetten met een 7-daagse programmering. Dat zijn we volledig met elkaar eens. Ook daarom gaan we uit van een middelgrootpodium en beginnen we met 2 live optredens per week. Het ontwerpconcept gaat uit van een zaal met een flexibele functie: film én muziek.
Lantaren Venster (ook in de nieuwe setting) heeft al bewezen dat muziek en film prima samen gaan. In Gent is Vooruit (http://vooruit.be/) nog zo’n mooi voorbeeld. Door een strategische samenwerking met de bioscoopexploitant en pandeigenaar kunnen we inzetten op een realistische en solide begroting (zonder extreme aanloopkosten en worden de kosten voor huur flink gedrukt). De efficiency in het gebruik van het vastgoed is bij ons optimaal, geen filmvoorstelling dan livemuziek en omgekeerd. Dat levert voor alle partijen een flinke besparing op voor wat betreft de huur. En is er ruimte voor Popkantoor om klein (met 2 live optredens) te beginnen en langzaam maar zeker door te groeien.
Wat betreft de mogelijkheden voor succes die je in het stuk schetst ligt bij ons het accent zwaar op optie 3: kennis en expertise van Rotterdamse corryfeeën. Programmeurs, zakelijke leiding en bestuursleden van Metropolis, Rotown en Motel Mozaïque zijn leden van het kernteam Popkantoor. Zie de post van 14 februari op http://www.facebook.com/popkantoor ‘zij zijn Popkantoor’. Zij zorgen voor realiteitszin en brengen veel kennis en ervaring mee.
Binnen nu en twee maanden presenteren we ons plan op detail aan de buitenwereld. Voor nu laten we het hier even bij…
Dave, ik help het je hopen. Ik zou het niet erg vinden om ongelijk te krijgen.
Het moge duidelijk zijn dat er veel mensen flink balen van het ontbreken van dat podium in Rotterdam. Ben al veel tijd kwijt aan heen en terugreizen naar Melkweg, Paradiso, 013… Toen Nighttown er nog was en toen Waterfront incl. oefenruimtes openging leek er een gouden toekomst voor de popcultuur in Rotterdam weggelegd. Als je kijkt hoe dat verloren is gegaan is dat een zeer wrange geschiedenis…
Ik hoop dat popkantoor daadwerkelijk met een realistische begroting kan komen, al is het alleen al omdat Rotterdam het gewoon verdient. We wachten het rustig af en ik hoop er het beste van.
Ik zou nog wel een reactie van Dave Geensen willen over het geluid. Cinerama staat midden in een woonblok en is gebouwd als bioscoop en niet als poppodium waar Fred Durst (ik noem maar wat) uit zijn dak moet kunnen gaan tot 12u ’s nachts. Wordt dit nog onderzocht of is hier al duidelijkheid over?
Fred Durst? OMG DAVE, ZEG ER WAT VAN!!!!
Beste Popliefhebbers,
Ik ben een enorme voorstander van het initiatief POPKANTOOR!
De stad heeft een fatsoenlijk pop podium nodig. Ik stel hierbij dan ook mijn complete netwerk te beschikking om waar nodig te helpen popkantoor te realiseren.
Ik zou graag een afspraak hiervoor maken.
[email protected]
@ Tim: er zijn geen directe omwonenden. Alleen aangrenzende kantoren en winkels. Er zijn wel woningen in de omgeving, maar er is nu al sprake van een doos-in-doos constructie.
@ Smaakmaker: over smaak valt wél te twisten, maar ieder z’n meug.
@ Peter: bedankt voor de support, we nemen contact met je op.
Voor meer info zie onze Facebook pagina, website volgt deze week evenals een artikel op Vers Beton.
Bijzonder fijn en bemoedigend dat er na de ondoorgrondelijk rücksichtsloze tombola van de popcultuur in Rotterdam van de afgelopen jaren nog mensen zijn die het geloof in een Poppodium nog niet hebben opgegeven.
In het artikel stelt Christian dat er in Rotterdam geen goede locaties op afroep beschikbaar zijn. Laat dat nu net wel het geval zijn. Na de tumultueuze totstandkoming van het politieke top-down wensproject Urban Culture Podium duurde het nog geen jaar dat de Nieuwe Oogst in de Graansilo Maashaven in Juli 2012 de handdoek in de ring moest gooien. Sindsdien staat daar de volledige fysieke infrastructuur voor een poppodium leeg; een grote zaal met een capaciteit van 800-1000 personen (met droge akoestiek in plaats van de galmbak ten tijde van NOW&WOW), loading dock, backstage, kleedruimtes, kleine (film-) zaal, oefenruimte, opnamestudio, bar, entree, toiletten, garderobe, etc. Alleen de grote zaal is nu tijdelijk verhuurd aan Maassilo. Afgelopen december gaf Baroeg on tour daar nog acte de présence; http://www.metalfan.nl/concertreviews.php?id=628.
De locatie is niet het gedroomde ideaalplaatje. Zoals Christian al aangaf is een popodium idealiter ingebed in een groter uitgaansgebied en dat is bij de Graansilo Maashaven niet het geval. Daarnaast heeft de Graansilo Maashaven te kampen met negatieve beeldvorming door alle gepolariseerde politieke projecties, incidenten bij dansfeesten en de bittere nasmaak van de 2,9 miljoen euro die met gemeenschapsgeld is betaald voor de BV Herontwikkeling Maassilo.
Maar het gebouw zelf is al meer dan 100 jaar geduldig beton en is de afgelopen jaren stap voor stap getransformeerd van stoffige graansilo tot multifunctioneel verzamelgebouw voor feesten en partijen voor grote groepen bezoekers. Weliswaar niet het binnenstedelijke droomscenario maar wellicht wel een realistische optie voor het komende decennium. Met een volledig geoutilleerd podium dat staat te verstoffen in de stad zou het toch mogelijk moeten zijn dat bands als the Mars Volta niet in Tilburg maar in Rotterdam komen spelen?
Hoe of waar dan ook, ik hoop met Christian dat het popklimaat in Rotterdam zich vanuit kleinschaligheid, expertise en eendrachtigheid de komende jaren opnieuw uit kan vinden.
Natuurlijk wil Mojo graag bands programmeren in Rotterdam. Er wonen in Rijnmond 1,2 miljoen mensen. Alle bands die minder dan 1500 mensen trekken gaan naar gesubsidieerde poppodia, omdat het plaatje commercieel niet rond te krijgen valt. Overal in het land hebben poppodia het lastig. Als we in Rotterdam een zaal van de grond zouden krijgen (wat ik helaas moet betwijfelen), komen die bands heus wel.
Waarom zijn er eigenlijk zo weinig podia in Nederland die op meer inzetten dan alleen feesten en concerten? Bij de Watt zat een cafe/restaurant maar die was nooit open. Ben er in het eerste begin een keer proberen te gaan eten maar toen was er geen kok geloof ik of geen eten… Niet veel later was hij helemaal niet meer open. Terwijl ze een prachtige terrasruime hadden in het park ernaast en een geweldige horecaruimte die de hele dag uitgebuit kon worden maar dus altijd dicht was.
Het moet toch niet zo ingewikkeld zijn om een poppodium breed in te kleden met een restaurant, shop, cafe, zonnig (dak)terras/biergarten, (film)zalen etc. Zolang het maar pas in het plaatje kan zoiets juist meeliften op het ‘coole’ imago van het podium, zodat er ook buiten de optredens en feesten om omzet gedraaid kan worden? Een soort Rotown XL die een succesvol restaurant en cafe draaien naast het podium, maar dan nog breder. Rotropolis dus. Zou mooi zijn als Rotterdam een dergelijk concept succesvol neer zou kunnen zetten.
Nice plans everybody but I think the problem is not only to find the perfect location but also to find the people to run it. By the people I’m pointing particularly the finger to programmers. They should be more aware of what’s going in Europe instead of booking 3 or 4 times a year the same artists out the USA or UK or artists from their own booking office.
There are nice initiative made and very creative individuals in the city. Why not include them in the picture. Because of politic games the subventions are going in the wrong hands. See Massilo, Nighttown, Watt’s downfall…
Watt (en daarvoor Nighttown) heeft zeker geprobeerd het restaurant te exploiteren, maar het was domweg niet rendabel. Er zijn veel goedkope eettentjes in de buurt…
Rond het terras speelde een ingewikkelde vergunningskwestie, die we net hadden opgelost toen de deuren dicht moesten.
In Hilversum hebben ze een multifunctioneel cultuurpodium.
De Vorstin http://www.devorstin.nl/Het_Gebouw/
Hier worden theatershows / optredens en noem maar op door elkaar heen geprogrammeerd. Ik geloof dat er iets van 300(!) evenementen per jaar zijn. Aangezien het een zeer flexibele indeling heeft kan men een poëzie-middag met zitplaatsen, combineren met een heavymetal-avond met sta/dans/pit-ruimte.
Enerzijds is het armoe, omdat het blijkbaar niet mogelijk is om een fulltime pop-podium te hebben staan, anderzijds het veelzijdige gebruik maakt het wel mogelijk. Misschien ook iets voor Rotterdam?
Volgens mij zijn er trouwens wel plannen om in de buurt van Cinerama woningen te gaan realiseren, dit in combinatie met een pop-podium lijkt mij ietwat ongewenst.