Vijf jaar woont Iris van der Spoel nu in Crooswijk, maar de meeste van haar dagelijkse activiteiten spelen zich ver af van deze van origine echte Rotterdamse volkswijk. Tot een mooie zaterdagmiddag in maart, toen Iris besloot om de wijk, die inmiddels omgedoopt is tot ‘wijk met ambitie’, écht te leren kennen. Ze maakte een uitgebreide wandeling met Ton Geenen – geboren en getogen Crooswijker.
Ton Geenen (70) is zelfverklaard wijkjournalist van Crooswijk. Vier jaar geleden maakte zijn broer een website voor hem, die hij nu regelmatig van een update voorziet. Er staan nu al 170 filmpjes op, en die gaan maar over één ding: Crooswijk. “Wat er in de eigen achtertuin gebeurt, dat is wat de Crooswijker interesseert”, aldus Geenen.
Ton komt overal in de buurt: “Ik ben het gezicht van Crooswijk geworden.” Hij filmde de alcoholisten in Burgerhotel De Zon, maakte een portret van slagerij Haak op de Crooswijkseweg, maar bracht ook verslag vanuit islamitische gebedshuizen.
Een stem voor iedere Crooswijker
We wandelen de wijk door, beginnend in de Van Meekerenstraat, waar ik woon en waar Ton geboren is, en passeren moskee Othman op de Boezemdwarsstraat.
“Hier heb ik ook vrije entree. Want ik respecteer de mensen die ik voor de camera heb. Als ze niet in beeld willen, dan film ik ze gewoon van achteren,” legt hij uit. Ton kan over het algemeen prima overweg met de ‘import’, ook al zullen dat nooit échte Crooswijkers worden. “De Turken, die hebben hun eigen koffiehuis hier. Maar dat wordt nooit wat joh. Het integreert niet. Ze verdommen het om de taal te leren. De goeien te na gesproken dan hè? Maar ik ga goed met ze om, want ik zeg het ook gewoon tegen ze. En ik heb totaal geen hekel aan hoofddoeken, mijn moeder droeg er vroeger ook één.” Op Tons website (‘Een Crooswijker vertel’) krijgt iedere Crooswijker een stem.
Eens een Crooswijker…
We lopen langs de Boezem, voorbij café Jet’s Place (“Daar is nog een deel van de film de Marathon opgenomen”) voordat we via het voormalige Slachthuisterrein in Nieuw Crooswijk aankomen. Een deel van de huizen, daterend van rond 1900, werd hier gesloopt in het kader van het Masterplan Nieuw Crooswijk om plaats te maken voor appartementen in moderne hoogbouw.
“Crooswijk heeft geen hart meer,” zegt Ton over de meest recente ontwikkelingen. De nieuwbouw trekt in elk geval andere bewoners aan. Mensen die afkomen op moderne appartementencomplexen met een parkeergarage. Complexen die namen dragen als ‘Huis van Geluk’ en ‘Huis van Inspiratie’ en die dichtbij het Kralingse Bos, de snelweg én het stadscentrum liggen. Crooswijk als ideale randwijk voor de yup of het jonge gezin.
De oud-Crooswijker lijkt langzaam te verdwijnen, en daarmee misschien ook wel ‘het echte Crooswijkgevoel’. Ton moet er even over nadenken, maar uiteindelijk laat dat gevoel zich het beste omschrijven als ‘saamhorigheid door armoe’: “Vroeger woonden hele families in één straat, met meerdere gezinnen ‘op één trap’. Maar toen kwam de huursubsidie in de jaren ’70 en gingen al veel Crooswijkers al naar een huisje met een tuintje in bijvoorbeeld Barendrecht. Dat werd toen betaalbaar voor ze. Nu kunnen ze niet blijven omdat de huizen hier te duur worden,” legt hij uit.
Sommige oud-bewoners verhuisden zelfs naar de andere kant van de wereld, maar blijven op de hoogte via zijn website. “Ik heb in de afgelopen vier jaar al 800.000 hits gehad, onder andere vanuit Canada en Finland. Dat zijn Crooswijkers die zijn geëmigreerd, hun vrouw achterna. Dat heb ik ook gedaan,” grapt Ton. Hij volgde haar van Oud naar Nieuw Crooswijk, over een afstand van toch ruim een kilometer. Ook de weggetrokken Crooswijker blijft geïnteresseerd in wat er in de wijk speelt, want: eens een Crooswijker, altijd een Crooswijker.
Pareltjes
“Het is een wijk die altijd veel klappen heeft gehad,” vervolgt hij. “De werkloosheid die hier heerste toen het abattoir verdween, Jamin (wij zeggen Sjamin) en natuurlijk Heineken.” Nu de sloopkogels ook nog het laatste restje geboren Crooswijkers de wijk uitjagen, blijft er van Tons Crooswijk weinig over. “Ik wil de geschiedenis van Crooswijk vastleggen. Want als het hart verdwijnt, dan hebben we dadelijk niks meer.”
Daarbij stuit Ton nog wel eens op een pareltje, zoals het dagboek van Aart Kragt die in november ’44 tijdens een razzia aan de Paradijslaan werd meegenomen om naar een werkkamp afgevoerd te worden, maar halverwege wist te ontsnappen. Een spannend verhaal, wat Ton voorzag van een inleiding, illustreerde met oude foto’s en in PDF-vorm op zijn website plaatste. “Je kunt je wel voorstellen wat ik voelde toen ik dat dagboek in handen kreeg. Dat zijn de echt bijzondere verhalen. Die wil ik bewaren. Maar je moet nog snel wezen, want voor je het weet zijn ze dood.”
Geen poespas
We bezoeken de Algemene Begraafplaats, waar de voor Rotterdam belangrijke filosoof Pierre Bayle begraven ligt -“dat is erfgoed dat je door je strot geduwd krijgt, het heeft niks met Crooswijk te maken. We kunnen z’n naam niet eens uitspreken”- en lopen vanuit de Paradijslaan de Rakstraat in, een smalle straat op de grens van Oud en Nieuw-Crooswijk, met huizen van rond 1900.
Posters van leegstandsbeheerder Ad Hoc ontsieren de binnenkant van de toch al vuile ramen. Daar wonen geen echte Crooswijkers meer, zoveel is duidelijk. Als we op de hoek van de straat komen wijst Ton op de zelfgefabriceerde terrasjes voor de huizen die het halfvervallen straatje in mijn ogen eigenlijk best een beetje opfleuren. “Kijk, een Crooswijker zou dit nooit neerzetten,” zegt Ton. “Die houden niet van poespas.” Doe maar gewoon…? “Precies.”
Na een bezoek aan de speeltuinvereniging zijn we na een goede twee uur lopen bijna aan het einde van onze wandeling, maar niet voordat we even bij Stien geweest zijn in de Isaäc Hubertstraat. De 72-jarige Stien Weijgertse zet zich vurig in voor de bewoners van haar wijk. Óók de Turkse. Ze praat Ton even bij over de ontwikkelingen rond het leegstaande Burgerhotel De Zon, dat onverwacht als woonhuis blijkt te worden verhuurd. “We dachten toch dat er een aannemer in zou komen? Je wordt begodverredomt waar je bij staat,” beklaagd Stien zich bij Ton. “Ja, ze laat nog wel eens een knoopie vallen,” geeft hij toe. Ik leer weer een nieuw werkwoord.
Op z’n eind
Na een welkome kop koffie van Stien maken we na 2,5 uur het rondje compleet. We lopen de Crooswijkseweg op, ik als een hijgend postpaard, Ton ogenschijnlijk zo fris als een hoentje.
“Crooswijk is ten dode opgeschreven,” concludeert Ton mistroostig. De wijk bestaat nog wel, maar het karakter verandert. Voor Ton is er maar één Crooswijk, en dat is het Crooswijk waarin hij is opgegroeid, waar hij zijn vrouw heeft leren kennen, waar hij nooit meer weggaat. ”Ik woon tussen de twee begraafplaatsen in. Ik zeg altijd tegen mijn kinderen: als ik dood ga, dan ga ik zelf lopen.” Maar tot die tijd wil hij preserveren, voordat het te laat is. Of de kinderen die geboren worden in de Huizen van Vreugde aan de vers beklinkerde Boezemlaan nog iets van het ‘echte’ Crooswijk zullen begrijpen, is de vraag. Maar als er nog iemand leeft met het oude Crooswijkgevoel, dan is het wel wijkjournalist Ton Geenen. Sinds een week zelfs op Facebook.
Ton’s website vind je op www.eencrooswijkervertel.nl. Verder is er eenmalig een glossy over Crooswijk uitgegeven, ‘De Croos’, met veel verhalen over het-Crooswijk-van-toen. Wil je er één hebben? Geef dan een seintje, want Ton heeft er nog “een stuk of 1000” liggen.
Al 15 reacties — discussieer mee!
Voor wie deze reacties nog leest: tussen Ton en mij is het weer koek en ei. We hebben ons verschil van mening (als die er al was) inmiddels uitgepraat. Waarvan akte..
Prachtig verhaal! Over die special: die wil ik hebben! Kan ik hem bij Ton ophalen? Ik heb 2 jaar in de paradijslaan gewoond, dus ik kom graag die kant op.
Inge Janse ,(ook andere belangstellende) als je contact op neem met mij verander de 2 in een @ dan komt alles in orde; ton2geenenweb.nl
Gr Ton
Bouwproject Nieuw Crooswijk op losse schroeven
Is dit dan goed of slecht nieuws Ton?
Als je het verhaal over het Masterplan Nieuw Crooswijk leest op Wikipedia wordt je ook niet vrolijk.
Het belangrijkste en meest omstreden element van het Masterplan is de sloop van 1.800 van de 2.100 woningen (85%) in Nieuw Crooswijk. Na de voltooiing van de reconstructie zal 70% van de woningen een middeldure of dure huur- of koopwoning zijn, terwijl momenteel 95% van de woningen een huurwoning is met voor het overgrote deel een betaalbare huur.
Dat is natuurlijk niet best. Misschien dat dit een voor de Coolsingel “gezondere mix” oplevert over de stad. Echter vind ik nieuwbouw vaak zo ontzettend lelijk. Als die architect&projectontwikkelaar er uiteindelijk zelf in gaan wonen zou ik het misschien nog begrijpen.
Als je mij dit 10 jaar geleden had gevraagd Henk, dan had ik waarschijnlijk
gezegd goed nieuws, mijn huis is daardoor gesloopt voor dit project.
Nu zeg ik doorgaan dat gat (Bouwplaats) moet weer op gevuld worden.
Gr Ton Geenen
Hallo Henk ook dit bericht is van jou,zie ik nu, ook nu zeg ik eigenlijk
hetzelfde toen een ramp nu zeg ik het ziet er toch mooi uit!
Maaaar niet te betalen voor de Crooswijker! Die zijn nu verhuist en komen
daar niet meer terug. Ik zelf ben wel gebleven , vandaar ook mijn website;
http://www.eencrooswijkervertel.nl.
een uit de hand gelopen hobby.
De verdere sloop is uitgesteld tot 2020 ongeveer, dus nu is het plan,
(achter de muren van de bureau`s)om grootschalige renovatie.
Gr Ton Geenen
Prima, bedankt, gedaan!
Bedankt voor de reacties Ton!
Graag gedaan Henk ik ben al blij dat Crooswijk zo in beeld komt. met dank aan Iris van der Spoel
Als bewoner van Nieuw-Crooswijk heb ik het artikel met veel interesse gelezen. Ton Geenen is de archivaris van Crooswijk, en het is goed om met weemoed en nostalgie terug te kijken naar het verleden. Maar zoals zo veel archivarissen blijft ook Ton naar mijn mening te veel hangen in het verleden.
Crooswijk is veranderd, natuurlijk (net als veel andere wijken) en Crooswijk is inderdaad hard getroffen door de megalomane herstructurering. Die heeft het hart uit de wijk geslagen, dat is waar. Maar wat me stoort is dat Ton de lichtpuntjes niet meer wil of kan zien. En ik voel me zelfs persoonlijk aangesproken als ik deze passage lees:
Als we op de hoek van de straat komen (de Rakstraat) wijst Ton op de zelfgefabriceerde terrasjes voor de huizen die het halfvervallen straatje in mijn ogen eigenlijk best een beetje opfleuren. “Kijk, een Crooswijker zou dit nooit neerzetten,” zegt Ton. “Die houden niet van poespas.” Doe maar gewoon…? “Precies.”
Bedoelt Ton dat het buiten zetten van plantjes, stoeltjes en tafeltjes (die wij met een aantal buren hebben neergezet om de straat een beetje op te fleuren) buiten zetten niet des Crooswijks is? Beste Ton, moeten we dan binnen gaan zitten achter de lamellen en breedbeeld-tv? En heel de dag gaan zitten kankeren dat vroeger alles beter was? Is dat dan Crooswijks?
Ik zie juist een kentering in Crooswijk, ingezet door nieuwe, vaak tijdelijke bewoners. Zo zijn we bezig een buurttuin te maken in de Rakstraat, zijn er tal van nieuwe creatieve winkeltjes bijgekomen, trekt de buurtgalerie De Witte Slagerij veel mensen, ook van buiten Crooswijk. En zo zijn er nog tal van andere lichtpuntjes te noemen, maar die wil Ton, verblind door een nostalgische waas voor zijn ogen, kennelijk niet zien. Dat stoort me een beetje.
Daarom Ton: pak je camera en kom aanstaande weekend eens filmen als twintig enthousiaste (nieuwe) Crooswijkers de buurttuin Rakakker gaan inzaaien. Misschien dat je blik dan iets verruimd wordt. Je bent van harte welkom.
Beste Erik. Ik begrijp best wat je bedoel, maar jij praat en denk niet als een
Crooswijker. Maar als een bewoner van de Rakstraat, die met elkaar, wat ik zeker toejuicht, de straat weer een uitstraling geven.
Je geeft zelf aan dat Crooswijk is verandert en dat Crooswijk is getroffen in zijn hart.
Dat je je aangesproken voel begrijp ik, maar dat ik als geboren Crooswijker een mening weer geef, over het gevoel van een Crooswijker, zal jij nooit kunnen begrijpen, je ben een buitenstaander die gelukkig wel probeer om er wat aan te doen.
De Crooswijker heeft in zijn Hele bestaan alleen maar gewerkt…….als hij niet toevallig ontslagen was bij Jamin, Abattoir, Heinekens…. enz…..en zijn huis is afgebroken!
Ik kan zo nog wel even door gaan Erik maar je moet mijn website maar eens goed onder loep nemen dan zie dat het een uit de hand gelopen hobby is waar wel degelijk ook de RAKSTRAAT IN VOOR KOMT.
Dat je nu stoeltjes en dergelijke buiten zet kon je vroeger niet, kreeg je een bekeuring, dus de Crooswijker is zo niet op gegroeid.
Dat ik niet in de Rakstraat filmt is dat ik van jullie nooit een teken heb gekregen, ik doe dit alleen uit hobby en heb geen verplichting, maar ik neem nu de uitdaging aan en komt a.s. zondag 28 april filmen. Hoe laat Erik??????????
Gr Ton Geenen. Eens een Crooswijker, Altijd een Crooswijker
Wat ik me afvraag, Ton, is hoe erg het is dat Erik zich niet gedraagt als een oorspronkelijke Crooswijker? Is het niet juist mooi dat ook Crooswijk zich evolueert, zeker als het zulke mooie initiatieven zijn? Want, laten we wel wezen: de grote werkgevers hebben hun deuren gesloten, dus er móet wel een ander Crooswijk komen. Wie weet moet je daarom juist je vizier op de toekomst richten!
Die reactie is helemaal niet erg Inge,maar…………..Wat me nou opvalt in deze discussie,
Ik vertel in mijn reactie dat ik BEGRIP heb, wat daar gebeurd, en de ideeën die worden uitgevoerd, maar (zal de jeugd wel weer wezen Hahaha) dat er geen begrip is voor de ideen en gefrustreerdheid van een Echte Crooswijker.
Het hele verhaal, wat jammer genoeg niet mocht van de redactie Versbeton, moest behoorlijk ingekort worden,
gaf een positief gevoel en ook op mijn website komt totaal niets voor wat maar enigszins negatief is.
Dus mag ik Erik, op zijn reactie (de jeugd, komt hopelijk weinig problemen tegen in zijn verdere leven) reageren als een 70 jarige ( de oudere die alles van af de oorlog heb meegemaakt, maar nooit echt negatief is geweest.
Èèn ding nog Inge, als je mijn reactie leest zie je dat ik de uitdaging aannam om te komen filmen!!!!!!!
Maar tot op heden, weet ik wel de dag maar niet de tijd, ik weet helaas niet waar Erik woont, en de hele dag gaan wachten (op Zondag ) krijg ik ruzie met mijn vrouw en dat heb ik er ook niet voor over.
Gr Ton Geenen bedankt Inge voor deze reactie.
Haha! Nee, je hebt helemaal gelijk. Goed dat je onderstreept dat je begrip hebt voor alles en tegelijkertijd opkomt voor je eigen standpunt. En ruzie met je vrouw is wel het laatste wat de bedoeling is! 🙂
Succes met alles, en ik kijk vol verwachting uit naar het magazine!