In DRAAD, de nieuwe politieke talkshow in Arminius, is op woensdagavond 29 mei onder meer aandacht voor de penibele situatie waarin de gemeente financieel verkeert. Maarten Struijvenberg, financieel specialist van Leefbaar Rotterdam, gaat daarover in discussie met Jan Schonk (D66). Voor Vers Beton legt Struijvenberg alvast uit waarom de financiële situatie er zo slecht voorstaat, en wat er moet gebeuren om de stad weer gezond te krijgen.
Sinds het uitbreken van de kredietcrisis en de daarop volgende economische crisis is het bezuinigingstijd. Niet alleen geven veel consumenten minder uit, ook de overheid moet de broekriem stevig aanhalen. De gemeente Rotterdam worstelt alleen met het uitvoeren van zijn bezuinigingen, en dat heeft voor Rotterdammers grote gevolgen.
Nooit goed
De bezuinigingsopgave van de gemeente is groot: jaarlijks wordt er zo’n € 3,5 miljard uitgegeven, en daar moeten honderden miljoenen vanaf om even veel uit te geven als dat er binnenkomt. Het moeilijkste daarvan is natuurlijk om te kiezen waar er gesneden moet worden. In de meeste gezinnen lukt bezuinigen nog wel (al moeten ook daar soms vervelende keuzes gemaakt worden), maar politici beseffen zich dat zij niet populair worden van bezuinigingen. Er is altijd wel iemand die vindt dat je nou net niet op dát ene moet bezuinigen. Je doet het daarom nooit helemaal goed.
Dit probleem wordt versterkt doordat er in Rotterdam met de PvdA, VVD, CDA en D66 een coalitie van 4 partijen aan de macht is. Die hebben allemaal hun eigen wensen, en toch moeten ze het eens worden over waar de klappen gaan vallen. Gelukkig heeft de gemeente een grote spaarpot (met daarin zowel gespaard geld als inkomsten door de verkoop van voormalige gemeentebedrijven, zoals afvalverwerkingsbedrijf AVR in 2006), en als je daar geld uithaalt, dan hoef je iets minder te bezuinigen. Dat scheelt alweer, maar die spaarpot is natuurlijk niet oneindig groot.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 had de gemeente in totaal € 1,5 miljard in zijn spaarpotten zitten. Veel van dit geld was bestemd voor geplande projecten (zoals fietspaden, sociale projecten, groen in de buitenruimte en ga zo maar door), en ‘slechts’ € 120 miljoen was vrij te besteden. 2,5 jaar later zat er niettemin nog maar € 800 miljoen in de spaarpotten, en daarvan is nog € 0 vrij te besteden. De reserves zijn bijna gehalveerd dus!
Als dit zo doorgaat, dan is bij de volgende verkiezingen de kas ongeveer leeg. Hoe heeft dit zo snel kunnen gaan?
Tsja
Ieder jaar maakt de gemeente een begroting, en daarin moeten de kosten en de opbrengsten aan elkaar gelijk zijn. Als je de toekomst wat positiever inschat (door uit te gaan van hogere opbrengsten van bijvoorbeeld grondopbrengst, of door te gokken op lagere uitgaven, zoals in de bijstand), dan hoef je minder te bezuinigen om toch een kloppende begroting te hebben. Het lijkt er alleen op dat de gemeente ieder jaar positief heeft ingeschat en telkens hoopte dat het allemaal zou meevallen. Fingers crossed dus. Maar het viel niet mee.
2 voorbeelden van wishful thinking: grondwaarde en uitkeringen. De waarde van de grond die de gemeente heeft, is in rap tempo minder waard geworden. Dat scheelt meer dan € 200 miljoen. En op het verstrekken van bijstandsuitkeringen waren de tekorten met meer dan € 100 miljoen ongekend groot. Tsja, dan gaat het snel.
Forse gevolgen
Een andere manier om wat minder te hoeven bezuinigen, is door de belastingen te verhogen. Dat heeft de gemeente in Rotterdam dan ook flink gedaan. De afvalstoffenheffing is met 30% gestegen, de markttarieven met 35%, de parkeertarieven in het centrum met 10%, de bouwleges met honderden procenten, en een kapvergunning (die voorheen gratis was) kost nu € 738. Je zal maar een zieke boom in je tuin hebben staan! En dit zijn nog niet eens alle belastingverhogingen.
De gevolgen voor de Rotterdammers zijn dus fors. En doordat de gemeente te weinig bezuinigt, zullen verdere belastingverhogingen nodig zijn. Die staan dan ook al gepland voor 2014. Bovendien komt het leeghalen van de spaarpotten, tot nu toe goed voor € 700 miljoen, neer op € 2.500 per Rotterdams huishouden. Ook dát is uw geld.
Bij het begin van de crisis werd al duidelijk dat deze ook gevolgen zou hebben voor Nederland en Rotterdam. Leefbaar Rotterdam heeft daarom eind 2008 voorgesteld om alvast te beginnen met bezuinigen en zo de problemen voor te zijn. Dat vonden andere politieke partijen (op de ChristenUnie-SGP na) alleen niet nodig. Sindsdien zijn er door ons elk jaar aanvullende bezuinigingen voorgesteld, aangezien de beoogde begrotingen zouden leiden tot nieuwe tekorten. Ook dat is telkens tegengehouden, terwijl achteraf bleek dat de nieuwe tekorten wel degelijk ontstonden. Ik hoop daarom dat in november, wanneer de begroting voor 2014 wordt besproken, deze cirkel wordt doorbroken.
DRAAD, de politieke talkshow van Rotterdam, vindt plaats op woensdagavond 29 mei in Arminius.
Meer weten over de penibele staat van de financiële reserves in Rotterdam? Lees dan het interview met Leefbaar Rotterdam-fractievoorzitter Ronald Schneider op Vers Beton >>
Al 11 reacties — discussieer mee!
Er wordt inderdaad flink bezuinigd. Nergens wordt gesuggereerd dat dat niet gebeurt, sterker nog, er staat dat er minder wordt bezuinigd door geld uit de spaarpotten te halen. En dat klopt gewoon. Hetzelfde geldt voor de belastingverhogingen: je hoeft dan minder te bezuinigen.
Dat ieder college, van welke partijen dan ook, geconfronteerd zou zijn met extra uitgaven vanwege bijvoorbeeld een stijging van het aantal mensen in de bijstand, klopt inderdaad. Ik neem het het college ook niet kwalijk dat er meer mensen in de bijstand bijkomen als gevolg van de crisis. Ik neem het ze kwalijk dat ze daar niet op hebben voorgesorteerd. En dat betekent in dit geval: ze hadden eerder en meer moeten bezuinigen. ‘Regeren is vooruitzien’ is makkelijker gezegd dan gedaan. Voor sommige partijen dan.
Is het niet logisch dat potjes met extra geld juist tijdens diepe recessies als deze worden aangewend? Daarvoor zijn ze toch bedoeld? Dit wordt in ieder geval het thema in maart ’14. Ik ben er bij vanavond!
@Ties
Dit artikel is alweer van een jaar geleden maar daarin staat wat de directeur van de Rekenkamer Rotterdam zegt over het gebruiken van reserves voor het aanvullen van de lopende begroting.
https://www.versbeton.nl/2012/07/rekenkamer-vindt-stadsbegroting-onverstandig/
Maarten Struijvenberg, Leefbaar Rotterdam heeft een punt daar waar hij terecht stelt dat de coalitie van PvdA, VVD, CDA en D66 allen zo hun eigen wensen gehonoreerd wilden zien. Dat heeft geleid tot rare voorstellen als het geforceerde Stadsinitiatief van D66 dat jaarlijks twee-en-een-half miljoen euro’s verkwist aan luchtbruggen en andere luchtfietserij en wat te denken van de verkiezingsbelofte die de VVD aan haar kiezers deed, een halvering van de prijs voor een parkeervergunning, globaal van 10,- naar 5,- euro per maand in een tijd dat er fors bezuinigd moest worden. Resultaat een negatieve opbrengst van het parkeerbedrijf. Ook het PvdA voorstel voor gratis OV voor 65 plussers is wat mij betreft discutabel en zeker het generieke.
Onzin kraamt Maarten Struivenberg uit daar waar hij stelt of in ieder geval sterk suggereert dat er totaal niet bezuinigt is of wordt en er om de begroting sluitend te krijgen alleen belastingverhogingen zijn gekomen en er uit de reservepot is gegraaid. Er wordt wel degelijk bezuinigt op de gemeente-uitgaven en dat weet hij. De voorbeelden van de financiële stroppen die hij aandraagt, de waardevermindering van de grondexploitatie van 200 miljoen en de stijging van uitgaven aan sociale uitkeringen van 100 miljoen zijn een direct gevolg van de economische crisis en zouden met welk Leefbaar Rotterdam beleid dan ook, zich eveneens hebben voorgedaan. Ik herinner Maarten Struivenberg er maar aan dat Marco Pastoors indertijd als Leefbaar Rotterdam wethouder met de zegen van Leefbaar de woningbouwproductie opvoerde met hulp van diezelfde reservepot. Investeren in Rotterdam is niet altijd slecht, hij zou beter moeten weten.
Interessant! Ik kende de kritiek van Schneider uit het interview van Inge wel, maar dat van de Rekenkamer nog niet. Geeft zeker extra gewicht aan het standpunt van Leefbaar. Wordt een interessant debat vanavond (en de komende maanden).
Het meest interessant wordt denk ik welke partij welke lasten wil gaan verhogen of verlagen.
Tijdens de debatten die aan de gemeenteraadsverkiezingen vooraf gaan valt te verwachten dat de afvalstoffenheffing, de ozb en andere belastingen die je moet betalen als je hier woont, ter discussie komen te staan.
Als je als partij zegt: ze gaan omlaag, moet er ergens anders geld af.
De vraag is of er partijen zijn die willen toegeven dat ze inzetten op de verhoging van lokale lasten.
Je kunt er natuurlijk op rekenen dat na 2014 er niet ineens bakken met geld bijkomen om de begroting rond te krijgen.
In dit artikel wordt een ander ‘drama’ vergeten. Tegenwoordig is een gemeente vooral uitvoeringsorgaan voor rijksbeleid. Van de inkomsten die in totaal binnenkomen mogen gemeentes slechts over een klein deel zelf beslissen. Veel geld gaat direct door naar werkeloosheidsuitkeringen etc. Dit kan betekenen dat de gemeente slechts over 28-44 % van het totale budget kan beslissen. De bijdragen van het Rijk groeien echter niet mee met de oplopende werkeloosheid. Daardoor is Rotterdam – net als elke andere gemeente – gedwongen die kosten op te vangen door te snijden in de delen van de begroting die zij wel kan beïnvloeden. Verhogen van de inkomsten is politieke zelfmoord. Vaak levert een verdubbeling van de OZB ( de enige gemeentelijke belasting) slecht een paar procent extra inkomsten.
Een discussie over de rol en positie van de Rijksoverheid vs. lokale democratie zou in dit verhaal dan ook op zijn plaats zijn.
Mooiste opmerking van gisteravond vond ik die van Paul Hofstra, directeur van de Rotterdamse Rekenkamer. Omdat Rotterdam nog (mede-)eigenaar van de haven en Eneco is, is zij op papier – veruit – de rijkste stad van Nederland. Dat had ik me nooit eerder gerealiseerd. Ik ben alleen wel benieuwd hoe Rotterdam hiervan profiteert. Winstuitkering, vermoed ik. Weet iemand daar meer over?
De belangrijkste deelnemingen van de gemeente zijn het Havenbedrijf, Eneco en Evides. Daar ontvangt de gemeente jaarlijks dividend van. Bij verkoop verlies je natuurlijk het dividend maar ontvang je wel ineens een grote som geld.
Als die grote som geld vervolgens opgaat aan tekorten, betekent dit dat de gemeente in de toekomst jaarlijks minder geld te besteden heeft. Het dividend is namelijk weggevallen. Als er sprake was van (structurele) tekorten, wordt het allemaal nog lastiger: er was al te weinig geld en dan is er nog minder.
Dit nog los van de vraag of je het graag zou willen verkopen. Bij verkoop verliest de gemeente haar invloed (als aandeelhouder) op het bedrijf.
Inge, het is vrij transparant een simpel Googletje levert:
Rotterdam 31,69%, Rotterdams aandeel in de dividenduitkering zou 37 miljoen zijn.
Havenbedrijf 70%, Dividenduitkering gemeente Rotterdam 47,0 miljoen en Extra dividend gemeente Rotterdam 13,6 miljoen.
Evides mag iemand anders uitzoeken 🙂
Mijn idee: niet verkopen en jaarlijks een extra koekje krijgen ipv in één keer een hele taart. Daar kunnen ambtenaren niet mee omgaan, zie het vorige potje van 1,5 miljard.
Kijk dat is al een aardig rijtje voorstellen. D66 levert Stadsinitiatief in, PvdA het gratis OV voor 65+ers en VVD levert die parkeertarieven in. Heeft CDA nog een stokpaardje die ze kunnen inleveren? Zal vast niet voldoende zijn maar wel een mooi begin. 🙂