Ga naar de inhoud

Hofbogen: Do it Yourself!

De hofbogen staan sinds kort te koop. Daarmee trekken de woningcorporaties hun handen af van de herontwikkeling van de voormalige Hofpleinlijn. Wat is er fout gegaan? Volgens Kris de Leeuw, bekend als barman en mede-eigenaar van BAR, is er te weinig naar de behoeftes van bewoners en ondernemers geluisterd.
In 2011, tijdens een weekendje Londen stuitte ik in het Somerset House op een aantal foto’s van een mij welbekend bouwwerk uit Rotterdam. De tentoonstelling “forgotten spaces,” lichtte aan de hand van een aantal voorbeelden de “revitalisering van vergeten plekken door alternatieve manieren van denken” uit.
Een van de voorbeelden van de tentoonstelling was het hofbogen-project in Rotterdam. Vereerd voelde ik me als Rotterdammer, dat “we” met de hofbogen naast een tot bierbrouwerij verbouwd fabriekscomplex in Londen, en een park boven op een spoorviaduct in New York, aan de wanden van dit Londense museum prijkten.
De bierbrouwerij in Londen was een initiatief zoals ik dat graag zie, van onder af opgebouwd. De bewoners sloegen de handen ineen, wisselden ideeën uit en richtten met behulp van de lokale overheid een eigen brouwerij op.
En ook de High Line in New York, net als de Hofbogen een in onbruik geraakt spoorviaduct, is dankzij een actieve lobby van buurtbewoners uiteindelijk omgetoverd tot een prachtig stadspark.

De hofbogen en het oude Hofpleinstation
De hofbogen en het oude Hofpleinstation

“De katalysator voor Noord”

De initiatiefnemers van het projectbureau Hofbogen BV komen uit een andere hoek. In 2006 kochten woningbouwverenigingen Vestia en Havensteder (het toenmalige PWS, ComWonen en Stadswonen) het spoorviaduct van ProRail. Het bouwwerk, bestempeld als langste gebouw van Rotterdam, moest “sociaal, cultureel en economisch een katalysator” worden voor Rotterdam Noord. Jonge ondernemers met hippe ambachtelijke winkels zouden de nieuwe glazen puien vullen met vintage brilletjes, zuurdesembroden en felgekleurde fietsjes zonder remmen. En Noord zou meegroeien.
Inmiddels, zeven jaar later, is alleen het ‘eerste’ gedeelte rondom Hofplein herontwikkeld. De horeca gedijt er goed, maar de hippe vintage kledingzaak houdt het binnenkort voor gezien, evenals de comic store. Ze kunnen de hoge huurprijs niet langer betalen. En de resterende 1, 8 km aan bogen willen de corporaties het liefst zo snel mogelijk van de hand doen.

Waar ging het mis?

Waar ging het fout? De aankoop werd destijds noodzakelijk geacht omdat verloedering op de loer lag en de bogen misschien in “verkeerde handen zouden vallen”. In wiens handen bevonden de bogen zich dan voornamelijk?
Goed, er zat hier en daar een louche café of bar, maar ik meende destijds (en vandaag de dag nog steeds) voornamelijk ateliers en werkruimtes voor kunstenaars te zien in de “verloederde” bogen.
Het zijn juist deze kleine ondernemers en creatieven die de impuls kunnen vormen voor gebiedsontwikkeling. Maar, in plaats van ze te koesteren worden ze weggejaagd door de BV.
Het grootste kunstenaarscollectief in de bogen ‘Cucosa’ wordt ondanks zijn ‘hoogwaardig kunstaanbod’ bedreigd in haar voortbestaan. Hofbogen ziet het gezelschap liever vertrekken.
Ook in het voormalige Bergwegstation stelt de BV zich kieskeurig op. In de visie van Hofbogen BV valt te lezen dat het station gevuld moet worden door hoogwaardige horeca van partijen als Dudok of Jamie Oliver’s restaurant Fifteen. Er wordt hoog ingezet. Inmiddels zijn we zeven jaar verder en staat het station nog steeds leeg.
Dit terwijl we een aantal zeer succesvol initiatieven hebben gezien die staan te popelen om invulling te geven aan deze ruimte. Denk aan Noorderbioscoop, een initiatief om het station om te bouwen tot filmhuis, wat met minimale middelen gerealiseerd kan worden.
Het is een kwalijke zaak dat de Hofbogen BV voortdurend te hoog heeft ingezet waardoor we nu opgescheept zitten met een verder verpauperd spoorviaduct en een klein herontwikkeld deel waarvan inmiddels de helft van de te verhuren ruimtes leegstaat.

Geef ondernemers en bewoners de ruimte

Wat opviel bij de tentoonstelling in Londen was de wijze waarop het Hofbogenproject was ontstaan, en het contrast met de geschiedenis van de andere getoonde projecten. Bijna alle “vergeten plekken” werden herontwikkeld vanuit een behoefte van de bewoners en/of ondernemers zelf.
Bij de hofbogen waren het de bazen van de woningbouwverenigingen die het project initieerden. Vanachter de tekentafel droomden de heren van een hippe wijk a la Soho in Noord. Het heeft anders uitgepakt.
Wellicht kunnen we wat leren van de andere voorbeelden van de tentoonstelling in Londen. De waarde van vergeten plekken ligt in het feit dat ze vergeten zijn en dat het aan ons, ondernemers en buurtbewoners zelf is om ze te herontdekken en nieuwe bestemmingen te realiseren.
Herontwikkeling van dit soort plekken kan het beste aan de gebruikers van die ruimte zelf overgelaten worden. Te vaak hebben beleidsmakers voor ons bepaald hoe onze ruimte er uit moest komen te zien, en te vaak hebben ze de plank mis geslagen in Rotterdam. Denk aan het Entrepotdok, Westelijk Handelsterrein, Zwaanshals, Watt en ga zo maar door.

Het is nog niet te laat

De wil om mooie plekken te creëren is er wel bij woningbouwverenigingen en de gemeente. Maar het lef om anderen het te laten doen ontbreekt. Neem een voorbeeld aan het Schieblock. Vanuit creatieven en ondernemers zelf ontstaan, zonder planologische en/of financiële steun vanuit de woningbouw of de gemeente. Met succesvolle horecaondernemingen als Biergarten en BAR en een winkelconcept als Groos dat wel aan lijkt te slaan.
Leuke plekken moeten we zelf creëren. Dat kan met minimale middelen. Ook voor de hofbogen is het nog niet te laat. Verhuur de bestaande ruimtes in hun huidige staat aan creatieven en jonge ondernemers voor een lage huur. En vervul je kerntaak als woningbouwvereniging en gemeente: faciliteer. Zorg dat ze gemakkelijk een bedrijfje op kunnen zetten. Zorg voor soepele wetgeving. Maar laat de creativiteit, de concrete invulling en de ideeën in godsnaam aan hen over.

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Deze Keulse wijk was vroeger een luchthaven – wat kan Rotterdam daarvan leren?

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Rotterdam is niet de enige stad waar een felle discussie woedt over het bestaansrecht van de luchthaven. In Keulen bouwden ze hun vliegveld om. Daar wordt nu gewerkt, gewoond, gegeten en gedronken. Dat is niet alleen de verdienste van de stad zelf. Wat hebben de bank, Ikea en Schumacher’s Formule 1-wagens hiermee te maken? En wat kan Rotterdam ervan leren?

  • “Er zat een slapende cultheld in hem” – architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout over Carel Weeber

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Historicus Wouter Vanstiphout schreef een biografie over architect Carel Weeber, die 2 februari overleed. Hij ontdekte talloze kwaliteiten in zijn woongebouwen, zoals de Peperklip en Pompenburg. Het zijn “gebouwen die men nu niet meer maakt”, en die we daarom moeten koesteren.

  • Met de renovatie van de Ungerpleinflat schieten de meeste Rotterdammers niks op

    • Architectuurkritiek

    Rond de jaarwisseling kwamen er weer 49 woningen bij in Rotterdam: hoera! Elk nieuw woongebouw haalt immers beetje bij beetje de druk van de woningmarkt. Als het aanbod tenminste ook aansluit op de vraag. Hoe zit dat bij deze 49 woningen?

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • Castle is een Amerikaans/Canadees duo dat zich bezig houdt met een fijn klinkende combinatie van doom en heavy metal.

    Venue: V11
    Datum:
  • EXTRA SPACE

    • Evenement

    Een literaire wandeling langs bruine cafés.

    Venue: Café de Schans
    Datum:
  • Het Lloydkwartier krijgt een unieke theatervoorstelling, gemaakt en gespeeld door de mensen die er wonen.

    Venue: Lloydkwartier, kop van de Lloydpier
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam