Vorige week debatteerden de Rotterdamse gemeenteraad en de Tweede Kamer over het rapport van de onderwijsinspectie naar de gang van zaken bij de enige islamitische middelbare school van Nederland, Ibn Ghaldoun. Aanleiding was de diefstal van 27 examens afgelopen zomer. Maar uiteindelijk ging de discussie daar helemaal niet over. Die ging over allerlei andere wantoestanden die daar al jaren aan de orde van de dag waren. En gezien de vele problemen die nu voor heel Nederland zichtbaar zijn geworden, lijkt sluiting van de school niet meer dan logisch.
Rijschoolhouder
De school blijkt onder andere gebukt te gaan onder een schuld van een paar miljoen euro. Die was veroorzaakt door illegale reisjes naar Mekka en het betalen van loon aan imams die geen aantoonbaar onderwijs hadden gegeven. Het geld dat daarmee gemoeid zou zijn geweest, ruim een miljoen euro door de jaren heen, moest de school terug betalen aan het ministerie van onderwijs. De oorspronkelijke oprichter, Belgacem Naas, een rijschoolhouder uit Tunesië, moest daarom het veld ruimen. Maar daarmee was het financiële gat dat hij achterliet natuurlijk niet verdwenen.
En dat is nog niet alles. Ook bij de gemeente Rotterdam had de school meer dan een miljoen euro schuld uitstaan. Zo had de vorige directie in 2011 een paar ton nodig om de dertiende maand aan de leraren uit te kunnen betalen. Tegen het einde van het jaar was de kas kennelijk leeg en moest de wethouder van Onderwijs Hugo de Jonge (CDA), bereid gevonden worden om het bedrag voor te schieten.
Daarnaast had de school rekeningen uitstaan voor de renovatie van de gebouwen van de gemeente waar ze in zaten. Die schijnen nogal aftands geweest te zijn en moesten daarom opgeknapt worden. Tot medio 2012 waren dat er vier. Dus dat zal enkele tonnen gekost hebben, zegt de nieuwe directeur van Ibn Ghaldoun Bart Renders. Al vindt hij dat die rekening nooit bij de school terecht had moeten komen. ‘Er stond ineens een schilderploeg. Om de gevel op te knappen. Waarom moest de school dat betalen?’
Volgens Renders tekende de toenmalige directie een schuldbekentenis omdat ze anders de lening voor de dertiende maand niet zou krijgen. Als dat waar is, heeft de vorige directie niet alleen een rekening geaccepteerd die niet in haar kasboek thuishoorde, maar ook een besluit genomen dat financieel onverantwoord was. Ze had er namelijk helemaal geen geld voor. Inmiddels zit de school in twee – wederom verouderde – gebouwen in Rotterdam-Zuid. De Havo en VWO-klassen zitten in het pand aan de Schere. De VMBO-klassen huizen in het gebouw aan de Putse Bocht. Het laatste stond op de lijst voor de sloop.
Nieuwe directie
Alles bij elkaar was de situatie behoorlijk slecht toen de directie die er nu zit, aantrad in 2012. Toch besloot de Inspectie van Onderwijs toen dat de school nog wel door mocht gaan. De nieuwe leiding zou de boel met een degelijke aanpak verbeteren en er een normaal functionerende school van maken. De nieuwe directeur, Bart Renders, was zelf inspecteur geweest in dienst van het ministerie van Onderwijs. En hij zou orde op zaken komen stellen.
Dat heeft hij ook gedaan. Zo is ook de mening van staatssecretaris Dekker van Onderwijs (VVD) die uiteindelijk verantwoordelijk is voor het voortbestaan van de school. Toch heeft de staatssecretaris besloten de school te sluiten, omdat de basis waarop de school rust naar zijn oordeel niet in orde is.
Renders is nu kwaad, omdat de seinen voor doorstart in zijn ogen op groen stonden. De onderwijskwaliteit van drie van de vijf opleidingen – VWO, Havo en VMBO-k- was verbeterd van zwak naar voldoende. Een vierde VMBO-opleiding zou in aanmerking komen om van zwak naar voldoende te stijgen, volgens Renders.
Blunders
Het is goed te begrijpen dat de huidige directie teleurgesteld is in het feit dat de school nu dicht moet vanwege fouten uit het verleden. Voordat hij aantrad, waren die immers ook al bekend. Uiteindelijk zijn drie grote blunders Ibn Ghaldoun fataal geworden, zo bleek uit de politieke debatten.
De eerste is de miljoenenschuld. Die is voorlopig nog niet afgelost. Zo was er in 2012 er opnieuw te weinig geld om de dertiende maand uit te betalen, vertelde Renders aan Vers Beton. Alleen had de school dit keer een regeling weten te treffen met de leraren. Die hadden toegestemd het geld in de loop van het nieuwe jaar verspreid over vier maanden te ontvangen.
De tweede blunder is het feit dat veel leraren ‘onderbevoegd’ zijn. Dat betekent dat ze hun onderwijsbevoegdheid nog moeten halen. Tot die tijd, zijn ze slechts tweedegraadsbevoegd. Volgens de regels van de wet mogen deze docenten geen les geven aan de hoogste klassen van de Havo en het VWO, terwijl dat bij Ibn Ghaldoun op grote schaal gebeurde. Bij sommige vakken was zelfs honderd procent van de leraren ‘onderbevoegd’.
Nu is het zo dat dat de nieuwe directie afspraken gemaakt heeft met de leraren dat ze hun bevoegdheden gaan halen. En dan mogen ze wel lesgeven aan de hoogste klassen. Maar dat betekent nog altijd dat de leerlingen nog jaren doormoeten met onvolleerde docenten, die binnen de school ook geen supervisie kunnen krijgen van eerstegraads bevoegde collega’s. Die zijn er namelijk bijna niet.
Was dat probleem overkomelijk geweest? Misschien wel. Als dat het enige was. Maar dat was het niet. Er was meer aan de hand. In enkele gevallen waren de leraren namelijk zelfs geheel onbevoegd.
Vooral over die laatste kwestie buitelden Kamerleden en raadsleden over elkaar heen van verbazing. Leraren die onbevoegd zijn, hebben namelijk geen enkel vakdiploma. Ook al zijn het er ‘maar’ zes van de zestig – 10 procent dus en geen 80 procent zoals de politici, inclusief de staatssecretaris, structureel riepen – dat blijft een slechte zaak. Dat vond de directie ook, maar geld om ze te ontslaan was er niet. Wel waren er afspraken gemaakt dat ze hun diploma zouden gaan halen. Het is beter dan niks. Maar daarmee hadden de leerlingen van Ibn Ghaldoun nog altijd met docenten te maken die hen les gaven in een vak waarin ze niet afgestudeerd waren.
De derde zwakke plek was het feit dat sommige leraren de Nederlandse taal niet machtig waren. Ook dat was een erfenis uit het verleden. En ook zij zijn niet ontslagen. Je vraagt je af hoe het kan dat deze mensen ooit een vaste aanstelling gekregen hebben. Maar wie oprichter Belgacem Naas hoorde praten in talkshow Pauw & Witteman afgelopen week, krijgt een vermoeden. Zelf spreekt hij namelijk ook gebrekkig Nederlands.
Dat is jammer. Niet alleen omdat hij daardoor waarschijnlijk weinig belang hechtte aan de beheersing van de Nederlandse taal binnen zijn docentenkorps. Maar ook omdat het daardoor moeilijk te begrijpen was wat hij nu precies te vertellen had. Zo probeerde hij duidelijk te maken dat het niet waar is dat er heel veel onbevoegde leraren les gaven. Daar had hij een punt. Het waren er immers ‘maar’ zes. Maar dat pikten de interviewers niet op. Waarschijnlijk omdat de man moeilijk uit zijn woorden kwam.
Schuld
Dat de school kampt met een grote variatie aan problemen maakt een hopeloze indruk. Maar de schuld van de huidige schoolleiding is het niet. De Inspectie kende de tekortkomingen bovendien al jaren. Vanaf 2008 kwam ze elk jaar langs en wisten ze van de hoed en de rand. Inspecteurs gaan in de klassen zitten. Ze praten met de leraren, ze weten wat hun opleidingsniveau is en of ze goed of slecht Nederlands praten. Dat ze daar nu pas achterkomen, dat kan gewoon niet waar zijn, betoogt Renders. En als het aan hem gelegen had, waren die mensen natuurlijk ook nooit aangenomen.
Wat hij kon doen heeft hij gedaan: afspreken dat ze in afzienbare tijd hun diploma halen. Doen ze dat niet, dan kan hij ze ontslaan. Maar zover was het nog niet. Daarom is het zuur voor de directie, de leraren en de leerlingen die wilden blijven dat de school dicht moet. Juist nu de gang naar verbetering is ingezet.
Sluiten is beter
Toch is sluiten beter. De miljoenenschuld drukt op de school. Hij drong – en dringt – de directie in een zwakke positie. Die moet de leraren vragen om uitstel van betaling van de dertiende maand. Die moet jaren door akkeren met leraren zonder diploma en wachten tot ze die eindelijk gehaald hebben voor ze bevoegd zijn.
Een school die er financieel zo slecht voor staat, kan weinig hebben. Zo vertrokken er na de examendiefstal al leerlingen. En nadat wethouder Hugo de Jonge voor de zomervakantie zei dat de school wat hem betreft beter kon sluiten, vertrokken er nog eens 40 leerlingen. ‘Dat scheelt dan 40 X 9000 euro per jaar’, rekent Renders uit. Bijna vier ton dus. Op een leerlingenaantal van 700 scholieren tikt dat hard aan. De klassen kunnen wel eens te klein worden en de leraren per klas te duur.
Rest van Nederland
Renders maakt zich kwaad over het feit dat het debat niet ging over de examendiefstal. Maar dat is niet terecht. De rest van Nederland wist tot voor kort namelijk niets van de wantoestanden bij Ibn Ghaldoun en heeft daar daarom nu ook een mening over. Als het debat eerder plaats gevonden had, was de school ook eerder dicht gegaan. Het is dan ook goed dat het nu alsnog gebeurt.
Nog geen reactie — begin de discussie!