Universitair hoofddocent Europees Recht Flora Goudappel reageert op het voorstel voor een Oost-Europeanenquotum van Joost Eerdmans. Dit is onhaalbaar, discriminerend en kiezersbedrog, stelt zij. Maar ook Karakus’ voorstel om Oost-Europeanen niet direct in het GBA in te schrijven is discriminerend en mist doel.
Onlangs stelde Leefbaar Rotterdam-lijsttrekker Joost Eerdmans in een opiniestuk in het AD voor om de Rotterdamwet aan te passen om zo een Rotterdams quotum van maximaal duizend arbeidsmigranten uit Oost-Europa in te stellen. Dit voorstel is in strijd met de Europese regelgeving, leidt tot ongewenste discriminatie en is eigenlijk gewoon kiezersbedrog.
Enkele dagen later liet lijsttrekker van de PvdA Hamit Karakus zich uit over arbeidsmigranten uit Oost-Europa. Hij wil ze niet zomaar een burgerservicenummer (BSN) geven, maar eerst toetsen of ze voldoende inkomen hebben om te blijven en of ze niet worden uitgebuit. Dit klinkt wat sympathieker, maar ook dit voorstel heeft flink wat nadelen. Een kleine analyse van beide voorstellen, oorzaken en mogelijke gevolgen.
In strijd met het Europees rechtssysteem
De Rotterdamwet geeft een gemeente de mogelijkheid om in specifieke wijken aan nieuwkomers een inkomenseis te stellen. Deze eis is voor iedereen gelijk. Dat is niet het geval bij het quotumvoorstel. Daarbij kunnen namelijk alle inwoners van de Europese Unie zich in principe in Rotterdam vestigen, maar slechts een beperkt aantal burgers uit Oost-Europese landen. Daarmee is een quotum in strijd met de basis van het hele Europese rechtssysteem: je mag burgers van andere lidstaten niet slechter behandelen dan je eigen onderdanen. Uitsluitend op die manier is het mogelijk een interne markt met vrij verkeer te hebben.
Daarnaast past een quotum niet binnen de structuur en het doel van de Rotterdamwet. Een quotum van bijvoorbeeld duizend burgers uit Roemenië betekent dat de volstrekt willekeurige Roemeen nummer 1001 niet zal worden toegestaan zich in Rotterdam te vestigen, zelfs als deze persoon hersenchirurg is. Het doel is dan kennelijk om zoveel mogelijk Oost-Europeanen uit Rotterdam te weren. Dat is discriminatie en kan en mag simpelweg niet. De kiezers voorhouden dat zoiets wel mogelijk zou zijn, is ze voor de gek houden.
Praktische bezwaren
Dan zijn er nog een paar praktische overwegingen tegen dit voorstel. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als door de stijgende werkloosheid in een land als Spanje er plots een grote toestroom van Spanjaarden op gang komt? Ook een quotum instellen? En wat als er in nog meer landen iets dergelijks gebeurt? De lijst met quota wordt dan langer en langer en onbeheersbaar.
Daarbij wordt er in het voorstel van uitgegaan dat alle Oost-Europeanen overlast geven en weinig inkomsten hebben. Dat is absoluut niet het geval. Ook veel hoogopgeleiden werken en wonen in Rotterdam. Zij zullen het slachtoffer zijn van deze wetgeving, wat economisch slecht is voor Rotterdam.
En tenslotte is er het probleem dat veel van de mensen tegen wie het voorstel zich richt, zich niet inschrijven in het GBA. Ze gaan immers regelmatig naar huis en zijn dan nooit langer dan vier maanden in Nederland (pas bij een verblijf van langer dan vier maanden is inschrijving verplicht). Zij worden dus door geen enkel quotum tegengehouden.
Ook Karakus mist doel
Het voorstel van Karakus en de zijnen lijkt op zich een stuk verstandiger: eerst kijken of betrokkenen niet uitgebuit worden, werk zullen hebben en goede gehuisvest worden, om vervolgens pas tot inschrijving in het GBA over te gaan. Dit voorstel kan ervoor zorgen dat er veel leed bij zowel huidige als toekomstige Rotterdammers wordt vermeden. Maar ook dit voorstel heeft nadelen. Minister Asscher (PvdA) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft gelijk als hij stelt dat ook bij dit voorstel gediscrimineerd wordt tussen Nederlanders enerzijds en Oost-Europeanen anderzijds. Voor deze laatste groep gaat namelijk een zwaardere test gelden. In de Europese regelgeving is immers neergelegd dat een BSN automatisch moet worden verstrekt.
Daarnaast gaat Karakus’ voorstel tot veel extra werk bij de ambtenaren leiden, die alles moeten controleren. De groep mensen die men wil tegenhouden zal zich ondertussen waarschijnlijk niet eens meer aanmelden, of wijkt uit naar één van de omringde gemeentes. Zij worden zo dus nog gemakkelijk slachtoffer van arbeidsuitbuiting en huisjesmelkers. Helaas, ook dit voorstel mist dus doel.
Pak arbeidsuitbuiters en huisjesmelkers aan
Wat dan wel? Volgens mij liggen arbeidsuitbuiters, die Oost-Europeanen hier ver onder het minimumloon aan het werk zetten, en huisjesmelkers, die veel te veel Oost-Europeanen in veel te kleine en slecht onderhouden woningen huisvesten, aan de basis van veel problemen. Er zal daarom fors moeten worden ingezet op het aanpakken van deze uitbuiters. Pas dan zal het veel minder aantrekkelijk worden om Oost-Europeanen naar Nederland te halen.
