Eerdmans zakt voor zijn examen energie en duurzaamheid

In een opiniestuk dat Joost Eerdmans afgelopen week schreef op Vers Beton neemt de Leefbaar Rotterdam-lijsttrekker uitgebreid de gelegenheid om het Rotterdam Climate Initiative (RCI) ten grave te dragen. Daarbij maakt hij echter een aantal flinke uitglijders. Een factcheck door Henri Bontenbal (CDA). 

Laten we dit artikel vriendelijk beginnen, want Eerdmans schrijft een aantal zinnige dingen. Net als ik, vindt Eerdmans dat het RCI anders moet worden opgezet. We moeten inderdaad stoppen met geld verspillende projecten die geen zoden aan de dijk zetten. Dat D66-wethouder Van Huffelen 220.000 euro besteedt aan internationale profilering van het Rotterdamse klimaatprogramma om de European Green Capital Award binnen te slepen, is zonde van het geld. Daarvan hadden heel wat sociale huurwoningen geïsoleerd kunnen worden. In het Programma Duurzaam is de kosteneffectiviteit van de verschillende projecten onvoldoende onderbouwd, zoals ook de Rotterdamse Rekenkamer vond. Omdat we elke euro belastinggeld zo goed mogelijk moeten besteden, moeten we nog eens goed naar alle projecten kijken. Kunnen we geld dat in groene gevels en groene daken wordt gestoken, niet beter in andere projecten steken die meer resultaat boeken?
Het CDA heeft in haar verkiezingsprogramma opgeschreven dat het RCI een andere koers moet gaan varen. Een beter milieu begint dicht bij huis: een schone straat, een goede luchtkwaliteit. CO2-uitstoot zegt de Rotterdamse burger niet veel, maar schone lucht, een lagere energierekening en groene wijken des te meer. Daarop moet de focus liggen. Maar dat betekent niet dat CO2-reductie onzinnig is, windmolens onrendabel zijn of de opwarming van de aarde gestopt. Op dat punt gaat Eerdmans flink de mist in. Dat wordt goed duidelijk als we zijn uitspraken eens door de factchecker halen.
Quote: “Maar weinig beleidsmakers onderkennen dat CO2 geen luchtvervuiling oplevert en zelfs niet het voornaamste broeikasgas is – dat is simpel waterdamp.”
Eerdmans lijkt te suggereren dat CO2-uitstoot geen probleem is. Het overgrote deel van de klimaatwetenschappers vindt echter van wel. Het lijkt me verstandiger naar deze experts te luisteren dan naar – de van huis uit bestuurskundige – Eerdmans. Het klopt dat waterdamp het belangrijkste broeikasgas is, maar de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer is afhankelijk van de temperatuur. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer waterdamp. Die temperatuur wordt vooral bepaald door de concentratie van broeikasgassen, zoals CO2, waarna extra waterdamp de opwarming van de aarde weer versterkt! Voor de lokale luchtkwaliteit zijn andere stoffen (zoals stikstofdioxide, fijnstof en roet) belangrijker dan CO2, maar de uitstoot van deze stoffen gaat meestal gezamenlijk op met de uitstoot van CO2. Rotterdam kan dus best tegelijkertijd de CO2-uitstoot terugdringen én de luchtkwaliteit verbeteren. Bijvoorbeeld door het stimuleren van schone mobiliteit.
Quote: “Windenergie [is] verre van duurzaam. Het duurt namelijk jaren om de materiële investeringen en aanpassingen aan het elektriciteitsnet terug te verdienen.”
Eerdmans haalt een aantal populaire mythes over windenergie van stal. Onderzoek wijst echter uit dat een gemiddeld windpark gedurende de levensduur zo’n 20 tot 25 keer meer energie produceert dan de energie die nodig is om het park te bouwen en te onderhouden. Dat betekent dat een gemiddeld windpark tussen de 3 tot 6 maanden nodig heeft om de energie op te wekken die nodig was voor de bouw. Voorlopig zijn geen grote aanpassingen van het elektriciteitsnetwerk nodig om windenergie in te passen. In Nederland staat nu voor ongeveer 2,7 GW aan windvermogen opgesteld. Tot zo’n 12 GW is windenergie goed inpasbaar in het bestaande netwerk.
Wat wél klopt is dat windenergie nu nog duurder is dan elektriciteit uit kolen en gas. De nieuwe kolencentrales op de Maasvlakte veroorzaken echter schade aan de gezondheid van Rotterdamse burgers en aan het milieu. Die kosten zijn niet in de prijs van de stroom verwerkt, maar worden afgewenteld op de samenleving als geheel. Als je die kosten in de prijs van kolenstroom zou verwerken, zou duurzame energie al minder duur zijn en soms zelfs goedkoper dan grijze stroom. Eerdmans vindt dat de kolencentrales op de Maasvlakte niet open mogen omdat ze zoveel schade aan de gezondheid van burgers veroorzaken. Hij zou dan ook voorstander moeten zijn van het meenemen van deze schade in de kosten van grijze stroom. Gelukkig daalt de kostprijs van windenergie nog steeds en is die inmiddels bijna gelijk aan de kostprijs van kolenstroom. Het duurt niet lang meer voordat windenergie op land geen subsidie meer nodig heeft.
Quote: “Daarnaast is windenergie, in tegenstelling tot de vraag naar energie, uitermate wisselvallig. Dit zorgt juist voor een veel lager rendement en dus voor meer uitstoot van conventionele centrales die de pieken en dalen van de windenergie moeten opvangen.”
Opnieuw haalt Eerdmans een mythe van stal die al diverse keren weerlegd is. Ik verwijs hiervoor naar het artikel ‘Slordig denken over windenergie geeft onjuiste conclusies’ van Bart Ummels en Jan Paul van Soest.
Quote: “Duitsland stookt nu meer bruinkool en steenkool dan ooit dankzij een overkill aan gesubsidieerde windenergie.”
Hier legt Eerdmans een verband dat er niet is. Creatief, maar onwaar. De CO2-uitstoot in Duitsland was vorig jaar inderdaad 1,5% hoger dan het jaar daarvoor. De oorzaak is echter niet de overkill aan gesubsidieerde windenergie, maar de uitfasering van kerncentrales. Het gat dat deze kerncentrales laten vallen, wordt nu opgevuld met elektriciteit uit kolen. Eerdmans ‘vergeet’ overigens te melden dat Duitsland haar uitstoot van broeikasgassen reduceerde met 25,5% ten opzichte van 1990 en de duurzame energiesector in Duitsland goed is voor 380.000 banen. Daar kan Rotterdam een voorbeeld aan nemen. Investeren in duurzame energie levert meer banen op dan investeren in fossiele energie.
Quote: “Op windenergie moeten we in Rotterdam dus ook niet inzetten.”
Windmolens worden gesubsidieerd uit de SDE+, een subsidieregeling van het Rijk. De gemeente Rotterdam betaalt daar dus niet aan mee. Het is eerder omgekeerd: zij ontvangt bouwleges en onroerende zaak belasting (OZB) voor elke windturbine die in Rotterdam wordt neergezet. Natuurlijk moeten we windmolens niet zomaar overal neerzetten in onze gemeente, maar alleen op plekken waar ze weinig overlast veroorzaken. Er zijn genoeg mogelijkheden. Helemaal mooi zou zijn als de inwoners van Rotterdam kunnen profiteren van de opbrengsten van deze windmolens, door een aandeel in deze windmolens te bemachtigen. Op dit moment krijgen inwoners van Rotterdam bijvoorbeeld voorrang en een extra rendement bij de aanschaf van windobligaties in Windpark Suurhoffbrug, een windmolenpark op Europoort. Of burgers worden lid van een windcoöperatie en worden zo zelf eigenaar van een windmolen.
Quote: “Van enige mondiale opwarming is immers al zestien jaar geen sprake meer.”
Ook deze uitspraak is aantoonbaar onwaar. De stijging van de mondiale gemiddelde temperatuur is vertraagd (niet gestopt), maar de warmte is vooral in de oceanen gaan zitten, met alle gevolgen van dien. The Guardian berichtte daar enkele dagen geleden op haar website nog over en schrijft: “Over 90 percent of the overall extra heat goes into the oceans, with only about 2 percent heating the Earth’s atmosphere. The myth of the ‘pause’ is based on ignoring 98 percent of global warming and focusing exclusively on the one bit that’s slowed.” Overigens zijn de gevolgen van klimaatverandering niet overal gelijk. Juist steden gaan de gevolgen merken, zoals extra neerslag en warme, en vochtige dagen. Door het warmte-eilandeffect blijft de warmte beter in steden hangen. Tijdens een hittegolf kan het in de stad 9 graden warmte zijn dan op het platteland. Rotterdam moet zich daarop voorbereiden.
Quote: “De zeespiegel stijgt als voorheen met een minieme 2 mm per jaar en de meest recente rapporten van het VN klimaat panel (IPCC) schetsen zelfs nog een veel gematigder beeld.”
Schetst het laatste rapport van het IPCC een gematigd beeld? Het is duidelijk dat Eerdmans het rapport niet eens heeft ingekeken. Het rapport schetst een zeer zorgwekkend beeld van de opwarming van de aarde en klimaatverandering. Het tempo van de zeespiegelstijging was de afgelopen twintig jaar 3,2 mm per jaar, aldus het meest recente IPCC-rapport. En vorige week nog publiceerden negentig experts een studie waarin zij stellen dat de IPCC-voorspellingen van de stijging van de zeespiegel te conservatief zijn. “Things are worse than we thought.” Juist Rotterdam zal zich moeten voorbereiden op deze stijgende zeespiegel. Aan het eind van deze eeuw is de zeespiegel voor Nederland met tientallen centimeters gestegen, aldus het KNMI.
Quote: “Het Rotterdam Climate Initiative kost miljarden aan belastinggeld, maar de jaarlijks vermeden uitstoot (20 megaton in 2025) is nog geen druppel op de gloeiende plaat: China stoot in één dag namelijk al meer dan die 20 megaton uit en heeft geen enkele intentie dit terug te schroeven.”
Het Programma Duurzaam van de Gemeente Rotterdam heeft een begroting van zo’n 30 miljoen euro per jaar. Dus miljarden? Wat China betreft slaat Eerdmans opnieuw de plank mis. Op dit moment investeert China massaal in duurzame energie. In de periode 2011-2015 wordt 235 miljard euro geïnvesteerd in energiebesparing en projecten met een lage CO2-uitstoot. In 2010 investeerde China al meer in windenergie dan de Verenigde Staten en Europa samen. Niet Rotterdam, maar China investeert dus miljarden in duurzame energie.
Uit het deze factcheck is één ding duidelijk geworden: Joost Eerdmans is gezakt voor zijn examen energie en duurzaamheid.
Waar we de komende collegeperiode op moeten inzetten is een Rotterdams duurzaamheidsprogramma waar de burger iets van merkt. Geen gratis spaarlampen uitdelen, maar de Rotterdamse woningvoorraad samen met woningeigenaars en woningcorporaties energiezuiniger maken. Goed voor de portemonnee en goed voor het milieu. Ook de luchtkwaliteit moeten we aanpakken en groen in de wijk moeten we stimuleren. Daarover zijn Joost en ik het eens. Maar Eerdmans probeert zijn pleidooi kracht bij te zetten door zijn onderbuikgevoelens – want feiten zijn het niet – over duurzame energie en klimaatverandering de vrije loop te laten. Hij creëert daarmee een tegenstelling die er niet is. Duurzame energie zorgt voor een schone lucht en tegelijkertijd voor een forse CO2-reductie. Een win-winsituatie dus. Een goed milieu begint thuis, in de eigen leefomgeving, maar houdt daar niet op. Want wie bereid is z’n eigen leefomgeving schoon en gezond te houden, zal ook bereid zijn de aarde als geheel op een goede manier aan onze kinderen en kleinkinderen door te geven. En dan zullen we toch echt iets aan klimaatverandering en duurzame energie moeten gaan doen.