Karin gaat elke twee weken op zoek naar de gezichten, verhalen en de dagelijkse realiteit van Rotterdam. Deze week: het Exodushuis in de kubuswoningen. Hier werken (ex)gedetineerden aan hun terugkeer naar de maatschappij. Met foto’s van Geertje van Achterberg.
Eén van de twee Superkubussen, onderdeel van de beroemde kubuswoningen van architect Piet Blom, biedt na dertig jaar van overwegend leegstand sinds juli 2013 onderkomen aan een Exodushuis. Onder begeleiding van Stichting Exodus Rotterdam werken hier twintig (ex)gedetineerden in de laatste fase van hun detentie aan een leven terug in de maatschappij. Al in 2006 protesteerden omwonenden tegen de komst van deze groep in hun ‘Blaakse Bos’. Tevergeefs. En dat is maar goed, want het Exodushuis blijkt een groot succes.
“Kom binnen!” Gino houdt de deur naar zijn kamer uitnodigend voor ons open. Uit de speaker klinkt R&B en reggae. Gino draagt een strakke witte muts om zijn dreadlocks bij elkaar te houden. Een gouden tand schittert achter zijn vriendelijke lach. Hij is blij met zijn kamer, die hij te danken heeft aan de duur van zijn verblijf in het Exodushuis, maar ook aan zijn positieve inzet tijdens het programma. De kamer is niet heel groot, maar doet ruimer aan dankzij de schuin weglopende wanden. Naast zijn bed staat een prikbord waarop foto’s van dierbaren en andere persoonlijke spulletjes hangen. Gino woont al acht maanden in het Exodushuis. Een bewuste keus. Na een periode van detentie had hij hulp nodig om zijn leven weer op de rit te krijgen. Hij wilde geen beroep doen op zijn familie. Over twee maanden stroomt hij uit, naar een eigen woning en een echte baan. “Ja, daar kijk ik ontzettend naar uit.”
Structuur, regelmaat en discipline
Terugkeer in de maatschappij is vaak moeilijk na een periode van detentie. Eenzaamheid en oude patronen liggen al snel op de loer. Stichting Exodus begeleidt bewoners in een tijdsbestek van acht tot tien maanden naar een leven terug in de maatschappij. Dit om hen een kans te bieden op een volwaardig bestaan, maar ook om het risico op recidive te verkleinen. Een woning, werk, een gezond sociaal netwerk en zingeving zijn de pijlers van begeleiding. De bewoners krijgen ondersteuning bij het oplossen van eventuele schulden en het aanleren van praktische en sociale vaardigheden waarmee ze straks op eigen benen kunnen staan.
Voor niets gaat de zon op. De bewoners mogen zich weliswaar vrij bewegen binnen en buiten het Exodushuis, maar zijn wel gebonden aan regels. Die bieden structuur, regelmaat en discipline. Precies wat de doelgroep nodig heeft om weer grip op het leven te krijgen. Alcohol en drugs zijn streng verboden en bewoners kunnen rekenen op blaastesten en urinecontroles. Om 23.00 uur luidt de avondklok. Deelname aan groepsactiviteiten, zoals twee avonden per week een gezamenlijke maaltijd, is verplicht. De begeleiding heeft volledig zicht op de agenda van de bewoners en beheert hun inkomen. Van iedereen wordt verwacht dat ze, indien mogelijk, 26 uur per week besteden aan (vrijwilligers)werk of studie.
Motivatie
Lastig? Al die verplichtingen en regels, het constant moeten werken aan jezelf en je toekomst? Onderzoek (2006) toont aan dat ruim een derde van de bewoners die bij (landelijk) Exodus worden begeleid, het programma succesvol afrondt. Hoewel er jaarlijks een stijging te zien is in succesvolle uitstroom, is dit niet voor iedereen haalbaar. Het proces loopt spaak door bijvoorbeeld drugsgebruik of persoonlijke problemen. Oud-bewoner Rob (43) heeft het programma met succes doorlopen. “Zolang je maar niet vergeet waarom je hier zit, waar je het allemaal voor doet – in mijn geval was dat een normaal leven. Daar kies je zelf voor.” Lara van der Well, manager van Stichting Exodus Rotterdam, benadrukt het belang van motivatie voor de slagingskansen. “De aanmeld- en intakeprocedure is heel serieus. Iemand moet echt gemotiveerd zijn voor ons programma om ervoor in aanmerking te komen. Eenmaal geplaatst is de begeleiding intensief en moeten bewoners zich aan regels en afspraken houden. Gebeurt dit niet, dan gaan we in gesprek en proberen we zoveel mogelijk nieuw, gezond gedrag te stimuleren. In geval van een delict wordt het natuurlijk een zaak van justitie.” Bij Exodus worden mensen niet veroordeeld op basis van hun verleden, maar wel aangesproken op de keuzes die ze nu maken, en de verantwoordelijkheden die ze hebben. Lara: “Openheid, transparantie en vertrouwen zijn hierin essentieel.”
Rob en Anya
Rob en Anya (27) zijn oud-bewoners van het Exodushuis, dat voor de verhuizing op de Westzeedijk zat. Allebei werken ze hier nu als vrijwilliger. Anya zit achter de balie. Rob is actief als klusjesman. Rob is blij dat hij zijn handen uit de mouwen kan steken, vertelt hij terwijl hij een deurdranger opnieuw afstelt. Een paar dagen per week werkt hij in het Exodushuis en andere dagen staat hij als vrijwilliger achter de bar in een verzorgingstehuis. Hij zou graag een ‘echte’ baan willen, maar ziet de toekomst somber in. Persoonlijke problematiek, het ontbreken van scholing en werkervaring en de huidige marktsituatie maakt het vinden van werk voor deze doelgroep een lang en moeizaam proces, vertelt Lara. Rob zit wekelijks met zijn begeleider om tafel, maar vooralsnog lukt het niet om een werkervaringsplaats voor hem te vinden. Desondanks is hij blij dat hij de rust in zijn leven heeft teruggevonden en het ‘rechte pad’ bewandelt. Maakt zijn geschiedenis in detentie het lastiger om werk te vinden? Rob lacht. “Nee hoor, in de bouw maakt niemand zich daar druk om!”
Not in my backyard!
Omwonenden waren in eerste instantie weinig enthousiast met het vooruitzicht van een woongroep voor (ex)gedetineerden in hun ‘Blaakse Bos’. Het plan om het Exodushuis hier te vestigen lag er al in 2006, maar door jarenlang procederen van omwonenden, die vreesden voor de veiligheid en verkoopwaarde van hun huis, is de uitvoering vertraagd. Lara: “Mensen zien een onderkomen voor deze doelgroep toch nog het liefst op een parkeerterrein ergens buiten de stad, terwijl er juist veel meer kennis en beleid komt dat aantoont dat we in de normale samenleving moeten zitten. Gelukkig ziet de politiek wel in dat het belangrijk is om dit project te vestigen in een buurt middenin de samenleving.” De relatie met de buurt lijkt in korte tijd al erg verbeterd te zijn. “Als mensen eenmaal langskomen en zien wat wij doen, neemt de weerstand af”, zegt Lara. “Maar er zijn ook nog een paar mensen die ons geen blik waardig gunnen. Dat houd je altijd.”
Lara gelooft dat de woongroep uiteindelijk bij kan dragen aan een betere leefbaarheid in de buurt. Bijvoorbeeld door de bemande balie van het Exodushuis, toezicht op de openbare ruimte en het tegengaan van leegstand. Een aantal bewoners is actief als klusjesman voor het Stayokay-hostel in de naastgelegen Superkubus, of voeren klusjes uit op de schepen in de haven. Een project met de Rotterdamse Bibliotheek gaat binnenkort van start. Binnenkort start een buurvrouw, gecertificeerd als mediator, met een training conflicthantering voor bewoners van het Exodushuis. Lara: “Dat zijn natuurlijk goede ontwikkelingen, en daar zijn we al ontzettend blij mee!”
“Zo heeft mijn vader ’t gewild.”
Sinds de voltooiing van het kubussencomplex van architect Piet Blom in 1982, was het lastig om voor de twee superkubussen een geschikte bestemming te vinden. Een donkere ruimte, groot en hoog, geen verbinding tussen de verdiepingen en al gauw snikheet. Niet de ideale omstandigheden voor de huidige doelgroep waar transparantie, sociale controle en het faciliteren van ontmoetingen tussen bewoners, belangrijke voorwaarden zijn voor het slagen van het programma. Dankzij slim puzzelwerk van architecten Maarten Polkamp en Sander van Schaik, die ook het Stayokay-hostel ontwierpen, is er nu een passende bestemming. Het leverde de architecten zelfs een nominatie op voor de Rotterdam Architectuurprijs 2013. Bij de opening van het Exodushuis was zoon Abel Blom, eveneens architect, zeer te spreken over het project. “Zo heeft mijn vader ’t gewild.”
Al 14 reacties — discussieer mee!
Wat een naief verhaal….
Wat is het geweldig om mensen te laten reïntegreren ten koste van anderen. Leuk om het mislukte bewonersprotest weg te zetten als “maar goed ook” en geen van de bewoners aan het woord te laten, daar laat je zeker geen subjectiviteit mee zien!
Oh, wat een geweldig idee om in een precaire kleine gemeenschap een huis neer te zetten voor gedetineerden puur omdat de stichting gek is op prestige objecten. En wat een geweldig stuk journalistiek wanneer
je dan geen vraagtekens zet bij het feit dat het vorige “prima functionerende” exodushuis abrupt haar deuren sloot op het moment dat de “oh, zo nodige uitbreiding” eindelijk geopend kon worden. Ja, het is een geweldige dag voor de journalistiek en Karin Koolen moet zichzelf vol trots in de spiegel aankijken.
Danny,
Inderdaad ferme taal.
Allereerst wil ik zeggen: Ik stel tegengas, feedback, kritiek –hoe je het noemen wilt- altijd op prijs. Daar kan ik van leren, en ik ga een goede discussie niet uit de weg. Ik begrijp dat je boos bent, maar zou het fijn vinden als je (in volgende reacties naar mij toe) de sneren jegens mij achterwege laat. Het leidt namelijk af van de inhoud en dat is zonde – zeker in dit geval!
Maar: misschien heb je een punt, en had ik de ‘stem van de tegenstanders’ in het artikel naar voren moeten laten komen. Daarom ben ik ook blij dat jullie via deze weg van je laten horen!
Ik heb begrepen dat de relatie met de buren op de Westzeedijk (die aanvankelijk ook op gespannen voet begon) uiteindelijk heel positief en vriendschappelijk verlopen is. Als jij andere informatie hebt hoor ik die graag, maar voor zover ik weet is men verhuisd omdat er meer ruimte nodig was, en het –in kader van bezuinigingen- niet mogelijk was om twee Exodushuizen in Rotterdam open te houden. In zoverre dat al nodig/wenselijk is.
Zie ook mij reactie op StevenvO.
Groet, Karin
Misschien dat je dergelijke sneren kan voorkomen door je in het vervolg als een echte journalist te gedragen? Ik zou het de volgende keer gewoon nog even houden bij het nieuw geboren nijlpaardje in Blijdorp of bij blauwalg in de Kralingseplas wanneer je nog niet klaar bent voor het verantwoordelijk omgaan met dit soort maatschappelijk ingewikkelde kwesties.
Danny, in plaats van op de man spelen, doe je de zaak meer goed door met feiten te komen. We horen graag al je links en referenties die bewijzen wat de keerzijde van Exodus is.
Sterker nog: mail me op [email protected], dan ga ik er met liefde mee aan de slag!
Ik sluit me aan bij Inge.
Je zegt een aantal dingen over Exodus waar ik nu erg nieuwsgierig naar ben en ik neem aan dat je de ervaring en feitenkennis hebt om deze punten te staven. Nu we het toch over objectiviteit hebben: ik hoor ze graag.
(Het Exodushuis aan de Westzeedijk bood trouwens ruimte voor 14 bewoners en de Superkubus voor 20 bewoners. Aanzienlijk meer capaciteit dus.)
Résocialiseren binnen de muren van de gevangenis!
Heb je een nieuwe start of leuke woning nodig?
Meld je aan bij de reclassering en bega een misdaad. Succes verzekerd!
In mijn buurt staat de grootste resocialiserings kliniek van de Rijnmond.
Heerlijk die gedrogeerde of dronken bewoners, die het buiten spelen van onze kleinkinderen onmogelijk maken.
Beste meneer Sörensen, dank voor uw reactie!
Re-socialiseren binnen de gevangenismuren is voor mij geen re-socialiseren. Ik geloof dat juist deze groep gebaat is bij goede opvang en begeleiding na een detentieperiode. Zo verklein je de kans dat ze recidiveren – in het belang van de algehele samenleving. Re-socialisatie op een verlaten landgoed heeft dan geen zin, want deze groep moet juist voorbereid worden op terugkeer naar de normale samenleving, met alle verleidingen van dien. Maar, dat is mijn mening. Meningen verschillen hierover, en dat mag.
Lastig alsnog, want niemand zit op deze groep in de buurt te wachten, zeker geen mensen met (klein!)kinderen. Dat begrijp ik ook wel…
Niemand zit te wachten op een zware crimineel of seriemoordenaar in de straat. Maar iemand die na een kleinere misstap zijn leven weer op de rit tracht te krijgen? Dat is toch andere koek..
Ter info: In het Rotterdamse Exodushuis zitten geen levensgevaarlijke criminelen, of zedendelinquenten. Dit zijn contra-indicaties. Iedereen wordt geselecteerd op goed gedrag tijdens detentie en motivatie om aan het programma mee te werken. Dit zal absoluut geen garantie zijn dat zich geen incidenten voor doen. Overlast is nooit te voorkomen in deze. Des te meer reden om te blijven praten met elkaar!
Waarmee ik trouwens niet zeg dat alle bewoners een ‘kleine misstap’ op hun naam hebben staan! Natuurlijk zijn het geen lieverdjes.
Het is inderdaad fantastisch om per unit, (20 m3) a 175.000 euro gemeenschapsgeld, gedetineerden (geen ex-gedetineerden!) en niet te vergeten de TBS’ers, te socialiseren. Alleen heel jammer dat dit ten koste moest gaan van het speelpleintje van mijn dochter.
Mijn dochter kan (en wil) niet meer buiten spelen met deze mensen waarmee ze haar pleintje nu moet delen; dit is de enige open penitentiaire inrichting van Nederland binnen een koopapartementencomplex en zonder eigen buitenruimte. Bewoners en de kinderen moeten dus de buitenruimte delen met mensen als Jullien C, u weet wel, welke op een basisschool een kinderstrotje doorsneed, of Ron P. (Ronald Piepers), bekend van de Puttensen moordzaak (en hij heeft nog een paar jonge dames op zijn geweten). Ik noem maar even twee ex-Exodus deelnemers.
Ik ben al meerder keren ernstig benadeeld door de doelgroep en nu mag mijn dochter er dus gezellig meer op het pleintje spelen.
Een experiment met burgers en hun kinderen. Wachten tot het mis gaat zoals dat in het Exodushuis in Groningen al gebeurd is…
Positiever kan ik het niet maken…
Steven
Ferme taal, Danny. Ik hoor het graag, tegengas, want de waarheid is complex, maar dan wel graag inclusief context. Wat maakt jou tot expert op dit vlak?
Dat is inderdaad erg lastig. Ik neem aan (maar ben absoluut geen expert) dat de mensen die hier zitten op goede gronden ingeschat zijn als ongevaarlijk, en niet dat het de onbehandelbare, opgegeven seriemoordenaars zijn. Maar gezien je opmerking dat je al meerdere keren benadeeld bent, ondervind jij er toch problemen van. Wat bedoel je precies met benadeeld? Echt bedreigd? Geweld? Diefstal?
Ik kan trouwens niet terugvinden wat er verkeerd ging in Groningen. Wel dat er op een gegeven moment iemand vanuit Exodus werd teruggestuurd naar de gevangenis omdat de leiding vermoedde dat het niet goed ging.
Beste Steven,
Dank voor je reactie. Zoals Inge al zegt: de waarheid is complex, …en heeft altijd meerdere kanten. Goed dat je van je laat horen!
Laat ik voorop stellen dat ik het heel vervelend vind om te horen dat het woongenot en gevoel van veiligheid voor jou en je gezin is afgenomen (door de komst van een woongroep waar je in de eerste plaats absoluut niet op zat te wachten). Je zegt ernstig benadeeld te zijn door de doelgroep. Aan wat voor incidenten moet ik dan denken? Is dit gemeld bij Exodus, of bij de politie? Wat is de reden dat je dochtertje niet meer in de speeltuin kan/wil spelen? Wat speelt zich daar af?
Aan de andere kant: Hoe vervelend ook voor (een deel van) de omwonenden, het Exodushuis in het Blaakse Bos is nu gewoon een feit. Ondanks jarenlang procederen is het er gekomen en they are here to stay. Om de buurt leefbaar te houden/maken, is het denk ik belangrijk om dit als feit te accepteren en van hieruit met elkaar in gesprek te gaan, te zoeken naar oplossingen voor de problemen die ontstaan. Een goed functionerend Exodushuis, tevreden buurtbewoners en een goede relatie tussen beiden lijken mij in het belang van alle partijen. En: is er teveel overlast, is het niet meer houdbaar in de buurt, dan moeten er toch maatregelen genomen worden lijkt mij.
Meld overlast, ga op bezoek/om tafel, deel je ideeën! (Ik heb natuurlijk geen zicht op jouw inspanningen zo ver, …misschien doe je dit al!)
Wat je zegt over het speeltuintje vind ik trouwens een goed punt… Het lijkt me dat daar wel eea mogelijk is, of vergis ik me?
Misschien praat/denk ik te makkelijk, dat kan. Zoals ik in mijn artikel schreef: één derde stroomt positief uit, wat betekent dat een groot deel dit niet doet. De vraag is dan: Wat gaat hier aan vooraf en op welke manier bezorgt dit de buurt overlast? De groep heeft te maken met een enorm verloop van bewoners in het Exodushuis. Met een deel van hen zal het contact prima en probleemloos zijn (of je ziet ze niet!), maar je weet van te voren nooit met wie je te maken krijgt en wat zich in de toekomst voordoet, -ondanks het feit dat alle bewoners beoordeeld zijn op motivatie om uit de criminaliteit te stappen en vrij zijn van psychiatrische problematiek.
Het punt met dit soort initiatieven is dat iedereen het goed vindt dat het bestaat, maar het niet bij hun in de buurt wilt hebben. Dat zie je nu met het Exodushuis, maar dat geldt (misschien in mindere mate) ook voor asielzoekerscentra, crisisopvangcentra of begeleid kamer-wonen voor jongeren met een probleemachtergrond. Ik heb vroeger zelf naast een opvang voor (ex)dak en thuislozen, icm met psychiatrische en/of verslavingsproblemen, gewoond. Daar was ook niet iedereen gecharmeerd van. Gelijktijdig wijst onderzoek en ervaring steeds meer uit dat dit soort centra juist in een ‘normale’ samenleving het beste aan hun doelstellingen kunnen werken – wat uiteindelijk ook weer in het belang is van de samenleving (recidive, integratie etc.).
Lastige zaak, dat staat buiten kijf! Je kunt jezelf ook afvragen: Is het voor een doelgroep verstandig om te re-integreren op een plek in de samenleving waar men ze liever ziet gaat dan komen? Maar dat is weer een andere discussie. 😉
Laatste punt. Natuurlijk kost het de gemeente geld, maar aan de andere kant wordt er ook bespaard. Daar mag je natuurlijk altijd je vraagtekens bijzetten, maar dit onderzoek van Novius Adviesgroep is dan wellicht interessant. >> toont aan dat het opvangen en begeleiden van ex-gedetineerden de samenleving miljoenen bespaart.
Nogmaals, ik vind het vervelend om te horen hoe jullie woongenot op dit moment is aangetast, en ik hoop dat hier in de toekomst verandering in komt. Succes!
Groet, Karin
Ik ben een Ex-bewoner.
Verder lijkt me dat mijn rol niet van belang is, ik kaart namelijk de subjectieve berichtgeving van dit stukje propaganda aan.
Wanneer je spreekt van het grote succes van een Exodushuis en aangeeft dat het “maar goed is dat bewonersprotesten gefaald hebben” en vervolgens niet kijkt naar of het project ook succesvol is voor omwonenden maar alleen maar kijkt naar hoe goed de arme criminelen integreren dan ben je mijn inzien journalistiek onverantwoordelijk bezig. Dit is geen artikel met een objectieve insteek maar een reclame praatje voor een stichting die het met de waarheid niet zo nauw neemt.
Misschien was het een beter artikel geweest wanneer Mevrouw Koolen had gevraagd waarom de locatie er kostte wat kost moest komen terwijl er een prima functionerend Exodushuis aan de Westzeedijk met dezelfde capaciteit gesloten werd, puur omdat de stichting en de woningcorporatie hun zinnen op een nieuw prestige project hadden gezet?
Misschien had het artikel wat reëler geweest als Mevrouw Koolen haar roze bril thuis had gelaten en de gehele maatschappelijke visie had beschouwd zoals een journalist dat hoort te doen?
Dit artikel heeft echter meer de schijn een editorial te zijn, eenzijdige berichtgeving met weinig respect voor de mensen die hier direct mee te maken hebben.
Ik ben ook ex-bewoner en wat mij nog het meest tegen het hoofd heeft gestoten is hoe het hele proces is gegaan; vanaf de VvE vergadering waarop via een 1-2 tje van de toenmalige eigenaren van de twee superkubussen de bestemming is gewijzigd naar ‘wonen’. Op vragen wat dan de doelgroep zou moeten zijn was het antwoord: ‘expats’, absoluut en opvanghuis, oid werd ons verzekerd. Toen was daar de “inspraak/informatie avond” waarop de bewoners opeens met een voldongen feit worden confronteerd, dat het dus *toch* om een exodus huis ging, op vragen of er nog inspraak is, of er geen betere locaties waren, was wethouder Jan-tien Kriens glashard: ‘het is een gelopen race, het huis komt er’, waarop zo goed als alle bewoners als protest het pand verlieten. Daarna jarenlange procederen, waarbij de bewoners uiteindelijk het onderspit moeten delven.
Nooit en te nimmer zijn de bewoners en/of VvE als volwassen gesprek partners behandeld. Het is een vuil onderonsje geweest van de politiek en de exodus stichting, zoals eerder aangegeven, een prestige project, “kijk een mooi exodus huis, midden tussen de bewoners”, maar wel ten koste van de huidige bewoners, zonder enige inspraak!
En dan verwacht de politiek/Exodus echt serieus dat dezelfde bewoners nog meewerken aan de re-socialisatie van deze gedetineerden! Boter op hun hoofd hebben ze!
Als men vanaf het *allereerste* begin naar de VvE waren toegestapt met: “luister dit is het plan, het pand staat al 10 jaar leeg, dit is wat we er mee willen doen, wij denken dat het nuttig is, wat denken jullie ervan?”. *Dan* had je serieus en normaal met elkaar om tafel kunnen gaan zitten.
Verder ben ik eens met eerdere geplaatste reacties dat het hele artikel slechts een reclame praatje is voor Exodus, bijzonder jammer dat de auteur zich niet verdiept heeft in de materie, een gemiste kans!