Al ruim tien jaar wordt de sfeer in de Rotterdamse politiek bepaald door de na-ijver tussen twee grote sociaal-democratische partijen, Leefbaar Rotterdam en de Partij van de Arbeid. Als de voortekenen niet bedriegen, koersen beide nu eindelijk aan op een coalitie. Dat is goed nieuws voor de stad, betoogt Christian Jongeneel.
Hoewel Leefbaar Rotterdam en de PvdA elkaar nu al ruim tien jaar te vuur en te zwaard bestrijden, heeft de tegenstelling tussen de twee partijen altijd iets kunstmatigs gehad. Beiden zijn immers gericht op de arbeiders- en middenklasse van de stad. De Leefbaren bedienen daarbij grosso modo de oude (blanke) achterban van de PvdA, die zich verweesd voelde toen de stedelijke elite de allochtone arbeidersklasse als voornaamste doelgroep van haar emancipatiedrang begon te beschouwen. Maar beide partijen hebben altijd de emancipatie van de migranten aan de onderkant van de samenleving als voornaam(ste) speerpunt gehad.
Het verschil tussen de twee partijen bestaat voornamelijk uit twee punten. Ten eerste het doel van de emancipatie. Voor de sociaaldemocratische elite van de PvdA is het doel de arbeider te verheffen tot een wezen als hijzelf: cultuurminnend en kosmopolitisch. De achterban van Leefbaar wil de allochtonen ook verheffen naar eigen beeld, namelijk tot blanke middenklasse (aan wie decennialange pogingen haar cultuurminnend en kosmopolitisch te maken niet helemaal besteed zijn geweest – wat overigens ook opgaat voor de allochtone doelgroep van het emancipatiebeleid).
Het tweede verschil is prozaïscher en valt niet los te zien van electorale overwegingen. De PvdA bereikt haar doel liefst door gewenst gedrag te belonen, terwijl Leefbaar Rotterdam er de voorkeur aan geeft ongewenst gedrag te bestraffen. Dat is een stijlverschil met beperkte praktische waarde. Zowel belonen als straffen kost tijd en geld en beide hebben hun voor- en nadelen, zodat het in de praktijk altijd op een mix uitdraait. De bijbehorende retoriek heeft echter wel een negatieve invloed op de sfeer tussen de partijen en het onderlinge vertrouwen.
Maakbaarheid
De verschillen vallen echter in het niet bij de grootste overeenkomst: beide partijen geloven namelijk rotsvast in de maakbaarheid van de samenleving. Het is niet voor niets dat een megalomaan plan als de verheffing van compleet Rotterdam-Zuid middels een politieke interventie bedacht is door de PvdA en uitgevoerd wordt door Leefbaar-prominent Marco Pastors. Het gedachtegoed van Leefbaar Rotterdam en de PvdA is veel sterker verwant dan ze zullen toegeven, zeker in verkiezingstijd.
De elites van beide partijen weten dit. Programmatisch lagen Leefbaar en PvdA al in 2006 (en misschien zelfs 2002) zo dicht bij elkaar dat een coalitie voor de hand lag. Angst voor reacties vanuit de achterban, behoefte de ander te overtroeven en persoonlijke rancune maakte een coalitie toen onmogelijk. De voortekenen wijzen er echter op dat deze barricades min of meer geslecht zijn.
Eindelijk. Immers, hoe ga je de Rotterdammers op een geloofwaardige manier vertellen dat ze minder langs elkaar heen moeten leven, als op het stadhuis niet het goede voorbeeld gegeven wordt? Zelfoverwinning is een moeilijk proces, maar als flexibele politieke geesten het al niet kunnen opbrengen, wie dan wel?
Gezamenlijk verhaal
De prijs van zo’n coalitie zonder inbreng van liberalen en confessionelen is dat het idee van de maakbaarheid voluit over de stad zal worden uitgerold. Een aantal plekken in de stad zal er, dankzij een fijne combinatie van wortel en stok, aantoonbaar op vooruitgaan. Dat is dan reden voor een groen vinkje op de doelenlijst van het Leefbaar-PvdA-college, ook als zou blijken dat het afvalputje zich alleen maar naar een andere wijk of een buurgemeente heeft verplaatst.
Als je niet in maakbaarheid gelooft, is dit illusiebeleid. De samenleving kiest haar eigen koers en die gaat in Rotterdam niet op enige schaal in de richting van kosmopolitisch en cultuurminnend (richting complete bakfietsenbuurten, zeg maar). Wie een glimp van de geïntegreerde Rotterdamse samenleving wil zien, moet niet bij de plannenmakers op het stadhuis zijn, maar twee deuren verderop, bij de McDonald’s.
Ook een paar jaar illusiebeleid is echter een geringe prijs voor een omslag in het klimaat van polarisatie. De grootste winst van een coalitie Leefbaar Rotterdam-PvdA zal echter het signaal zijn dat ze met haar bestaan afgeeft: dat de stad meer vooruit geholpen wordt door een gezamenlijk verhaal dan door mager gefundeerde insinuaties over en weer (allochtonenknuffelaar! racist!). Zelfs als het beleid weinig effectief zou zijn, biedt de uitstraling van gezamenlijkheid burgers meer vertrouwen dan nu om zelf initiatieven tot opbouw van de samenleving te ontplooien.
Rotterdam zette in 2002 de omslag van het politieke klimaat in Nederland in, op een manier die misschien wel veel duidelijkheid heeft geschapen, maar ook een karrenvracht aan frustraties. Twaalf jaar later kan de stad opnieuw voor een omslag zorgen. Het wordt tijd.
Al 12 reacties — discussieer mee!
Het is mij niet geheel duidelijk wat je precies met het volgende stuk probeert te zeggen/formuleren:
‘De samenleving kiest haar eigen koers en die gaat in Rotterdam niet op enige schaal in de richting van kosmopolitisch en cultuurminnend (richting complete bakfietsenbuurten, zeg maar). ‘
Ik bedoel dat Rotterdam een arbeidersstad is zonder omvangrijke grachtengordel. Dat van die bakfietsen is een verwijzing naar een uitspraak van Joost Eerdmans onlangs, die de hoop uitsprak op meer van dit soort wijken (waar dan vervolgens meer GroenLinks en PvdA gestemd zou worden dan LR, vermoed ik).
Bedankt voor de uitleg.
Weet alleen niet of bakfietsenbuurt en kosmopolitisch nou elkaars tegenpolen zijn of elkaars verwanten.
Zal er inderdaad bij gentrificatie gekozen worden voor GL/D66 of LR ipv PvdA , die vraag blijft open staan, zeker omdat stemmen toch ook vaak gaat om gevoel.
Bakfietsenbuurt en kosmopolitisch zijn elkaars verwanten. Kijk naar een bescheiden bakfietsenbuurtje als Graaf Florisstraat / Heemraadssingel / Mathenesserlaan. Daar woont een goed verdienende, grotendeels blanke elite die het fijn vindt dat er om de hoek een Turkse bakker zit. Het heeft iets kunstmatigs: op de bres voor de multicultuur, maar toch vooral witte vrienden.
Vandaar ook mijn verwijzing naar McDonald’s. Dat is de plek waar alle bevolkingsgroepen van de stad genieten van eenzelfde beleving. De gezamenlijkheid van de stad ligt in de internationale massacultuur.
Eerlijk gezegd denk ik toch dat niet zozeer de Turkse bakker om de hoek de beweegreden is geweest dat deze ‘goed verdienende, grotendeels blanke elite’ hier woont, Maar eerder de nabijheid van stad (en de onmogelijkheid om in de stad te wonen, als je niet in een flat wilt wonen) en de van oudsher statige bebouwing en allure van de singel en de aanwezige mooie oude bomen. Dus meer een gedoogbeleid voor de Turkse bakker, dan dat ‘elite’ ervoor in de bres springt, eerder praktische redenen om in die buurt te wonen dan een principiële kosmopolitische overweging.
—Dat was tenminste mijn redenatie om in deze buurt te gaan wonen—
Voor mij was het voornamelijk omdat het goedkoop was en in de buurt van Rotterdam CS.
Eens. Maar het pure feit dat je met een goed inkomen dichtbij de binnenstad wilt wonen, op een plek waar ook veel allochtonen wonen, maakt je al behoorlijk kosmopolitisch, dwz open voor andere culturen (actief of in gedogend). Anders koos je wel voor Barendrecht.
Of Kralingen Oost… Alhoewel je daar nu veel Grieken hebt, maar ik denk dat die onder de categorie “expat” zullen vallen en niet “allochtoon genoeg zijn” ofzoiets…
Zijn er ook nog échte argumenten te bedenken voor deze coalitie, behalve de gedachte dat eenheid in de raad goed is voor de stad? Volgens mij zal het vooral betekenen dat de huidige trend in de gemeenteraad nog verder zal doorzetten: B&W beslist alles en de gemeenteraad zit er alleen nog voor de bühne.
Een bijkomend voordeel vanuit LR-PvdA-perspectief: een versplinterde en hopeloos verdeelde oppositie.
De verkiezingsuitslag zal ook belangrijk zijn, denk ik. Als Leefbaar inderdaad de grootste wordt, en de PvdA fors inlevert, waar het nu op lijkt, kan de PvdA dan over haar trots heenstappen en als kleinere partij bij Leefbaar aansluiten? Ik moet het nog zien. Een coalitie Leefbaar, D66, VVD lijkt me vooralsnog waarschijnlijker. Desondanks denk ik dat het in meerdere opzichten (alleen al symbolisch) goed zou kunnen zijn als Leefbaar en de PvdA samen zouden besturen.
Op zich goed wanneer partijen elkaar niet meer op voorhand afsluiten. Je moet alleen nog niet denken aan de kleurloze soep die een samenwerking van Leefbaar Rotterdam en de Pvda zal opleveren. Als de soep al enige smaak krijgt zal dat waarschijnlijk ‘maakbare samenleving’ zijn waar beide heilig in geloven. En de stelling dat de stad daar beter van wordt, lijkt wel positief. Een GroKo is een verstandshuwelijk, niet meer dan dat.
Als VVD vinden wij het uiteraard prima wanneer PvdA en Leefbaar nu al innig gaan knuffelen. Dan weet de kiezer dat een stem op 1 van deze twee geen verschil maakt en kan hij/zij door op de andere partijen te stemmen de richting van het college ’14-’18 aangeven.