Ga naar de inhoud

De winnaars en verliezers van het eerste echte lijsttrekkersdebat

Namens Vers Beton analyseert debatdeskundige Victor Vlam de belangrijkste verkiezingsdebatten in aanloop naar de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen. Afgelopen woensdag vond het eerste echte lijsttrekkersdebat plaats in het Hiphophuis. Wie viel op en wie was afwezig? Wie moet zich de komende weken nog verbeteren? En vooral: wie was het best en wie was het slechtst?
In een klein zaaltje hadden zes lijsttrekkers (van de PvdA, VVD, D66, SP, GroenLinks en CDA) en één nummer 6 (Maarten Struijvenberg van Leefbaar Rotterdam) er duidelijk zin in. Toch was het er onder het toeziend oog van zo’n honderd genodigden ook af en toe wat onwennig. Maakt niet uit, dit was nog een kans om warm te draaien. De komende tijd zullen zij talloze debatten voeren, dat hoort immers bij de verkiezingstijd. Juist daarom is nu een ideaal moment om te kijken wie er wat van bakt — en wie niet. Daarom: een ranglijst!

Lijsttrekkersdebat EDBR
Lijsttrekkersdebat EDBR

7. Maarten Struivenberg: irrelevant

Leefbaar-lijsttrekker Joost Eerdmans moest verstek laten gaan. Stemproblemen zijn daarvan de oorzaak, zo luidt de officiële lezing zonder nadere uitleg. Leefbaar-raadslid Maarten Struivenberg nam de honneurs waar. De financiële specialist van de fractie kwam tijdens het eerste uur van het debat slechts één keer aan het woord. Voor een partij die in een hevige tweestrijd zit om de grootste te worden, was dat een trage start. Een goede debater weet af te dwingen dat er op hem wordt gereageerd. Hij kan niet worden genegeerd zonder dat de andere debaters zichzelf beschadigen. Daarom is het altijd goed om van tevoren een controversiële oneliner voor te bereiden waar je (a) jouw kiezers mee paait en (b) andere partijen tegen je in het harnas jaagt. Als Struivenberg meer debatten voert namens Leefbaar moet hij zich dus beter voorbereiden.

6. Judith Bokhove: onwennig

Judith Bokhove is sinds 2010 raadslid en werd vorig jaar onverwacht gekozen tot lijsttrekker van GroenLinks. Ze is dus nog onervaren en dat straalt er vanaf. Terwijl ze een papiertje met daarop vermoedelijk wat aantekeningen voor zich houdt, trapt ze haar eerste betoog van de avond af. „Ik heb de stelling gelezen,” begon ze. „Ik heb erover nagedacht,” vervolgde ze. Na een korte pauze kwam de conclusie: „en ik ben het ermee eens.” Het was een weifelend begin en tevens overbodig. Dat je over de onderwerpen die de stad aangaan hebt nagedacht is natuurlijk vanzelfsprekend voor een lijsttrekker, dat hoef je niet te benoemen.
Gedurende het debat had ze de kans om in haar rol te groeien, maar die greep ze beslist niet. In een poging te laten zien dat ze wist waar ze het over had, haalde ze een cijfer aan („27 miljoen euro”). Maar vervolgens liet ze zich doodleuk corrigeren door een meer ervaren lijsttrekker („52 miljoen volgens Leo maar ik dacht 27 miljoen”). Voor de komende debatten moet zij laten zien dat zij thuishoort als lijsttrekker tussen de grote namen uit de Rotterdamse politiek. Dat is lastiger dan het lijkt en dat lukt alleen maar als je er zelf ook in gelooft.

Lijsttrekkersdebat EDBR
Lijsttrekkersdebat EDBR

5. Hugo de Jonge: onvoldoende zichtbaar

Het CDA was ook aanwezig. Dat was voornamelijk te zien aan de met groene sjaaltjes uitgedoste aanhang van lijsttrekker Hugo de Jonge. Zelf was De Jonge tijdens de eerste vier stellingen minder aanwezig. Hij maakte geen uitglijders maar debatteerde ook niet de sterren van de hemel. Pas bij de laatste stelling stond hij in de spotlights. Inhoudelijk is dat niet onbegrijpelijk. Die stelling ging over de jeugdzorg, zijn terrein als wethouder. De vragen die hij vervolgens kreeg uit het publiek spraken hem daarop aan. De andere lijsttrekkers bemoeiden zich er nauwelijks mee. Maar hoewel een bestuurder zich kan specialiseren op één terrein, kan een lijsttrekker dat niet. Zijn uitdaging voor de komende debatten is om te laten zien dat hij breder georiënteerd is dan enkel op zijn eigen wethoudersportefeuille.

4. Salima Belhaj: reageert op alles

Niet elke lijsttrekker had zijn eigen microfoon maar bij Salima Belhaj was deze wel altijd in de buurt. Op een gegeven moment interrumpeerde ze zelfs zó vaak dat de debatleider haar microfoon af moest pakken (en dat was slechts gedeeltelijk spottend).
Maar erger nog: in haar reacties was geen strategie te ontdekken. Toen de gespreksleider de politici maande om over de toekomst te praten en niet over het verleden, was het Belhaj die daar tegen ageerde. Dat de opmerking van de gespreksleider niet tot haar was gericht en dat er sindsdien al enkele minuten waren verstreken (een eeuwigheid in een verkiezingsdebat), deed er voor haar kennelijk niet toe. Ook al had ze een punt dat het niet nakomen van beloftes uit het verleden wat zegt over beloftes van nu, de vraag is of ze dat punt moest maken om kiezers over de streep te trekken.
In een debat moet je niet op alles willen reageren. Veel praten is geen garantie voor succes. Belhaj moet in het vervolg een duidelijke strategie kiezen. Kiezers zullen maar één of twee opmerkingen van haar onthouden. Met een duidelijke strategie hou je zelf invloed over wat kiezers bijblijft.

Lijsttrekkersdebat EDBR
Lijsttrekkersdebat EDBR

3. Jeannette Baljeu: technisch goed, maar pareert sentiment niet

VVD-lijsttrekker Jeannette Baljeu begon aan het debat met zichtbaar genoegen. Een brede glimlach was gedurende de hele avond te zien op haar gezicht. Dat is ook niet zo verrassend. In haar studententijd won zij het Nederlands Kampioenschap Debatteren. Ze houdt dus zichtbaar van het debat en is er goed in. Woord-voor-woord weet ze een aanval heel goed te verdedigen.
Haar valkuil is echter dat ze nalaat het achterliggende sentiment te pareren. Een voorbeeld: ze kreeg het verwijt dat ze een verkiezingsbelofte van nu (minder regeldruk voor ondernemers) in het verleden ook had gedaan zonder deze na te komen toen haar partij plaats nam in het college. Het achterliggende verwijt is: je bent onbetrouwbaar. In de beeldvorming bij kiezers blijft deze vaak het langste hangen. Zij pareerde het echter door te stellen dat ze ditmaal voor het eerst de belofte op deze manier heeft geformuleerd. Daarmee weerlegde ze het achterliggende verwijt niet. Sterker nog, door zich te beroepen op enigszins technische details, versterkte ze onbedoeld de indruk dat ze onbetrouwbaar is. Ook al kan ze razendsnel reageren, voor de komende debatten is haar uitdaging om te zorgen dat ze even tot drie telt voordat ze begint met spreken. Zo gunt ze zichzelf de tijd om na te gaan of ze echt de kern van de aanval raakt.

Lijsttrekkersdebat EDBR
Lijsttrekkersdebat EDBR

2. Hamit Karakus: ongeschonden staatsman

Grote rivaal PvdA, onder aanvoering van Hamit Karakus, profiteerde optimaal van de mentale afwezigheid van Leefbaar. Karakus had zichzelf fysiek gepositioneerd in het midden van de zaal en stond daar soeverein met zijn armen over elkaar. De andere lijsttrekkers behandelden hem alsof hij al een groot staatsman is, wellicht in de hoop later een coalitie met hem te vormen. Zo was hij na afloop van het debat de eerste die handen schudde met de rest. Dat hij dat deed nog voordat de gespreksleider het debat volledig had afgekondigd, voorkwam niet dat anderen zijn voorbeeld volgden. Karakus had een makkelijke avond die hij ongeschonden door kwam. De kans is klein dat zijn toekomstige debatten vaker zo zullen verlopen. Hij doet er goed aan om niet te wennen aan hoe het woensdag verliep.

Lijsttrekkersdebat EDBR
Lijsttrekkersdebat EDBR

1. Leo de Kleijn: populistische straatvechter

Leo de Kleijn wist het beste moment van het debat op zijn naam te schrijven. In reactie op een prominente ondernemer in het publiek die klaagde over de torenhoge lasten van de overheid, schoot de SP’er beheerst uit zijn slof. Die overheid had het volgens hem wel mogelijk gemaakt dat zijn bedrijf kon bloeien, beet hij de ondernemer toe. Wegen, infrastructuur en goed onderwijs zijn niet gratis. Dat er nu geklaagd werd is „a bloody shame,” zei hij met zichtbare woede.
In het debat gaat het vaak over het grijpen van kansen. Dat deed De Kleijn hier. Hij herkende de klaagzang van de ondernemer als een ideaal moment om het profiel van zijn partij scherp neer te zetten. Dat deed hij met volle overgave. Zijn achterban zal het fantastisch hebben gevonden. Maar nog belangrijker: je trekt twijfelende kiezers ermee over de streep. Wanneer de partijen een duidelijk profiel hebben, is de keuze voor de kiezer duidelijker en dus makkelijker te maken. Als De Kleijn dit volhoudt – en dus niet te vroeg piekt – kan hij nog heel wat kiezers wegsnoepen bij de PvdA.

Vers Beton volgt komende maanden de verkiezingscampagne op de voet. Van SP-schuursponsjes uitdelen in Spangen tot Leefbaars ledenbijeenkomst in Lombardijen: wij zijn erbij. 

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek voor Rotterdam

We kunnen deze artikelen alleen maken dankzij onze leden. Lees onbeperkt alle artikelen op Vers Beton voor € 7,50 per maand, de eerste maand is gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Italiaanse lessen voor een geslaagd Rotterdams burgerberaad: hoe nu verder?

    • Klimaat

    Nu het Rotterdamse Burgerberaad voor het Klimaat vorige week haar adviezen heeft aangeboden aan wethouder Chantal Zeegers, lijkt het eind goed, al goed. Maar wie kijkt naar vergelijkbare projecten, zoals in het Italiaanse Bologna, ziet dat dit pas het begin is: hoe zorg je ervoor dat adviezen ook daadwerkelijk geïmplementeerd worden? En zijn er valkuilen die Rotterdam kan voorkomen?

  • Rotterdam werd veiliger onder Aboutaleb, maar ten koste van wat?

    • Politiek

    Hij werd ‘de sheriff’ genoemd en Rotterdam kreeg de bijnaam ‘Meppel aan de Maas’. Hoewel burgemeester Ahmed Aboutaleb in de stad op handen gedragen werd, was er ook kritiek. Vaak op het thema waarop hij zich het sterkst profileerde: veiligheid.

  • Was Aboutaleb de burgemeester die hij had willen zijn?

    • Politiek

    Hoofdredacteur Eeva Liukku herlas de opiniestukken die Vers Beton door de jaren heen publiceerde over Aboutaleb, en proeft teleurstelling. Ze vraagt zich vertwijfeld af: gaf de stad hem wel genoeg ruimte om een andere kant te laten zien?

  • Alle artikelen

De agenda die je aan het denken zet

  • On 21 November platform for city culture De Dépendance welcomes Michèle Lamont, an acclaimed Harvard sociologist, to discuss her new book ‘Seeing Others: How Recognition Works and How it Can Heal a Divided World’ at De Sportschool, Rotterdam-Charlois. 

    Venue: De Sportschool
    Datum:
  • Geniet van vier dubbelconcerten waarbij veelbelovende talenten en bekende namen het podium delen.

    Venue: Batavierhuis
    Datum:
  • In de maand november doet de Pointer pop-up redactie in onderzoek in Rotterdam. Vanuit een…

    Venue: Witte de Withstraat 42
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam