Iedere maandag verschijnt in gratis krant Metro een opiniestuk van Vers Beton. Deze week geschreven door Ferrie Weeda. Hij werkte jaren voor boekhandel Donner, nu het geplaagde Polare. Hij herinnert zich een tijd waarin het om het boek draaide, en niet louter om geld.
Ooit verkocht ik boeken bij Donner. Honderdduizenden boeken, tijdschriften en kranten gingen er over mijn toonbank. Elk weekend was ik onderdeel van de grootste Rotterdamse verkoopmachine van kennis. Aan mijn kassa trok een niet aflatende stroom klanten voorbij: boeken hadden het monopolie op wetenschap en verbeelding, kranten waren essentieel om de actualiteit te volgen, glossy’s cruciaal om van trends op de hoogte te blijven.
Ik verkocht boeken als biertjes, de kassa was mijn tap, de vaste klanten waren stamgasten. Routinematig jongleerde ik de boekwerken van scanner naar magneetplaat naar cadeaupapier naar plastic tasje, onderwijl het nieuws, roddels én intellectuele inzichten doornemend met de klanten. En met collega’s natuurlijk. Wat mensen ook beweren over mega-boekenwinkels: Mijn indruk was (en is) dat de werknemers er betrokken, kundig en gedreven zijn. En bovendien ruimdenkend en relativerend, iets wat ik weleens mis bij de uitbaters van de kleinere boekwinkel. Ik ruik liever jonge honden dan spruitjes.
Internet was veertien jaar geleden eendimensionaal, traag, duur en lelijk. Een bezoek aan de boekenkathedraal was daarentegen een evenement. De zoektocht naar het juiste boek was een spannend ritueel, dat je onderging met gelijkgestemden. Terugkijkend zou je bijna zeggen: Donner was een gestolde, real-life versie van internet. Maar dan wel een collectieve, directe ervaring.
Het boek is inmiddels uit, en de grote boekhandel al helemaal. Foute managers gaven Donner en andere mooie winkels afschrikwekkende namen als selexyz en Polare, om ze vervolgens vakkundig om zeep te helpen. Identiteit en persoonlijkheid verdwenen, en de boeken zelf op een gegeven moment ook – steeds meer lege planken gaapten de bezoeker aan. Verrassend genoeg echter, bleef de horeca goed lopen.
Ik hoop op een doorstart: Bagels, beans en boeken. En bier.
Al 10 reacties — discussieer mee!
Dat gaan we steeds vaker zien; dat bedrijven niet meer decennia lang meegaan. Bedrijven worden steeds meer ‘ondernemingen’, oftewel geen instituten maar handelingen. Effe snel geld verdienen en dan weer elders investeren. En snel geld verdienen doe je door de klant alleen nog maar Top 10-boeken aan te bieden, en het bedrijf zelf geen reserves te laten opbouwen voor slechte tijden maar direct aan de aandeelhouders uit te keren.
Wen er maar aan: Dit soort van zaken-doen is nu juist waar de corpocrate EU voor staat. En naar het zich laat aanzien, staat zo’n 80% van de Nederlanders daar geheel achter. Dat zal straks tijdens de Europese Parlementsverkiezingen weer gaan blijken.
Nou, ik denk dat die verkiezingen een grote afslachting van het EU-project gaan worden, met als winnaar populisten van het genre Wilders/Le Pen.
Maar goed – dat is erg off topic. Verder: selexyz/Polare hebben mijns inziens veel te laat ingezien dat hun mogulonderneming niet meer aanslaat bij de tijd en het boekenvak. En als je dan ook nog de liefde eruit laat stromen…dan komt het nooit meer goed.
Moest ineens denken aan een stuk dat Komrij er nog niet zo lang geleden over schreef. Ik heb een man zelden zoveel zinnigs over dit onderwerp horen zeggen:
http://www.nrc.nl/komrij/2012/02/16/van-joles-last-tango/
Met name deze uitspraak was erg raak:
‘De toekomst van het boek, u vraagt en wij draaien. Als je lang genoeg wacht komen alle toekomstvoorspellingen uit. Volgens een roman uit 1890 zou in 2010 elk huis ter wereld over een opstapmogelijkheid voor de stoomtrein beschikken. Zelf zou ik niet eens durven voorspellen hoe over anderhalf jaar boek en e-book erbij staan. De kwestie is namelijk dat ik wel iets van boeken weet, maar niets van de toekomst.’
Die Komrij. Daar zou zelfs Hermans nog wel eens bang van worden, al zijn inpandige citroenen, zwavelpoelen en arsenicumbronnen ten spijt.
“Het gaat om de oorlog tussen lezers en niet-lezers. Het wegdoen van een bibliotheek door iemand die duidelijk nooit iets van belang heeft gelezen en liever naar vergezichten luisterde, is een loos gebaar.”
Het is maar goed dat die twee nooit elkaar de maat genomen hebben. Dat zou tot allesverwoestende kosmische krachten hebben geleid, waar voor ons stervelingen geen ontsnappen aan was, vrees ik.
Pieter Geenen, de tekenaar van het geniale Anton Dingemans in Trouw, had een paar weken geleden een geweldige strip over boekhandels. Hij stelde een verzamelgebouw voor waarin uit de gratie geraakte ambachten zich kunnen vestigen. De boekenverkoper kwam binnen, en nam plaats naast de zwaardsmid en de lampopsteker. En ze leefden nog lang en gelukkig.
Want laten we wel wezen: boekenhandels zijn – net als zwaardsmeden en lampopstekers – passé. Ik vind ze hartstikke leuk, maar ze passen (in ieder geval in hun huidige vorm) niet meer bij dit tijdsgewricht. Natuurlijk blijven wij, keurige, hoogopgeleide mensen elk weekend trouw naar Van Gennep gaan, maar ook wij sterven of krijgen andere hobby’s, en dan is het voorbij.
Is dat erg? Mwah. Ik denk van niet. Als iets niet meer past bij deze tijd en zichzelf niet in stand kan houden, dan mag het weg. We kunnen ons wel blijven laten leiden door melancholie en gezever over vroeger, maar iemand zij dank is vroeger voorbij.
Echt hoor!
(jaahaa, ik hou ook van boekenwinkels en antiquariaten, al was het maar om te verantwoorden dat ik Nederlands gestudeerd heb, Bol.com is heus niet even fijn als Van Gennep qua ervaring/adviesfunctie, maar genoeg is genoeg)
Nou goed, één zo’n strip van Geenen over boekhandels. Het is niet degene die ik bedoelde, maar het wordt er niet minder leuk om.
De boekverkoper in het Zuiderzeemuseum? Nog even niet hoor. Maar leuke strip
Ik denk dat de boekenwinkel in hernieuwde vorm nog altijd een rol gaat spelen. Maar dan op buurtniveau. In grote steden, voornamelijk op nichegebied, ongetwijfeld gecombineerd met andere functies. Het ‘Achieversnight’-effect, maar dan in permanente vorm.
Ik koop cadeaus altijd op het laatste moment – dus enkele uren voordat het feest begint. En bol.com is snel, maar niet zo snel. Ik ben daarom heel erg afhankelijk van boekhandels en andere fysieke winkels waar je direct met iets naar buiten kunt lopen. Ik hoop dus echt dat je geen gelijk krijgt, Inge, want dan krijgen mijn vrienden geen verjaardagscadeau’s meer 😉