Op de Kaap, in Katendrecht, staat een met recht en reden bijzonder pand: Belvédère. Een uniek stuk Rotterdamse geschiedenis, dat al een aantal jaren ruimte geeft aan Verhalenhuis Belvédère. Een plek waar iedere Rotterdammer zijn of haar verhaal kwijt kan, en op die manier de stad weer een beetje meer met elkaar verbindt.
“De wereld heeft zo veel meer te vertellen dan wij denken.” Linda Malherbe, mede-oprichtster en bedenker van Verhalenhuis Belvédère glundert en vervolgt. “Het Verhalenhuis is een verzamelplek voor bijzondere (levens)verhalen en een ontmoetingsplaats voor mensen uit de samenleving. We willen de grote diversiteit aan werelden die in deze stad leven, dichter bij elkaar brengen.” Terwijl de overblijfselen van de Chinese lunch die zij zojuist met burgemeester Aboutaleb had van tafel worden geruimd, vertelt Linda vol enthousiasme over hoe het allemaal begon.
Huis vol verhalen
Oktober 2008. Linda Malherbe, Els Desmet en Joop Reijngoud, drie zelfstandig ondernemers uit de sociaal-culturele sector, zoeken een werkplek om project en tentoonstelling ‘Rotterdam, de Zuiderlingen’ te verwezenlijken. Een fotorapportage waarin diverse etnische groepen mensen uit Rotterdam Zuid worden geportretteerd. Op Katendrecht vindt het drietal de perfecte locatie. Ze treden voor het eerst binnen in hoekhuis ‘Belvédère’ en voelen zich direct verbonden met het pand. “Zodra je dit pand binnenstapt ruik en voel je de geschiedenis.” Het 120 jaar oude pand ‘Belvédère’ stond toentertijd op de nominatie voor de sloop. “Dit was het laatste stukje Katendrecht wat nog ontwikkeld moest worden. Er zouden hier koopwoningen met bergingen komen.” Linda vervolgt verontwaardigd: “Bergingen, dat geloof je toch zelf ook niet!” Het zou het einde betekenen van een prachtig pand wat al zo veel had meegemaakt. “Katendrecht was in de oorlog een soort vrijstaat. De Duitsers dachten dat de meisjes hier ziektes met zich meedroegen en kwamen hier dus nauwelijks. Daardoor konden allerlei ‘verboden zaken’ gewoon doorgaan. Neem nou de jazz tent. Heel veel bekende Afro-Amerikanen kwamen hier spelen, zoals Teddy Cotton en Kid Dynamite. En er werkten zelfs Joodse mensen in de bediening!”
Het pand Belvédère, wat voor de drie ondernemers oorspronkelijk slechts een tijdelijke werk en brainstormplek zou zijn, werd veel meer dan dat. De fototentoonstelling werd een groot succes. De betrokkenheid bij de stad en de nieuwsgierig naar haar mensen groeide. Zelfs de koningin liet haar waardering blijken door een bezoek te brengen. Belvédère sprak mensen aan en ook de belangstelling om er enkel gezellig een bakkie koffie te doen, steeg. “Iedereen voelt zich hier meteen thuis, of het nou een zestienjarige Marokkaan is of een vierentachtig jaar oude Kralinger, ze vinden het gewoon fijn om hier te zijn en gaan heel gemakkelijk met elkaar kletsen.” Linda vervolgt: “Dat mensen hier gaan ‘verhalen’, dat zit in dit huis zelf en in de geest van deze plek.”
Omgekeerde Inburgeringscursus
De verhalen die ontstonden, het onverwachte enthousiasme van de bezoekers en hun zichtbare interesse in de diversiteit van de Rotterdamse samenleving zetten de initiatiefnemers aan het denken. Zo ontstond het idee voor het Verhalenhuis. Een huis waarin (levens)verhalen op verschillende manieren en in allerlei vormen, vertelt en gehoord worden.
Door middel van eten, evenementen, kunst en inspirerende sprekers krijgt elk verhaal zijn plek. “We zijn begonnen met de volkskeuken. Een Rotterdammer kookt en vertelt ondertussen zijn levensverhaal. Kost een tientje en je hebt een geweldige avond. Zo hebben we bijvoorbeeld al de Griekse, Chinese, Syrische of Bulgaarse keuken gehad. Een wereld die voor sommige zo vreemd is komt dan ineens heel dichtbij.” De culinaire avonden vonden aanvankelijk één keer per maand plaats, maar worden als gevolg van een grote toenemende belangstelling nu tweemaal per week georganiseerd.
Doopfeesten en verjaardagen van uiteenlopende culturele groepen vinden er ook plaats. Voorwaarde is wel dat Verhalenhuis Belvédère een aantal gasten mag uitnodigen uit andere samenlevingsgroepen om de verbinding tussen beide te stimuleren.
Hoewel de associatie met een buurthuis misschien gauw gemaakt is benadrukt Linda dat Verhalenhuis Belvédère veel meer wil zijn dan dat. “Wij zijn er voor de hele stad en streven er naar, onder andere door middel van onze projecten op locatie, om iedereen uit Rotterdam te raken.”
Andere succesvolle projecten zoals opera ‘Chinees meisje’ of luistervoorstelling ‘Langs de Brandgrens’ krijgen veel aandacht en waardering van het publiek. “Wij noemen het hier ook weleens de omgekeerde inburgeringscursus. 0p een hele veilige manier leer je om in allerlei verschillende werelden te stappen.”
Van gebrek aan input heeft het makerscollectief geen last. “Het leuke is dat alle verhalen weer andere verhalen opleveren.”
“Toen we steeds meer te weten kwamen over de geschiedenis van dit pand wisten we het zeker, dit is dé plek om ons ideaal te verwezenlijken.” Wally Elenbaas, beroemd Rotterdams kunstenaar en fotograaf, zat hier tijdens de oorlog bijvoorbeeld samen met zijn Joodse vrouw ondergedoken. “Hij raakte gehecht aan Katendrecht en is zijn hele leven op het zoldertje blijven wonen. Zo bijzonder. Op 96-jarige leeftijd stierf hij hier, vlak voordat wij erin kwamen.” Ondertussen kende de begane grond uiteenlopende bestemmingen. Zo veranderde het van een jazz tent in een worstelclub en van een worstelclub in een illusionistenpodium. “Het is zelfs twintig jaar een soort Griekse club geweest. Dan lagen hier op maandagochtend de serviesscherven voor de deur.” Linda lacht en gaat verder: “En die twee zuilen hier beneden, die hebben alles gezien.”
Erfgoed van de Kapenezen
Het verwezenlijken van hun droom ging echter niet zonder hort of stoot. Als aasgieren kwamen de projectontwikkelaars op Katendrechts laatst ontwikkelbare stukje af. Belvédère moest en zou geld opleveren om de wijk verder te kunnen ontwikkelen. Het pand moest gesloopt of verkocht. “Wij dachten: dat is onmogelijk, dat mag niet. Allerlei oude en nieuwe Kapenezen moeten hier naartoe kunnen komen om verhalen zoals die van Wally te kunnen horen.” Het pand overnemen leek een uitgesloten zaak. Totdat één van de drie met een idee kwam.
“Toen dachten we: nou moeten we heel serieus worden. We moeten nieuwe wegen inslaan om dit pand te kunnen houden. Gedachtes over dat we nu in een tijd leven waarin dit soort dingen simpelweg onmogelijk zijn werden overboord gegooid.” In samenwerking met Deloitte en Rabobank Rotterdam introduceerden ze de ‘Belvédère-obligatielening met periodieke gift’. Particulieren lenen de organisatie 2500 euro per obligatie, met een looptijd van vijf jaar. Omdat de belastingdienst een Culturele ANBI-verklaring aan stichting Monument Kaap Belvédère heeft toegewezen, treed de nieuwe Geefwet in werking. Die Geefwet maakt het voor particulieren mogelijk om op een fiscaal voordelige manier te schenken aan organisaties met deze verklaring.
Mede dankzij deze methode werd het huis door de organisatie gekocht en de plannen en dromen voor het Verhalenhuis groeide. Momenteel hebben ze al steun van 53 particuliere obligatiehouders en dat aantal stijgt alleen maar. “Juist die betrokkenheid van deze mensen geeft voor beide partijen veel vertrouwen en energie.”
Andere culturele stichtingen en instanties zouden op deze manier ook nieuwe mogelijkheden hebben. Er zijn zelfs al bedrijven die deze methode hebben overgenomen. En dat is alleen maar goed vindt Linda. “Dan komt er in ieder geval beweging in.”
Ook het verhaal van Verhalenhuis Belvédère gaat verder, het bedrijf is druk bezig met het verbouwen van de bovenste verdiepingen om de beleving van het publiek te vergroten. Een replica van Wally’s huis en een luisterstudio staan onder andere op de planning. Wanneer Linda boven langs de nu nog afgebladderde kale muren en de opengewerkte vloeren loopt twinkelen haar ogen. De plannen zijn gemaakt, de financiën bijna rond, het clubje Verhalenhuis-enthousiastelingen staat te springen en de verhalen zijn nog lang niet op. Op naar een nieuw hoofdstuk.
Vers Beton is media-partner van het platform voor sociaal ondernemerschap De Makers van Rotterdam.
Nog geen reactie — begin de discussie!