Geen recht van spreken

Ruim 210.000 mensen die daartoe wel gerechtigd waren hebben gisteren de gang naar de stembus niet gemaakt. Daarmee is de partij der niet-stemmers veruit de grootste van Rotterdam. Hebben zij allen geen recht van spreken? Vers Beton ging op onderzoek uit en merkte dat de redenen om niet te gaan stemmen zo mogelijk veelzijdiger zijn dan de redenen om wel te gaan.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van gisteren stemden de meeste mensen op Leefbaar Rotterdam. 60.825 mensen gaven aan de partij van Joost Eerdmans hun vertrouwen. Dit getal staat echter in schril contrast tot het aantal mensen dat niet is komen opdagen: ruim 210.000 mensen zagen om een of andere reden geen been in de gang naar de stembus.
Vaak wordt gezegd dat wie niet gaat stemmen, ook geen recht van spreken heeft. Maar is dat wel zo? Vers Beton ging op onderzoek uit en merkte dat de redenen om niet te gaan stemmen misschien wel veelzijdiger zijn dan de redenen om wel te gaan. Van Marokkaanse belhuisjongens die zich sowieso gediscrimineerd voelen tot een hoogleraar die behoefte heeft aan een collectief statement richting de lokale politiek. Van ‘ze laten ons toch wel in de stront zakken’ tot ‘de politiek loopt aan de leiband van de illuminati.’

Thuiszorgmedewerkster Sylvia: ‘We zijn de bezuinigingen zat!’

Voor de eerste keer in haar leven gaat Sylvia van der Stap (49) uit de wijk 110 Morgen niet naar de stembus. De hulp in de thuiszorg zegt niet de enige te zijn: “Mensen bij wie ik werk, doen het ook niet. Het gaat om de bezuinigingen. Daar hebben we genoeg van.”
Deze woorden sluiten aan bij de ervaring van een lijsttrekker voor de gebiedscommissie in haar wijk, Jan Pierweijer van Bewoners! Hillegersberg-Schiebroek. Flyers die hij uitdeelde werden door oudere wijkbewoners meteen verscheurd, evenals het stembiljet. “Klopt”, zegt Sylvia. “Ook ik heb op dezelfde dag die oproep weggedaan.”
Sylvia kent de lijsttrekker omdat ze vroeger voor zijn bewonersorganisatie wijkkrantjes bezorgde. Sylvia voelt zich betrokken bij de buurt: “Ik en mijn man wonen hier ook graag, al 26 jaar. We gaan hier niet weg. Je hebt nergens last van. En iedereen kent me.”
Ze heeft geen boodschap meer aan politiek. “Je moet werken als een robot, de zorg wordt kapot bezuinigd. Zo krijg je steeds minder tijd per bezoek bij een cliënt. Het werk dat niet meer wordt gedaan, zoals ramen zemen, laten ze dan over aan mensen met een uitkering. Daar heeft wethouder Florijn voor gezorgd. Nee, de ouderenzorg moeten ze veel beter regelen.”
Er is wel een verschil met landelijke politiek, benadrukt Sylvia. Dan zou ze op Wilders stemmen.” Die zegt dingen die wij ook denken. En dan gaat het mij niet zozeer om de buitenlanders. Want ik ken er genoeg waarmee ik goed omga.”
Of Leefbaar dan geen alternatief is? “Ik heb het niet zo op stemmen. Ik heb de ballen verstand van politiek, vind het niet interessant. Mijn vader wilde nooit zeggen wat hij koos. Maar hij was als havenarbeider dus dat was zeker de PvdA. Dat deed ik vroeger daarom ook. Vorige keer ben ik meegelopen met mijn man, die volgt de politiek. Ik heb toen Leefbaar gestemd, op Marco Pastors.”
Sylvia bestrijdt dat ze door niet te stemmen de macht weggeeft en geen recht van spreken heeft over het beleid van de toekomstige bestuurders van Rotterdam en haar gebied. “Zie het maar als een soort protest. Als zoveel mensen niet gaan stemmen, is dat een signaal.”
Tekst: Paul Smits

Hoogopgeleide Hannah: ‘Het is tijd voor een nieuw politiek systeem’

Hannah is een jonge dertiger, opgegroeid en woonachtig in Rotterdam. Ze is hoogopgeleid – ze volgde twee Hbo-opleidingen, een in de zorgsector, een andere op creatief gebied. Ze heeft gewerkt als therapeut in loondienst, en is nu zzp’er, zoals zoveel van haar leeftijdgenoten.
Verder is Hannah sociaal bewust – ze is vrijwilliger voor een milieuorganisatie en organiseert af en toe culturele evenementen. Ze leidt een druk stadsleven – afspreken met vrienden in Tiki’s, dansen in BAR, naar de Museumnacht. Ze leest dagelijks Nrc.next en kijkt geregeld naar het journaal. Toch gaat zij niet stemmen. Ze peinst er niet over: ‘het politieke systeem is als oud, beschimmeld brood. Ik wil er niets mee te maken hebben.’
“Gedurende mijn tijd in de zorg zijn mijn ogen geopend – hardwerkende mensen worden daar misbruikt voor valse politieke idealen. Uiteindelijk draait het om het halen van targets, en die zijn verdacht vaak gelieerd aan geld. Ik werd daar op een gegeven moment kotsmisselijk van.
Daarnaast werkte ik met mensen die niet volledig willen of kunnen deelnemen aan de samenleving. Aparte gevallen, maar daarom niet minder waardevol. Dat was al helemaal niet sexy, en deze mensen werden over de hele linie, van links naar rechts, weggezet als ‘niet gewenst’. Er valt niets aan te verdienen en je kunt er ook niet mee shinen in verkiezingstijd. Daarom ben ik ook resoluut gestopt als creatief therapeut: ik had er genoeg van. Dat was in 2010. Ik heb toen nog een keer gestemd, en sindsdien niet meer.”
“Ik vind de verschilligheid, de kleurrijkheid van de samenleving het mooiste juweel. En dat is iets wat ik nergens zie terugkomen in de politiek. Ik zie steeds dezelfde soort mensen dezelfde achterhaalde boodschappen uitdragen. Anders en creatief zijn vinden zij niet waardevol, maar gevaarlijk. Prima, maar dan kom ik ook niet op hun feestje. Ze bekijken het maar.”
“We stemmen op en geloven in partijen die afkomstig zijn uit zuilen die er al lang niet meer toe doen. Of op populisten. Bijna alle politieke problemen die op de agenda staan hebben te maken met doorsnee – werken, kinderen, hypotheek. Als je dat niet wilt is er eigenlijk al geen plaats meer, ook al ben je hoogopgeleid of doe je volop mee.
Kijk naar alle meevallertjes op financieel terrein: allemaal gericht op kinderen. Ondertussen mag ik als bewust alleenstaande honderden euro’s ophoesten voor afvalkosten en andere onzin. Kom mij eens tegemoet, zorg dat ik zelf mijn werkende bestaan kan inrichten. Geen 9 tot 5 meer, geen mannen in pakken. Andere vormen van samenleving en democratie: dan kom ik misschien weer meedoen.”
“Ik word verdrietig van die lijsttrekkers, die slogans, die posters. Alles kort door de bocht, het spreekt me totaal niet aan. En met mij twee dozijn vrienden en vriendinnen. Echt, er moet iets nieuws komen. Minder poppetjes met praatjes, meer mensen met een verhaal en de vrijheid om buiten die partijpolitiek om te kunnen werken.”
Tekst: Vincent Cardinaal

Vier Marokkanen in een belwinkel: ‘Het is allemaal niks’

In een belwinkel op de Schiedamseweg zitten vier Marokkaanse jongemannen: “Die gasten zeggen dat ze het ene doen, dan stem je op ze, en dan doen ze precies iets anders. Ga jij dan nog stemmen? Ammehoela!” Nee, hun namen willen ze niet geven, op de foto willen ze al helemaal niet, en de eigenaar heeft ook liever niet dat zijn winkel op de Schiedamseweg bij naam genoemd wordt. Maar vertellen waarom ze niet stemmen, dat doen de eigenaar en drie vaste klanten graag.
Al pratend komen de in Nederland geboren Marokkaanse twintigers erachter dat ze allemaal dezelfde reden hebben. Ze zien namelijk niets gebeuren met al de beloftes die partijen doen, en dus stemmen ze niet. “Stem jij wel? En heb je daar weleens wat van terug gezien? Nee toch? Nou dan!”
Twee van de vier blijken na enig doorvragen toch te stemmen, maar dan indirect. Eén klant geeft namelijk zijn moeder een volmacht, en de eigenaar van de zaak laat zijn vrouw stemmen. Ze hebben geen idee waarop.“ Mijn moeder zal wel PvdA stemmen ofzo. Die gasten ronselen stemmen, toch? Ach, het maakt toch niet uit.”
De eigenaar laat zijn vrouw stemmen omdat zij zich meer met politiek bezighoudt dan hij. Iemand anders je stem geven zonder te weten waar die heen gaat, is dat niet erg? “Nee”, klinkt het eenstemmig. En ze herhalen hun mantra: het maakt niet uit wat je stemt en of je stemt, want je ziet er toch niets van terug.
Wie dacht dat Wilders met zijn militante anti-Marokkaanse retoriek de gemeenschap op zijn achterste benen heeft gekregen, die zit er ook naast. Eén van de klanten, een 23-jarige jongeman met een Pellè-achtig charisma, moet er vooral om lachen. “Wat wil die gast doen? Mij wegsturen? Ik ben hier geboren en heb een Nederlands paspoort, dus dat gebeurt niet.” Dat de publieke opinie er ondertussen niet beter op wordt als er zoveel ruimte komt voor anti-Marokkaanse sentimenten deert hem weinig. “Die sfeer is er toch allang. Ik ben vorig jaar afgestudeerd, economie op vmbo-4-niveau, negen maanden stage gelopen bij de ING, maar nog nooit uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Ik ben er maar mee gestopt. Als Marokkaan word je toch gediscrimineerd.”
In het verleden heeft hij wel gestemd. “Toen ik achttien werd. Je wilt het toch een keer meemaken, hè. Maar erg spannend was het niet. Ik heb toen CDA gestemd, geloof ik.” Is dat niet gek, als moslim stemmen op een christelijke partij? “Wat, zijn die gasten christelijk? Dat wist ik helemaal niet joh. Ik hoorde op straat mijn vrienden CDA zeggen, dus daarom heb ik dat gestemd.” En was dat toen voor een landelijke of stedelijke verkiezing? “Geen idee. Maar wat maakt het uit. Ik heb geen verschil gezien. De belasting gaat omhoog, de btw gaat omhoog, en ik blijf werkeloos.”
Laatste vraag: Wat is er voor nodig om wél te gaan stemmen? Consequent menen allen: je moet er resultaat van zien, en dat zie je nooit. “Kijk, als ik nou ga stemmen en er komt opeens een speeltuin in de wijk, dan wordt het wat anders.”
Goed nieuws: deze verkiezingen bieden daar via de gebiedscommissies juist een uitgelezen kans voor. “Moet je woensdag stemmen voor de stad? Oh, ik dacht dat het landelijk was. Nou ja, maakt niet uit. Ook al komt die speeltuin er, dan nog steeds blijft de helft van het geld hiervoor bij de politici hangen. Het is allemaal niks.”
Tekst: Inge Janse

Esther: “Als je je stem niet kunt uitleggen, moet je ook niet gaan”

“Ik vind stemmen een enorm gedoe. Vooral het inlezen en het bekijken van debatten vind ik vermoeiend. Ik heb geen tijd om alle standpunten uit te pluizen, daarna een keuze te maken en vervolgens ook nog te volgen wat ‘mijn partij’ allemaal met mijn stem doet.
“Daarnaast sneuvelen voornemens in samenwerking met andere partijen toch wel. Als ik niet stem hoef ik me daar tenminste ook niet over op de winden. Ook hoef ik dan aan vrienden niet uit te leggen waarom ik op de ene en niet op een andere partij gestemd heb.”
“Toen in net achttien was, heb ik wel gestemd bij de landelijke verkiezingen, maar zonder er echt veel over na te denken. De verkiezing daarna wilde ik wat serieuzer benaderen maar daardoor werd het ook verwarrender. Als ik stemwijzers invulde, kwamen er bijvoorbeeld partijen uit die ik in de media maar storend vond of die mij helemaal niets zeiden. Bovendien waren de voornemens van de partijen vaak helemaal niet waar te maken. Waarom zou ik dan voor ze kiezen?”
“Soms zeggen mensen me wel dat ik zou moeten stemmen. Dat is soms wel lastig, maar aan mensen uitleggen waarom ik voor een bepaalde partij gekozen heb vind ik nóg lastiger. Ik vind dat als je niet goed uit kunt leggen waarom je op een bepaalde partij stemt, je ook niet moet gaan stemmen.”
Tekst: Myrta Otten

Stien (84 jaar): ‘Ze laten ons oude mensen in de stront zakken’

“Of ik ga stemmen? Ik denk het niet hoor. Waar moet je nou tegenwoordig nog op stemmen? Bovendien, vanwaar ik woon moet ik helemaal naar het Bergwegplantsoen. En ik zit met dat been – ik heb net een nieuwe heup gehad. Dan zou ik met mijn rollator dat hele eind moeten lopen. Misschien als mijn vriendin die dag toevallig bij me is, dat we dan effies samen gaan. Maar dan nog, waar moet je nou op gaan stemmen? Ik heb altijd PvdA gestemd, altijd. Die partij was vroeger wel echt, maar die maken er tegenwoordig ook een potje van. Schandalig, wat ze met de zorg doen. Ik heb al bijna geen hulp meer. Vroeger kreeg ik iedere week een hele ochtend thuiszorg, nu nog maar een uurtje in de week. Ik heb familie en een paar vriendinnen die me af en toe helpen, maar hoe moet dat als je helemaal alleen bent? ‘Ja mevrouw’, zegt mijn hulp van de week tegen me, ‘dan moet u niet bij ons zijn, wij vinden het net zo erg als u. De gemeente, die beslist dat.’
‘Ze hebben allemaal mooie praatjes die politici, en ze beloven van alles. Weet je wat een kennis van mij altijd zegt? ‘Die praatjes kunnen de stront in!’ Zo is het maar net. Als ik zou gaan stemmen, dan stem ik op die blonde. Hoe heet ‘ie nou? Ja, Wilders! Doet ‘ie niet mee, zeg je? Laat ‘m dan lekker het heen en weer krijgen ook! Laat dat stemmen dan helemaal maar zitten.
Ik ga ’s morgens weleens koffiedrinken in zorgcentrum Rubroek op de Crooswijksekade – vind ik gezellig. Ik zal je wat vertellen. Op zondagochtend moeten ze daar 80 cent extra betalen als ze een eitje bij het ontbijt willen. Een eitje, zeg ik je! En als ze een kwartiertje gewandeld willen worden betalen ze daar geloof ik ook 15 euro voor. En die mensen hebben dan hun hele leven keihard gewerkt. Douchen doen ze sowieso maar één keer per week daar. Ja, mooie kletspraatjes allemaal, maar ondertussen laten ze ons oude mensen steeds verder de stront in zakken.’
Tekst: Karin Koolen

Hoogleraar en duurzaamheidsactivist Jan Rotmans: “Mijn advies: ga niet stemmen”

Ook Jan Rotmans hoort bij de partij van niet-stemmers, als we Twitter moeten geloven. De hoogleraar transitiemanagement van de Erasmus Universiteit Rotterdam schreef begin deze maand: “Mijn advies: ga niet stemmen op 19 maart of stem blanco”. Zijn argument bestaat uit een verwijzing naar een artikel op De Correspondent. Onder de titel ‘U heeft gelijk: stemmen voor de gemeenteraad heeft weinig zin’ legt dit medium uit dat gemeenteraadsleden maar incapabele prutsers zijn met niet of nauwelijks zeggingskracht en -macht. Oftewel: stemmen mag, maar denk niet dat het zoden aan de dijk zet.
Nu is Rotmans van de school Alles. Moet. Altijd. Anders., maar getuige de reacties op zijn uitlating is dit voor veel mensen toch nog een brug te ver. De professor verklaart zich daarom nader via Twitter. Zijn probleem: “Ik weet werkelijk niet op welke partij ik zou moeten stemmen. De onmacht op lokaal politiek niveau is enorm”. Zijn oplossing: “Wordt het niet eens tijd voor een collectief statement en voor een serieuze discussie over een nieuwe vorm van democratie?” Zijn methode: “Zou wel goed zijn om een collectief statement te maken en bijvoorbeeld blanco te stemmen om uiting te geven aan de onvrede”.
Dat roept natuurlijk nóg meer vragen op. Hoe moet de gevestigde orde ooit begrijpen wat niet of blanco stemmen betekent? En waarom stem je niet gewoon op een libertarische partij die maximale vrijheid van het individu voorstaat?
Een interviewverzoek voor nadere toelichting sneuvelt niettemin nog voor de eindstreep, want – zo meldt zijn personal assistent – op het verzoek gaat Jan Rotmans niet in “wegens zijn zeer drukke schema en de vele verzoeken”.
Friskijken, dwarsdenken en kantelen: het moet, maar vraag niet waarom.
Tekst: Inge Janse

Rotowndanser Leo: ‘De politiek is een marionet van de illuminati’

“De laatste keer dat ik gestemd heb was op de PSP” vertelt Leo terwijl hij een glas lauwe hibiscusthee neerzet. De vijftiger, die eerder treffend door De Rotterdammert geportretteerd is, slaat zijn helblauwe doordringende ogen op: “Feitelijk is de politiek gewoon een marionet van diegenen die het echt voor het zeggen hebben: de Rothschilds en de Rockefellers van deze wereld. Alle macht komt bij hen samen. Het is dan bijna lachwekkend als je lokale politici elkaar ziet beschuldigen en vliegen ziet afvangen. Allemaal egotripperij. Wat hebben zij nou helemaal te vertellen?”
Leo heeft zelf meegemaakt hoe de macht, die hij zonder scrupules ‘de illuminati’ noemt, zich manifesteert. “Een tijd geleden wilde ik weleens weten hoeveel camera’s en zendmasten er in Rotterdam staan. De straling die telefoon- en Wi-Fi-masten, maar ook het C2000-systeem van de politie, uitzenden, is namelijk heel schadelijk. Ik ben daar gevoelig voor: als ergens een laptop aan staat dan voel ik daar de vibraties van. Wordt ook allemaal onder de pet gehouden. In de jaren ’90 zijn stralingsnormen opgesteld waar we nu al meer dan 1.000 keer overheen zitten. Die normen worden echter telkens bijgesteld, door een commissie waar bedrijven als Nokia en Motorola en het leger gewoon in zitten.”
“Maar goed, ik ben toen eens van het station naar het Stadhuisplein gelopen en heb van meer dan 40 camera’s en zendmasten een foto gemaakt. Toen kwam de politie eraan, die wilde weten wat ik aan het doen was. Ik zei ze dat ze dat niets aanging en wilde ook mijn vingerafdrukken niet afgeven. Toen hebben ze die onder geweld toch van me afgenomen. Door één agent werd ik zelfs bijna gewurgd. Ik bedoel maar: steeds meer vermengen ze angst met commercie om onze vrijheid af te pakken.”
Ziet Leo dan helemaal geen positieve ontwikkelingen? Jawel: “Je ziet dat steeds meer mensen bewust worden, ook mensen die bijvoorbeeld in de voedselindustrie of massamedia werken. Eerst hadden zij geen weet van de kartelvorming aan de top, waren ze slaven van het systeem. Maar nu zie je dat steeds meer mensen de leugens zat zijn. Ze gaan zelf hun voedsel verbouwen, vertrouwen de grote media niet meer.”
“Dat zijn overigens tendensen waar de politiek helemaal geen invloed op heeft. Deze bewustwording komt van onderaf. Het is dus helemaal niet nodig om te stemmen, je kan veel beter ook hebben voor wat er in je eigen directe omgeving gebeurd.”
Tekst: Ties Joosten