NieuwsBeeld: Brandgrenzen verleggen

Anniek Tijmes illustreert wekelijks het Rotterdamse nieuws. Deze week: De angst om iets te vergeten.
De geschiedenis is een onbetrouwbaar loeder. Of misschien is het juist andersom – en is het de mens die met zijn selectieve brein de historie constant geweld aandoet. Het wordt helemaal complex als er een breedgedragen trauma op tafel komt. In Nederland in het algemeen en Rotterdam in het bijzonder is de Tweede Wereldoorlog nog altijd het heetste hangijzer. Zie de discussie rond het al dan niet verplaatsen van ‘De Verwoeste Stad’, van Ossip Zadkine. De ene drogreden buitelt over de andere heen, met als doel de geschiedenis op de ‘juiste wijze’ naar de hand te zetten.
Het beeld van Zadkine memoreert het bombardement van de Duitsers, dat in mei 1940 tot de capitulatie van heel Nederland leidde, en de binnenstad van Rotterdam tot een ruïne herdefinieerde. Het is geenszins het enige bombardement dat het land trof, denk bijvoorbeeld aan dat van de geallieerden op het Haagse Bezuidenhout, vlak voor de bevrijding in maart 1945. De Britten namen een groot risico bij het bombarderen van Duitse V2-installaties en legden en passant een woonwijk in de as.
Ook Rotterdam kent een zogeheten ‘vergeten bombardement’. Op 31 maart 1943 vlogen Amerikaanse bommenwerpers op Rotterdam, met als doel de havengebieden rondom Marconiplein te treffen. Daar slaagden zij in, maar onzorgvuldigheid leidde ook tot veel slachtoffers in de nabijgelegen woongebieden. De nabestaanden van deze trieste passage hebben zich altijd benadeeld gevoeld ten opzichte van het ‘grote’ bombardement. Begrijpelijk. Zij konden het ook niet helpen dat de geschiedschrijving hun doden lager in de pikorde heeft gezet dan die van ‘de Blitz’. Deze sentimenten spelen nog altijd, 71 jaar later. In 1993 kwam er al een monument aan het Gijsingplantsoen in West, en nu wil een actiegroep een ’tweede brandgrens’.
Tja. De vraag is wat we ermee opschieten. Voor zij die het zich aantrekken is het fijn. Maar laat ons ook realiseren dat het een spiegeltje zal zijn dat hun licht op een andere donkere zone zal laten schijnen. En daar wordt het estafettestokje weer overgenomen. De angst om te vergeten, om je niet te identificeren met een groep of beweging, is immens in onze samenleving. De stelregel is: ik herinner, dus ik besta. De toekomst is tenslotte al ongewis genoeg.
Tekst: Vincent Cardinaal