Ga naar de inhoud

Waarom Rotterdam vrienden wil blijven met Rusland

Vandaag start de internationale top over nucleair terrorisme. De echte vraag die deze week in Den Haag beantwoord wordt, is niettemin of er een Tweede Koude Oorlog komt. Vooral voor Rotterdam is het antwoord relevanter dan ooit, aangezien de haven voor zijn toekomstplannen steeds afhankelijker wordt van Rusland. Vers Beton dook daarom in de cijfers en brengt in kaart welke rol Russische olie speelt.

Poetin dreigt de gaskraan dicht te draaien waardoor de Europese Unie in de kou komt te staan. Volgens Premier Mark Rutte hoeft Nederland echter niet veel te vrezen van de scherpe verhoudingen met Rusland: “De gevolgen van mogelijke Europese economische sancties tegen Rusland zullen voor het herstel van de Nederlandse economie beperkt zijn.”
Sterker nog: momenteel profiteren we vooral van de spanningen met Rusland. Zo stijgt de gasprijs op de korte termijn, en dat is goed nieuws voor Nederland als netto gasexporteur. Ook is de kans marginaal dat een Russische stop op zijn rijkelijk gevulde oliebronnen betekent dat wij zonder komen te zitten. Olie wordt namelijk in vrachtschepen vervoerd, en dus kun je – als je ruzie hebt met je huidige afnemer – het zwarte goud zó van een ander land afnemen.

Sovjetrepubliek

Op de lange termijn zorgen sancties niettemin wél voor een probleem in Rotterdam. De gedroomde toekomst van zijn haven als petrochemisch cluster (dus een haven waar veel ‘natte bulk’ zoals olie en chemie wordt overgeslagen) staat of valt bij een goede verstandhouding met Rusland, want onze haven zet zwaar in op ontvangst van olie uit de voormalige Sovjetrepubliek voor distributie naar de rest van Europa.
Rotterdam heeft momenteel al een hoop natte bulk: de helft van alle overgeslagen goederen. Die natte bulk bestaat met 91 miljoen ton weer voor bijna de helft uit ruwe olie, en die komt voor maar liefst 30 procent uit Rusland. Bijna 30 miljoen ton ruwe olie dus, goed voor meer dan 600.000 vaten per dag. Van de olie die aankomt uit Rusland, importeren we als Nederland ongeveer 17 miljoen ton, een derde van onze totale behoefte. De overige 13 miljoen ton wordt voor andere bestemmingen overgepompt naar grotere overzeese schepen of kleinere binnenlandse schepen.

Rotterdam is hiermee het belangrijkste West-Europese distributiepunt voor de overslag van ruwe olie en olieproducten uit Rusland naar andere landen in Europa. Dat was niet altijd het geval, maar de afgelopen tien jaar is de overslag vanuit Rusland flink gegroeid. Daar zijn twee redenen voor: de VS nemen minder af omdat zij bijna volledig zelfvoorzienend zijn via schaliegas en -olie, terwijl de olie uit het Midden-Oosten naar Azië verdwijnt.

IJsvrij

Hans Smits, voormalig bestuursvoorzitter van het Havenbedrijf Rotterdam, vertelde dan ook in 2012 aan NRC dat de markt ingrijpend aan het veranderen is: “Een complete herschikking is gaande waarbij Europa, meer dan ze al is, afhankelijk wordt van ruwe olie uit Rusland en Afrika.” Rusland is dan ook – na het Verenigd Koninkrijk – de belangrijkste partner van Rotterdam geworden, terwijl de Rotterdamse haven nét na Hamburg de haven is waar Rusland de meeste goederen naartoe verscheept.
Rusland vervoert zijn zwarte goud naar Nederland en Hamburg vanuit Primorsk, de belangrijkste Russische haven voor de export van ruwe olie. Dat doet het land omdat zijn eigen haven de helft van het jaar bevroren is, waardoor dan alleen dure, kleine ijsbrekende schepen kunnen uitvaren. Rusland wil daarom graag zijn olie opslaan in bijvoorbeeld Rotterdam, want het scheelt haar een hoop kosten om de olie te exporteren tijdens de makkelijk bevaarbare maanden en het hele jaar door vrij te kunnen geven.

Gigantische terminal

Om die plek in de Rotterdamse haven te krijgen, verstevigt Rusland zijn positie als aandeelhouder alhier. Zo doet het Russische Lukoil in het Botlekgebied mee in het tankopslagbedrijf Service Terminal Rotterdam, dat daardoor zijn capaciteit kon verdriedubbelen. Dat is echter nog niets in vergelijking met wat er nog aankomt. De grond van STR beslaat namelijk maar vijf procent van de oppervlakte van de nog te bouwen terminal die Summa group, een groot Russisch oliebedrijf, in zijn eentje zal bouwen (eerst was hier ook het voor de helft Rotterdamse VTTI bij betrokken, maar deze joint venture tussen Vitol en het Maleisische MISC is er om ‘interne redenen’ vorige maand uitgestapt).
Volgend jaar wordt de gigantische terminal gebouwd, goed voor een geschatte investering van 800 miljoen euro. In de terminal kan straks 50 miljoen ton ruwe olie worden opgeslagen. De terminal kan daarmee de huidige Russische aanvoer bijna laten verdriedubbelen en heeft een capaciteit die gelijk is aan de gehele Nederlandse olie-import.
Tweede versie Straks

Hubben

Het Havenbedrijf Rotterdam is enthousiast over de ontwikkeling, want aan overslag kun je veel verdienen vanwege de combinatie van invoer én uitvoer, vertelt de woordvoerder. Dubbel cashen dus. Het havenbedrijf investeert mee door een havenbassin met kades aan te leggen en door de aanvoer naar de Service Terminal Rotterdam (waar de terminal van Lukoil al staat) te verdiepen, waardoor deze terminal grotere schepen kan ontvangen.
Mede vanwege deze lucratieve ontwikkeling heeft de Rotterdamse haven besloten om zijn zogeheten fuels hub-positie te verstevigen. In normaal Nederlands: de onafhankelijke tankopslagcapaciteit voor olie en andere brandstoffen uitbreiden. De Port of Rotterdam wil namelijk “een mondiale hub voor ruwe olie, voor ons een nieuwe activiteit” worden, vertelt de toelichting van zijn jaarverslag uit 2011. Dat hub-zijn past goed in de handelsgeest van Nederland, maar ook in onze calvinistische aard om eerst op te maken wat je al hebt (olie) en dan pas op zoek te gaan naar alternatieven (zoals groene grondstoffen).
De Rotterdamse toekomstvisie, het zijn van een mondiale hub, is bijna volledig afhankelijk van de toevoer vanuit Rusland. De aanlevering van olie vanuit bijvoorbeeld Aberdeen en Stavanger is voornamelijk bedoeld voor eigen gebruik en dus niet voor overslag. Schotland en Noorwegen kunnen de export van hun olie namelijk prima zelf regelen, want hun havens bevriezen in de winter niet. Hetzelfde geldt voor olie uit het Midden-Oosten, dat zijn exporterende pijlen tegenwoordig bovendien vooral richt op het dichterbij gelegen India en China. Afrika, als laatste, zal zeker wel wat verschepen naar Rotterdam, maar geografisch is het niet de beste optie. En schalieolie, wellicht een interessante optie uit Amerika, staat nog in de kinderschoenen. Conclusie: zonder Rusland valt er mondiaal niet veel te hubben.
En nu? Nu niks. Het havenbedrijf zal rustig wachten tot de storm gaat liggen, hopen dat het blijft bij politieke sancties, en anders erop gokken dat het a.s.a.p. overwaait.

Motorkap

Terug naar de Krim. Kan de situatie daar ervoor zorgen dat Rusland zijn olie binnenshuis houdt? Daar lijkt het niet op, vermoedt de woordvoerder van het havenbedrijf. Hij geeft aan dat tijdens de Koude Oorlog er ook gewoon handel werd gedreven met de Russen in Hamburg, terwijl honderd kilometer verderop de troepen hard aan het trainen waren voor een eventuele strijd in Oost-Europa. “Politiek is gescheiden van de economie. We kunnen niet zonder elkaar. Probeer het hoofd koel te houden, en het hart warm.”
Op de vraag hoe het havenbedrijf denkt over het dreigement van Poetin de gaskraan dicht te draaien, een economische sanctie die in de Koude Oorlog nog vreemd was, reageert hij laconiek. “Poetin wil zijn tanden laten zien. Dat mag. Maar dat betekent niet meteen dat het gebeurt. We houden Rusland natuurlijk in de gaten, maar maken ons geen zorgen.”
Oftewel: de economische motor van Rotterdam draait gewoon door op Russische olie, ongeacht of Poetin wat krassen op de politieke motorkap zet.

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek voor Rotterdam

We kunnen deze artikelen alleen maken dankzij onze leden. Lees onbeperkt alle artikelen op Vers Beton voor € 7,50 per maand, de eerste maand is gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

De agenda die je aan het denken zet

  • Het uit Athene afkomstige Planet of Zeus rifft al er sinds de eeuwwisseling al flink op los: de band is meer onderweg dan dat ze thuis aan de ouzo zitten. Door het vele optreden heeft de band een eigen sound ontwikkeld die zich het beste laat omschrijven als een mix van vuige stoner, ouderwetse hard rock met vleugjes southern rock.

    Venue: Grounds
    Datum:
  • NOFX stoeit regelmatig met ska, maar wat als Fat Mike & co. daadwerkelijk een skapunkband zouden zijn? Dan kom je ongeveer uit bij P.O. Box. Met een strak koppel blazers krijgt het luchtkoper vrij baan in de uplifting songs van dit Franse zestal.

    Venue: Roodkapje
    Datum:
  • Met het ontbreken van het Baroegpand organiseren we DDD dit jaar in afgeslankte vorm. Dit doen we in het kleine maar reuzegezellige Soundville dat op een steenworp afstand van Baroeg ligt. Bij deze mini-editie ligt de nadruk op één van onze kernwaardes, namelijk opkomende Nederlandse doom bands een podium bieden. En we hebben drie fantastische acts voor je in petto.

    Venue: SoundVille
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam