Peter van Heemst is de beste politiek analist van Rotterdam. Iedere twee weken beschouwt hij voor Vers Beton het Rotterdamse stadhuis. Wie het politieke vak daar goed beoefent krijgt zijn warme aandacht, maar wie er een potje van maakt krijgt keiharde kritiek. Aflevering 2: waar is het broodnodige politieke leiderschap dat juist na de verkiezingen zo hard nodig is?
De gemeenteraden gaan steeds meer Tweede Kamertje spelen, en dat geldt ook voor de gemeenteraad van Rotterdam. Voor de verkiezingen tonen de lokale lijsttrekkers een en al daadkracht. Ze willen ons laten geloven dat ze van aanpakken weten. Doorbijten. Hete kastanjes met blote handen uit het vuur durven te halen. Dat werk.
Maar ná de verkiezingen is de politieke situatie ineens moeilijk, lastig, heikel, ingewikkeld en bovendien gecompliceerd. En dan, ja, dan durft niemand meer het initiatief te nemen en is er een verkenner of informateur nodig om uit te zoeken welke partijen met elkaar moeten gaan praten over een coalitie.
Senang
Op een mooie vrijdag zien we ineens de burgemeester glunderend naast de verkenner op de foto staan. Heeft de burgemeester dan bij de verkenningen en coalitievorming een hoofdrol? Nee, nee, nee. Hij heeft niets te vertellen over de coalitieonderhandelingen. Helemaal niets. De burgemeester vervult een louter ceremoniële rol. De keuze van de verkenner wordt gemaakt door de politiek en hij werkt voor dezelfde politiek. Een burgemeester die verstandig is, waagt zelfs geen piepkleine poging het politieke proces na de verkiezingen te beïnvloeden. Hij hoort boven de partijen te staan en moet zich net zo senang voelen in een coalitie over rechts als over links (of in ieder geval die indruk wekken).
We moeten daarom weer snel terug naar de tijd waarin de grootste partij haar verantwoordelijkheid neemt en de partijen uitnodigt waarmee ze wil gaan samenwerken. Dat laat zien wat een politieke leider waard is. Dat zorgt voor tempo. Dat levert duidelijkheid op. En de Rotterdammers kunnen beter volgen waarom uitslag A een coalitie B oplevert.
Maar ja. Dat houden we tegoed voor 2018.
Goedgebekte tegenstanders
In 2014 is er een verkenner aan het werk gezet, en die moet politiek Rotterdam (en ook ons) gaan vertellen welke samenwerking het meest kansrijk is. De kern van de nieuwe coalitie lag natuurlijk in de uitslag besloten. Leefbaar Rotterdam is de grootste partij geworden en D66 de grootste winnaar. Die moeten samen, was terecht de conclusie die iedereen al op de uitslagenavond trok. En dan? Wie sluiten daarbij aan? Tsja. Daar lopen de meningen over uiteen.
Leefbaar Rotterdam denkt met weemoed terug aan de samenwerking met VVD en CDA tussen 2002 en 2006. Dat levert anno nu een stevig rechts stadsbestuur op waar niet iedere D66’er even vrolijk van zal worden. Het is bovendien een stadsbestuur waarin een andere grote winnaar, de SP, wordt uitgesloten, en daarmee wordt geen recht gedaan aan de uitslag. Erger nog, D66, de enige progressieve partij in zo’n coalitie, zou in de raad maar liefst 4 goedgebekte tegenstanders tegenkomen: SP, Nida, PvdA en GroenLinks. Een nachtmerrie.
Kiekeboe
Het was te voorspellen: samenwerking met de SP ging Leefbaar Rotterdam veel te ver. Het is bovendien de vraag of D66 dit wel echt wilde of dat ze het alleen maar riep voor de bühne. Die mogelijkheid viel dus snel af. Gelukkig bood – for the time being – GroenLinks een helpende hand, en leefbaar Rotterdam kon niet voor de tweede keer een ideetje van D66 afwijzen. GroenLinks is daarom, bijna tot haar eigen stomme verbazing, wél welkom aan de onderhandelingstafel.
Dat werd dus het advies van de verkenner: zet vijf partijen aan tafel (VVD, CDA, Leefbaar Rotterdam, D66 en GroenLinks), dan rolt daar na verloop van tijd vast en zeker een coalitie uit. Voor een meerderheidscollege zijn Leefbaar Rotterdam, D66 en één van de drie andere partijen nodig. Het wordt afwachten wie van die drie het eerste de moed zal opgeven. Ondertussen is de verkenner weer vertrokken en de informateur in aantocht (of worden er zelfs twee aangetrokken?), waarna de coalitiepartijen ons vast nog op een heuse formateur trakteren.
Als de gemeenteraad geen Tweede Kamertje zou spelen, dan had de leider van Leefbaar Rotterdam de D66, VVD en CDA uitgenodigd voor gesprekken. Dan had D66 moeten beslissen daar wel of niet naar toe te gaan en onder welke voorwaarden. In pakweg twee dagen was dan de eerste fase afgesloten, en die duurde nu bijna twee weken. Iedereen speelde in die tijd blindemannetje en kiekeboe. En waarom? Omdat politiek leiderschap na de verkiezingen ver te zoeken is.
Combi PvdA, SP en NIDA lijkt nog het meest op de AK-Partij van Erdogan. Conservatief-sociaal met islamitische religieuze fundamenten. Niet vies van enige vorm van cliëntelisme. Lijkt mij een zeer onwenselijke situatie. Ik denk zelfs dat Ger Pouw na vier jaar snakt naar LR. Of heeft Ger Pouw niet zo veel met de rechten van de Mens, homo en vrouwen emancipatie, persvrijheid en de scheiding van kerk en staat ?
Mijn afkeer van confessionele partijen doet niet ter zake. Het gaat nu om het grotere belang van een meerderheid zonder de Onleefbaren. (NIDA zegt sociaaleconomisch links te staan.) Nu D66 laten betijen verhoogt onnodig de kans op vier jaar rechts bewind. Links Rotterdam, doorbreek de conventie en neem het initiatief!
De haat van meneer Pouw jegens de zogenaamde ‘Onleefbaren’ gaat kennelijk zo ver dat hij NIDA, een moslimpartij waarvan Stadslog (zie onder) zeer tot zijn ongenoegen (zie reactiepanel) het ontstaan toejuichte, nu binnen een anti-rechtse coalitie wil slepen.
http://www.stadslog.nl/ogen-oren/de-rotterdamse-moslimpartij-is-een-goed-idee
We zullen maar zeggen dat alle burgers récht hebben op hun mening, al verandert die per niesbui of toiletbezoek.
En wat dat stuk over Van Heemst betreft. Ik ga nog altijd over mijn eigen publicatiebeleid, beste mensen. Dank u!
Als GroenLinks nu stopt met collaboreren met de Onleefbaren c.s. en samen met PvdA, D66, SP, NIDA en PvdD een schaduwformatie opzet? Dan wordt rechts op één hoop gedreven en gaat het ergens over: kiest D66 voor links of voor rechts?
Hi Inge,
Heb een stuk in voorbereiding, werktitel: ‘Nooit meer Peter van Heemst’.
Of het tot afronding en publicatie komt, staat nog te bezien. (Is het sop de kool waard?)
Hoe dan ook verwijst de werktitel naar een mijns inziens wenkend perspectief…;-)
Wat mijn waardering betreft voor Van Heemst’s ‘analyse’, zie de eerste alinea van Adriaan Paets, hier vlak boven.
publish and be damned :)
Inderdaad, Hans: of je serveert sop en kool, of je sluit de deuren. Alleen het menubord buiten zetten vind ik teleurstellend.
nog afgezien van wat erop staat :)
Haha! Nu we het toch over de ‘beste politieke analist’ (Peter van Heemst? Ik kwam niet meer bij) hebben of überhaupt over de beste Rotterdamse columnist/schrijver: dat ben jij, @Hans van Willigenburg. By far! En nu weer gauw naar Stadslog :)
‘De beste politieke analist van Rotterdam’… Komt dat nou elke twee weken boven zijn column te staan?
Zeg me dat het een grap is…
Nee Hans, dat blijft er niet staan.
Heb je de column verder gelezen? Of ben je huilend afgehaakt na deze intro?
V.B. komt na de verkiezingen uit de politieke kast Hans.
P v Heemst, die een prijs * naar zichzelf heeft genoemd (hang op het kleinste kamertje, want ik heb hem tot mijn schande gekregen) en die Antillianen met Bokito’s vergelijkt.
De PvH prijs gaat naar de meest inventieve en hardwerkende leden van de P.S.
Ingesteld door die bescheiden meneer zelf en uiteraard naar zichzelf vernoemd.
Boven de tempel van Apollo stond: Ken uzelf. Een wijsheid die aan deze geweldige politieke commentator voorbij is gegaan.
Even reagerend op iedereen die hierboven iets heeft geschreven over objectief en meetbaar kijken naar welke partij er breed wordt gedragen in de stad: Jullie vergeten allemaal de niet-stemmers mee te tellen. Al zouden alle partijen in de raad een coalitie vormen dan zouden ze maar 45.1% van de kiesgerechtigde Rotterdammers vertegenwoordigen.
En over “winnaars” D66 en SP in de tekst: Peter van Heemst verwijst naar de twee partijen die aanzienlijke winst hebben geboekt in het aantal verkregen stemmen/ zetels.
Je mag LR de grote winnaar van de verkiezing noemen, maar ze hebben wel 4000 stemmen minder gekregen dan bij de verkiezing van 2010.
Ik vind de analyse eigenlijk heel matig. Nog even los van het feit dat het alle partijen vrij staat om bemiddeling van een derde te vragen worden weer allerlei subjectieve winnaarsbegrippen benoemd en blijft de analyse hangen in het links/rechts denken uit de jaren ’60 en ’70.
Het leuke aan zetelverdelingen is dat je een objectief criterium hebt om aan te toetsen. De grootste partij heeft de breedst gedragen boodschap. Een partij die derde is in de uitslagen is dus niet de winnaar. Natuurlijk kan je als grootste partij dalen in zetelaantallen dalen en kan je als nummer drie in zetelaantal stijgen. Er is echter maar één object criterium om te bepalen wiens boodschap het breedst gedragen wordt in de samenleving, en dat is de zetelverdeling. Dat maakt dat LeefbaarRotterdam het beter heeft gedaan dan de PvdA, en de PvdA het beter heeft gedaan dan de SP. Elke andere manier van het analyseren van een uitslag is onzin. De meeste stemmen telt, in de letterlijke zin.
Het is ook onzin om halstarrig vast te houden aan een klassieke links/rechts verdeling. In de verkiezingen na het millenium is het vraagstuk van de inkomensverdeling bepaald niet meer leidend. Uiteraard blijft het belangrijk, maar daarnaast gaat ook over de maatschappij zelf, hoe ziet die eruit, en voelt de kiezer zich nog wel thuis? De Fortuynrevolte ging met name over die laatste vraag, en totaal niet over inkomensverdeling. Je moet dus ook het onderscheid maken tussen progressief en conservatief. En die verdeling loopt heel anders dan de links/rechts verdeling. D66, de PvdA, de ChristenUnie en de VVD zijn het progressieve blok. De SP, het CDA en LeefbaarRotterdam zijn het conservatieve blok. Centrum progressief (D66) en uiterst links uiterest conservatief (SP) laat zich moeilijk verenigen. Waarom er hier wordt gesuggereerd dat er tussen die twee een voordehandliggende samenwerking mogelijk is is me werkelijk een raadsel. Als er twee maatschappijvisies zich lastig laten verenigen zijn het wel die van de SP en D66.
Je moet het speelveld eigenlijk zien als kwadranten, gedeeld door een links/rechtsas en een progressief/conservatief as. De SP zit in de hoek conservatief links en Leefbaar Rotterdam zit in de hoek conservatief rechts. De VVD en de PvdA bespelen de linker en rechtervleugel, en zijn in de concerrentie elk erg naar de conservatiefe kant gaan overhellen in hun conccurentie met Leefbaar Rotterdam (of landelijk de PVV) en de SP. Dit geeft een progessieve centrumpartij als D66 alle kansen om in het progessieve deel van het electoraat van de VVD en de PvdA te vissen, en dat doen ze ook duidelijk. Omgekeerd wordt het centrum conservatie CDA vermorzeld tussen de twee grote conservatie partijen, en de naar de conservatieve zijde overhellende VVD en PvdA.
Als je het dan over een samenwerking hebt dan zal je met name moeten werken vanuit de rechtsconservatie hoek van de winnaar Leefbaar Rotterdam. Leefbaar Rotterdam kan twee dingen doen: samenwerking zoeken bij de progressieve rechterkant (dan kom je uit bij de VVD, D66 en ook Groenlinks met een kleine conservatieve broeder als het CDA), dan wel samenwerking zoeken bij de conservatieve linkerkant (dan kom je uit bij de SP en het CDA, eventueel aangevuld met de Christenunie en PvdA). Makkelijk zal het niet worden, want in een coalitiestelsel wordt altijd water bij de wijn gedaan.
Beste Peter,
leuke analyse maar het is wel wrang dat juist JIJ in 2006 niet de verantwoordelijkheid pakte en die informateur introduceerde. Notabene Piet Boekhoud (CDA-voorzitter) en Opstelten op de foto!
Kortom, je hebt zelf dit geknoei tot leven gewekt door in 2006 het slechte voorbeeld te geven…..maar verder deel ik je analyse wel.
Je ex-collega raadslid Theo Coskun, (ook een goede politiek analist)
Mooie gedachte Lucette. De politiek kennende wellicht wat naïef.
En wat als er geen andere optie overblijft?
Ach ja, je kunt zoveel doemscenario’s bedenken met deze versnipperde uitslag waarbij er geen meerderheid waarneembaar is die enige samenhang in uitgangspunten en ideologie vertoont.
De vraag is welke mensen in staat zijn boven de partijen uit te stijgen en begrijpen dat het niet om henzelf of hun partijbelang gaat maar om de mensen in de stad.
Sorry moet zijn de zoon van de Senator.
Tja, Een beetje gelijk heeft Peter wel. We moeten ons wel realiseren dat LR moet regeren deze keer anders zou dat wel eens het einde van de partij kunnen zijn. Daarom manoeuvreert Eerdmans heel voorzichtig. Hij zit niet te wachten op een van Agt/Wiegel actie zoals in 1978. Eerlijk is eerlijk LR is wel de grootste partij maar in absolute zin geen winnaar. Immers 14 zetels zijn 14 zetels gebleven. Wat zou er gebeuren als men D’66 het mes op de strot zet en deze zouden uitstappen ? Dat zou resulteren in een situatie waar LR geen kant uit kan en dan zou men zich wellicht buiten spel zetten. Ook dat zou geen recht doen aan de verkiezingsuitslag.
Hier komt natuurlijk nog de acties van erelid en raad van advies lid Sórensen bij als senator van de PVV. Ik kan me van alles voorstellen over de onmacht bij Eerdmans en de zijnen over dat verhaal. Te maar daar de van de senator gaat toetreden tot de gemeenteraad en van het gedachtegoed van de PVV moet GL niets hebben.
Het kan nog raar lopen.
Het kan inderdaad nog raar lopen. Maar voorlopig gok ik op een coalitie van Leefbaar Rotterdam, D66, CDA en GroenLinks. De VVD wordt buitenspel gezet en ook LR moet programmatisch inbinden. De vraag is of D66 sterk genoeg is om deze coalitie van het Nieuwe Midden af te dwingen. Zo’n coalitie heeft bovendien maar een vrij krappe meerderheid. En hoe verdeel je de wethouders? Lastig. Misschien is 3-2-1-1 het beste. Ook hier zal LR een beetje moeten inbinden, denk ik. Zo langzamerhand wordt de verkiezingszege van LR een ware Pyrrhus-overwinning. En dan hebben we het nog niet eens gehad over Ronald S.
Agree!
Of het dan met GL en D66 voor LR uitloopt een Pyrrus-overwinning weet ik niet.
Ze kunnen ook tot inzicht komen dat een groter deel van de Rotterdamse bevolking (70%) niet op Leefbaar gestemd heeft dan wel (30%) en dat het voor de tijd dat ze de stad besturen ook wat waard is om rekening te houden met die mensen.
Anders ploft het tussentijds en dat is ook niet wat je wilt.
Ik vind de analyse van de volgens de inleiding ‘beste politieke analist’ van Rotterdam niet zo heel sterk. Een goede voorbereiding kan een goede aanpak zijn om tot een goed resultaat te komen. een goede voorbereiding kan verderop in het proces tijdswinst opleveren. Hetvis eigenlijk nog iets te vroeg om dit procesje van coalitievorming nu al te evalueren. het klinkt nu toch vooral wat rancuneus , als De PvdA, Van Heemsts partij, voor de jonge lezers, krijgt niet meer van heel veel mensen het vertrouwen, krijgt dat ook niet van de andere partijen, en mag vooralsnog sowieso niet meedoen. Er vloeit zure inkt uit de pen van Van Heemst, misschien moet hij even tegennzichzelf beschermd worden?
Waarom wordt de SP als grote winnaar bestempeld? Ze hebben 3 zetels minder dan de PvdA. de 34.000 stemmers van de PvdA zijn opeens ‘minder waard’ dan die 23.000 van de SP? Wat doet de uitslag van de vorige verkiezingen ertoe, het gaat toch om het absolute heden?
Snap wel dat LR niet op de PvdA zit te wachten, maar ook dat heeft een raar politiek smaakje.
In Breda namen de twee grootste partijen ‘hun verantwoordelijkheid’ en werden vervolgens door de rest buiten spel gezet. Per saldo zijn ze daar nu even ver als in Rotterdam. Ik wil maar zeggen: in het huidige versnipperde politieke landschap bestaat er geen quick fix om tot een coalitie te komen.
Voor een meerderheidscoalitie zijn de Onleefbaren niet nodig. Typisch Haagse stijl om de grootste te laten beginnen. Meteen over links!
Typisch links,
Democratie schofferen door de grootste partij uit te sluiten om zelf aan de macht te komen. Heimwee naar de Sovjet Unie zeker
Peter, je hebt helemaal gelijk. Maar bedenk wel, politiek leiderschap is al jaren een grote onbekende in de Rotterdamse politiek… Helaas is Rotterdam verworden tot een stad waar daadkracht plaats heeft gemaakt voor eindeloos gediscussieer of veilgheid.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.