Wie wie het verleden kent, begrijpt het heden beter. Jacques Börger (Museum Rotterdam) en Anne Jongstra (Stadsarchief Rotterdam) blikken voor Vers Beton maandelijks terug op belangrijke gebeurtenissen in het verleden van Rotterdam. Deze aflevering: parallellen tussen de opkomst van de leefbaren in de 21e eeuw en die van de socialisten, een eeuw geleden.
Leefbaar Rotterdam is here to stay. De Leefbaren behaalden vier gemeenteraadsverkiezingen op rij goede resultaten en hebben een solide positie in het politieke landschap van Rotterdam bemachtigd. Het ziet ernaar uit dat de partij het dirigeerstokje van de sociaaldemocraten gaat overnemen.
In maart 2002 wist Leefbaar Rotterdam met Pim Fortuyn als lijsttrekker in één klap zeventien zetels te behalen, bijna veertig procent van het totaal aantal zetels. In de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 en 2010 kon de partij deze goede resultaten vasthouden, ondanks het tragisch overlijden van de populaire eerste lijsttrekker.
Het verloop van het politieke succes van Leefbaar Rotterdam na het drama met Fortuyn lijkt wel een beetje op hoe de socialisten zich een plek in het stadsbestuur verwierven na de gefnuikte revolutie van Pieter Jelles Troelstra in 1918. Hoe zat het ook al weer met die revolutie?
Troelstra’s mislukte revolutie
In de laatste weken van de Eerste Wereldoorlog stonden Europa en vooral Duitsland op de rand van een revolutie. Burgemeester Zimmerman verwachtte dat de onrust zou overslaan naar Rotterdam. De mensen in Rotterdam leden honger en de werkloosheid was hoog. Hij vroeg twee socialistische raadsleden om medewerking bij een machtswisseling. Ook Troelstra, leider van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP), dacht dat de revolutie aanstaande was en zou beginnen in Rotterdam. Tijdens een toespraak op 11 november 1918 in het Verkooplokaal riep Troelstra de Rotterdammers op om te demonstreren en een arbeiders- en soldatenraad te vormen, die de zittende gemeenteraad moest vervangen. “De arbeidersklasse in Nederland grijpt thans de politieke macht”, zo verkondigde hij.
Dat bleek een misrekening. De Rotterdamse arbeiders voelden niets voor een machtsgreep. Het revolutionaire vuur brandde een stuk minder fel dan Troelstra dacht. Bovendien reageerde de overheid alert door militairen naar Rotterdam te sturen. Toen ook het gezagsgetrouwe deel van de bevolking zich begon te roeren, was duidelijk dat een machtsgreep kansloos was.
Pluche
Gek genoeg betekende mislukte machtsgreep (of oproep daartoe) van Troelstra voor de socialisten de ommekeer. Ondanks hun groeiende populariteit bij de kiezers, hadden ze tot dan toe geen wethouders mogen leveren. Toen ze bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1919 maar liefst 42% van de stemmen haalden en met negentien zetels in de Raad kwamen, kon niemand meer om hen heen. Het zou het begin zijn van een bijna ononderbroken regeerperiode van ruim tachtig jaar.
De eerste periode was overigens geen succes. De SDAP was groot geworden omdat ze het sociaal ongenoegen een stem had gegeven. Maar eenmaal op het pluche kregen de socialisten te maken met de confessionele coalitiepartners de RKSP (voorloper van de KVP, Katholieke Volkspartij) en de protestantse ARP (Anti Revolutionaire Partij), die keihard op de rem trapten en elk voorstel torpedeerden. Burgemeester Zimmerman moest ook al niet veel hebben van de SDAP. Tot overmaat van ramp raakten de havenarbeiders ontevreden omdat de partij waar ze op hadden gestemd zo weinig voor elkaar kreeg.
Iedereen rijk
Pas in 1932 kwam de SDAP echt stevig aan de macht, niet omdat ze zelf zoveel gewonnen had, maar omdat de andere partijen verloren. Die positie was inmiddels wel ten koste gegaan van het revolutionair elan. De SDAP verkondigde nu als ideaal dat Rotterdam een wereldstad moest worden, ‘schoon van vormgeving, rijk in arbeid en groot in gerechtigheid jegens de misdeelden’. Daar konden de meeste andere partijen zich wel in vinden.
De SDAP, en later de PvdA, moest haar revolutionair idealisme flink matigen om aan de macht te komen en te blijven. Voor Leefbaar Rotterdam zal hetzelfde gelden. D66 zal proberen hard te onderhandelen om de eigen politieke wensen erdoorheen te krijgen en om het wensenlijstje van Leefbaar Rotterdam uit te kleden. Daar zal ook de nieuwe grootste partij van Rotterdam aan moeten wennen. Zo gaat dat in de Nederlandse politiek.
Over deze serie
Deze maandelijkse serie is een samenwerking tussen Vers Beton, Museum Rotterdam en het Rotterdams Stadsarchief. Elke maand duikelen Jacques Börger (Museum Rotterdam) en Anne Jongstra (Stadsarchief) een bijzondere foto op uit het Rotterdams stadsarchief en beschrijven parallellen tussen heden en verleden.
Al 43 reacties — discussieer mee!
Nederland wordt al eeuwen door een regentenkliek bestuurd.
De methode om de oppositie hun revolutionair élan te ontnemen is incorporatie. Adel deelde macht met kooplieden, die zo regenten werden. Regenten deelden macht met ontwikkelde burgers, die zo ook regenten werden. Die deelden hun macht met de socialisten, die ook weer …etc. Nieuw Links en D66 kwamen op en het systeem van incorporatie werkte weer! 44 jaar regentesk!!
Dat is nu dus het gevaar voor Leefbaar Rotterdam (ik ben allen nog maar lid)
Ik denk dat de vergelijking van Fortuyn met Domela Nieuwenhuis beter is.
Beiden zeer charismatisch, beiden gekozen tegen de wil van de regenten, beiden bedreigd en aangevallen, beiden verketterd door de media, beiden ten onrechte beschuldigd van wandaden en helaas bij beiden een demonstratie van de burgerij bij hun begrafenis!
Bij de vergelijking met Troelstra moet worden meegenomen, dat er toen opkomstplicht was. Ook ontevredenen gingen naar het stembureau.
Een idee wat er was gebeurd als dat in 2002 ook het geval was geweest?
Regentenkliek vind ik weer zo’n term met een negatieve lading. Volstrekt overbodig!! Corporatisme en daarvan afgeleid incorporatie, in de Nederlandse variant uitmondend in de pacificatiepolitiek, en zoals u wilt meer algemeen, de kameralistiek als economische basis, zijn bewegingen nauw verbonden met de (West-Europese) politiek ontstaan in de 18e eeuw en ja, het regenteske gedrag is daarvan een uitloper, allemaal ontsproten uit dezelfde vijver. Het is, en niet meer en minder dan dat. Boekenkasten vol zijn er over geschreven. En het is al zeker ouder dan 44 jaar!!
LR gaat er uiteraard ook gewoon te prooi aan vallen. Het ligt aan het individu en afhankelijk van de omstandigheden waarin deze politiek moet voeren hoe snel dat gaat. Het gaat erom of je ook daar doorheen komt met behoud van je standpunten.
Antwoord hieronder hoort boven te staan.
Goh, wat een moeilijke woorden, maar ik ben begonnen met incorporatie, dus ik heb het wel verdiend.
44 jaar geleden werden D66 en Nieuw Links opgenomen in de regentenkliek.
Een kliek is Een kliek of clique is een kleine informele groep. Er bestaan geen formele criteria om toe te treden tot een kliek, dit is vooral op sympathie en gedeelde interesses gebaseerd. Binnen een kliek is er sprake van een sterke interactie en langdurige relaties, terwijl de kliek zich afschermt van anderen. Kliek kan ook een pejoratieve betekenis hebben als bende of obscuur clubje.
Ook moeilijk hè? Wikipedia
Een regentenkliek dus (hoor er bijna bij)
Sorry, ik vergeet wat.
SP ?!? Sorry, maar ik neem mensen met een communistische achtergrond die zich na 150 jaar ellende nog tooien met de naam socialistisch niet echt serieus. Historisch besef denk ik.
socialisme=communisme? Geen enkel historisch besef, me dunkt.
“Tot nu toe werd het resultaat niet verzilverd met een positie in het college van B&W. ”
Wat een gelul. Leefbaar vormde mede het college van B&W van 2002-2006.
“ondanks het tragisch overlijden van de populaire eerste lijsttrekker. ”
Wat een eufemisme. Schandalig eigenlijk. Alsof Pim Fortuyn onverwachts in z’n slaap overleed.
Derhalve: flutstuk.
Je hebt gelijk, de zinsnede is verwijderd.
Wat vind je in zijn essentie van de vergelijking tussen de opkomst van de SDAP en LR?
Afgezien van de ongelooflijke missers die in de eerste reactie worden aangestipt, moet ik het allemaal nog zien. LR weet heel goed dat ze de laatste raadverkiezingen nou niet bepaald hebben gewonnen t.o.v. de eerdere raadsverkiezing. Je zag in de uitslag met name de doorwerking van het genadeloos afstraffen van het PvdA/VVD-kabinet maar zelfs daarvan werd, gezien het aantal uitgebrachte stemmen op LR, niet van geprofiteerd.
Net als bij veel andere gemeenten zullen de gemeentelijk coalitiepartners straks worden afgerekend op het succesvol implementeren van de overgedragen rijkstaken aan de gemeenten. Als ze daar goed doorheen komen, ja, dan hebben ze definitief een voet aan de grond. Loopt dat spaak dan kan je jarenlang “hoongelach” van de PvdA en de VVD verwachten. Als dit VVD/PvdA-kabinet blijft zitten én ze met hun beleid o.a. de crisis kunnen bezweren, en daar ziet nu steeds meer naar uit, dan krijgen ze daar onvermijdelijk ook het krediet voor en dat zal later zeker weer doorwerken. 23 zetels is een krappe meerderheid. LR heeft nu de kans om hun bestuurlijke vaardigheden te tonen. En ik wacht het af.
@Ties Joosten. Ik vind het allemaal een beetje “kort door de bocht”. Maar ja, het is natuurlijk weer een opiniestuk.
“Leefbaar vormde mede het college van B&W van 2002-2006.”
Dit was mijn fout, als eindredacteur. Had veranderd moeten worden maar is dankzij slecht versiebeheer ertussendoor geglipt.
NB: sterker nog, ik zie dat ik de fout zelfs de tekst in heb geredigeerd (oorspronkelijk stond het er correct). En overigens was de neutrale verwoording van de dood van PF ook van mij. Pfff.
Niks geen flutstuk dus, maar een flutredacteur!
Oen! Doos! Tut!
Zo beter? Fijn 🙂
Hulde!
Stukken beter, alleen als ik dat allemaal had geroepen, ik gelijk door Eeva genadeloos was neergesabeld. Ben nu trouwens wel steeds nieuwsgieriger naar het originele stuk. Maar als je iets redigeert dan leg je het nieuwe resultaat toch wel weer gewoon eerst voor aan de schrijver(s). Je had het over versiebeheer dus ik neem aan dat zij jouw geredigeerde stuk wel hadden goedgekeurd.
Klopt niet helemaal, omdat LR geen landelijk equivalent heeft!
Het landelijke beleid is van groot belang, maar de lokale politiek wordt tekort gedaan door het alleen als proteststem af te doen.
Mensen die protesteren gaan niet stemmen. Op lokale partijen wordt bewust gestemd!
@R.Sörensen. Hmmm, LR heeft inderdaad geen landelijk equivalent maar ik meen dat ik niet te ver ga als ik ergens een overlap bespeur tussen het stemgedrag van de PVV-aanhang en de LR-aanhang. Ik weet trouwens niet of ooit eens is nagegaan in hoeverre dat het geval is. Proteststem is het zeker niet maar je ziet wel vaak dat er een tendens wordt gekopieerd van de landelijke naar gemeentelijke machtsverhoudingen. D66 heeft het bij de gemeentelijk verkiezingen goed gedaan en dat is breed waarneembaar. Hebben de lokale D66-bestuurders het plotseling veel beter gedaan? Hetzelfde geldt voor het CDA. Wat hier nog doorheen loopt is dat er al jarenlang een tendens gaande is dat lokale partijen in verhouding steeds meer zetels krijgen. Alleen maar goed lijkt mij aangezien de gemeenten steeds meer taken krijgen overgedragen.
De overlap, die mij natuurlijk bekend voorkomt, is makkelijk na te gaan.
Vergelijk het landelijke – en het provinciale verkiezingsbeeld (met PVV) met het gemeentelijke (met LR)
Verschil van ongeveer 10% in voordeel LR, de lokale partij.
Dat ga ik veranderen natuurlijk.
Rekenkundig zou deze bewering logischerwijs alleen geldig zijn in het geval van een volledige overlap en dat is juist de vraag. Daarnaast is de bewering dat “mensen die protesteren niet gaan stemmen” ook niet afdoende onderbouwd. Ik meen in de SP een partij te ontwaren die deze beide taken als kernactiviteiten heeft verheven.
Die 10% lijkt me juist het bewijs dat er geen volledige overlap is.
Dat is ook te zien aan het beeld van de lokale en de landelijke VVD.
Het verschil komt daar vandaan.
Weer een bewijs dat de stem op Leefbaar een zeer bewuste is.
Of juist wel. Als je je Marx kende, dan had je dat geweten.
Ken jij Marx dan? Wanner sprak je hem voor het laatst?
Leg dan meteen effe uit waarom hij het “Communistisch Manifest” schreef, en niet het “Socialistisch Manifest”.
Ken jij Marx dan? Wanner sprak je hem voor het laatst?
Leg dan meteen effe uit waarom hij het “Communistisch Manifest” schreef, en niet het “Socialistisch Manifest”.
Sorry voor de dubbele post.
Voor de reddeloze anonimus is de S in USSR natuurlijk een C, van daar ook de Nederlandse pedant de SPN.
Spijker op z’n kop, meneer Zeurensen. (Als u flauwe grapjes over m’n naam gaat maken, dan kan u die uiteraard ook incasseren):
Waarom heette het niet de Unie van Communistische Sovjet republieken? En/of waarom was de niet de Socialistische Partij daar aan de macht, maar de Communistische?
Geschiedkundige verklaring verdient de voorkeur, die is kennelijk het simpelst en duidelijkst naar uw mening, maar een politieke mag ook.
Overigens is die S ook een C, net als de U een C is, en de R een P. Of ben ik dan pedant?
Een anonymus kan niet pedant zijn, wel bangerig. Voor mij hoef je niet bang te zijn; het gevaar komt al 150 jaar van mensen die het “beste met je voor hebben” en je daarom of je nu wilt of niet aan de hand nemen en voor je denken. Socialisten van diverse pluimage.
Nou omdat je het zo vriendelijk vraagt.
Communisme is het einddoel. Leven zonder geld, bezit en dwang in een ideale staat. De weg erna toe gaat via het socialisme.
Het is dus wat je wilt. Je kan je vernoemen naar je einddoel zoals de CPN of je kan je vernoemen naar de weg waar je op zit zoals in de Sovjet Unie.
Kroetsjof zei ooit: “Aan de horizon blinkt het communisme”
Grappig is het feit dat men vooral streefde naar een wereldrevolutie, want een ideale staat in slechts één deel van de wereld of binnen de grenzen van één land zou leiden tot een run op de ideaalstaat.
De realiteit van nu, alleen is de “ideaalstaat” gevormd ondanks het socialisme/communisme.
De grap Zeurensen staat al in hiërogliefenschrift op de tempelmuur in Karnak.
Ik begrijp nog niet zo goed hoe uit uw betoog blijkt dat socialisme=communisme. De historie toont eerder aan, getuige uw voorbeeld, dat die twee NIET gelijk zijn.
Het lijkt ook eerder te suggereren dat Socialisten niet uit zijn op het einddoel, Communisme, maar wel tevreden zijn met de fase daarvoor.
Het debat hierover werd trouwens uitgebreid gevoerd tijdens de Eerste Internationale van 150 jaar geleden, waarbij de hele handel een kleine 10 jaar later al uit elkaar knalde, juist omdat de Socialisten, Communisten en Anarchisten fundamenteel van mening bleken te verschillen.
Wat naar mijn mening eerder het verschil tussen Communisme en Socialisme aantoont dan dat beiden gelijk aan elkaar zijn.
En ach, bangerig… Op de persoon spelen, houdt u daar van? Is dat wat u zo dwarszit over mijn anonimiteit?
Overigens is de flauwe grap over mijn reddeloosheid net zo ‘oud als de weg naar Rome’. Het valt mij met grote regelmaat ten deel. De ironie is natuurlijk dat ik niet gered wil worden, getuige mijn pseudoniem.
Moeilijke woorden? Dan moet je eens wat vaker een boek over dat onderwerp lezen……en niet alleen tekst onder de kleurplaatjes. Ik neem aan dat ze jou in de Eerste Kamer ook nog iets anders voorschotelen dan alleen de Donald Duck…..Jezus, als je dit al moeilijk noemt. Maar op zich zijn het wel koddige stellingen. Ik zie je publicatie over dit onderwerp met gepaste belangstelling tegemoet.
Je snapt er niet veel van, hè. Probeer het anders te visualiseren. Een cirkel kan een 10% kleinere cirkel volledig overlappen. Bewijs is dus verworpen. Daarnaast is iedere stem op iedere partij, landelijk of gemeentelijk, een bewuste stem aangezien er een bewuste handeling aan vooraf gaat.
Nee het gaat er om of er LR-stemmers zijn die op een andere landelijke partij stemmen en omgekeerd dus of er (Rotterdamse) PVV-stemmers zijn die niet op LR hebben gestemd. Je krijgt dus een vierdeling en dmv een chi-kwadraat analyse een goede reeks aan vragen (liefts iets meer dan alleen nominale variabelen) is dit verschijnsel na te gaan.
Percentages van elkaar aftrekken is gelul en heb je niets aan.
Heb je teveel van Martin Bosma’s broddelwerk gelezen Ronald? Wat een quatsch. Welke regentenkliek hebben we het over? Nederland is van oudsher sterk verzuild en zowel het CDA, VVD als de PvdA hadden sterke troeven in bepaalde gebieden van het land. De PvdA, met de grote steden als haar troefkaart, heeft Rotterdam altijd bestuurd. Dit is geen regentenkliek maar dit heette democratie. Dat LR inmiddels alles behalve het enfant terrible van de Rotterdamse politiek is, het sluit immers coalities met allerlei partijen incluis de zo verfoeide PvdA.
Martin heeft m.i. slechts één boek geschreven en dat lijkt mij geen broddelwerk, maar daar valt over te twisten.
LR heeft geen coalitie met de peveda gesloten lijkt me.
2% van de bevolking is lid van een politieke partij. Daarvan gaat slechts 10% naar vergaderingen (Tops Tilburg) waardoor er een “ons kent ons” circuit ontstaat.
De kieslijsten bij de provinciale verkiezingen en de 2e en 1e Kamerverkiezingen worden vrijwel nooit door leden veranderd. (gemeentelijk soms) Dat impliceert, dat het partijpatriciaat de kieslijsten bepaalt en de baantjes verdeelt (inclusief mijn baan)
30% van de bevolking stemt lokaal er zijn slechts twee burgemeesters met een lokale achtergrond.
Ik weet uit mijn kringen (lokalo’s) dat sollicitaties zelfs de voorrondes niet overleven, ondanks lange raadslidmaatschappen en/of wethouderschappen.
Maar als jij dat democratie vindt? Prima, ik vind het vriendjespolitiek (hoe komen we aan dat woord?)bedreven door een kliek.
Ok, dit is in ieder geval een helder geformuleerd standpunt en daar kan ik alleen maar waardering voor opbrengen. Dus voor alle duidelijkheid: Eerste Kamerlid Ronald Sörensen vindt het hele Nederlandse politieke bestel in z’n basis al niet-democratisch, vindt dat we, mede daarvan afgeleid, bestuurd worden door een elite. Een elite die nieuwe politieke initiatieven incorporeert in de bestaande aloude structuren en daarmee zo haar macht, steeds opnieuw, herbevestigd. En ontkent daarmee dat Nederland een democratische (rechts)staat is.
Fijn dat je kunt lezen.
Wat hierboven staat heb ik al drie jaar geleden ook op mijn werk verteld.
Nederland is een rechtsstaat, maar volgens mij niet democratisch.
Ik heb toen ook al voorspeld (mijn partij de PVV gedoogde toen) dat de theoretische mogelijkheid bestond dat de aangewezen 1e kamer het politieke primaat zou kunnen krijgen en zie!
Naast aangewezen burgemeesters en commissarissen van de koning, nu dus ook een beslissend politiek orgaan, dat haar bestaan te danken heeft aan niet gekozen partijpatriciërs.
Staat overigens allemaal in de handelingen van de 1e Kamer.
En toen werd het stil.
Ja, dat het stil wordt komt natuurlijk niet door mijn verblijf op een pc -loze camping (weggeregend) maar door jouw messcherpe analyse (sic) waardoor ieder antwoord in het niet valt.
Nederland heeft een grondwet, waaraan iedereeen die zich op ons grondgebied bevindt zich dient te houden en inderdaad een van de andere machten onafhankelijke rechterlijke macht en is derhalve een rechtsstaat. dat kan dus naast een niet democratische uitvoerende – en wetgevende macht.
Er gloort hoop, want de mogelijkheid tot het houden van een correctief- en raadgevend referendum zijn door de 1e en 2e Kamer gekomen. Uiteindelijk is Zwitserland toch veel democratischer dan ons land.
Prettig dat je alsnog reageert. Dank hiervoor.
Echter ik vind niet dat je ingaat op mijn opmerking. Wellicht heb ik het niet duidelijk weergegeven. Daarom nogmaals geformuleerd:
Vindt Ronald Sörensen dat rechters, gezien het gegeven dat zij zijn benoemd door de Kroon, daarmee hun bestaan, naast burgermeesters en commissarissen van de Koning, te danken hebben aan “niet gekozen partijpatriciërs”?
Dat is het punt dat ik graag helder wil hebben.
In sommige staten van de VS worden rechters gekozen.
Uiteindelijk in een democratie het beste systeem denk ik.
Mijn verdere visie op hoe het in Nederland volgens mij zou moeten gaan staat in een rapport dat ik enkele jaren geleden met André Crouwel geschreven heb: Nederland 2.0
Denk nog steeds te vinden op de site van LR.
Je ontwijkt mijn vraag. Dat vind ik jammer maar ik stel hem opnieuw:
Vindt Ronald Sörensen dat rechters, gezien het gegeven dat zij zijn benoemd door de Kroon, daarmee hun bestaan, naast burgermeesters en commissarissen van de Koning, te danken hebben aan “niet gekozen partijpatriciërs”?
Een eenvoudig “ja” of “nee” volstaat. En natuurlijk kan jij je antwoord ook toelichten. Maar beantwoordt gewoon deze vraag a.u.b..
Schaakmat!!
“Chess is a game that requires concentration, strategy, and practice. If you don’t have a partner to play against, develop your skills by playing yourself.”
How to Play Solo Chess
🙂
Maar dus nog wel rechtsstaat? Maar nu kan ik je niet helemaal meer volgen want ook rechters worden door de Kroon benoemd, naast uiteraard de reeds genoemde burgermeesters en commissarissen van de Koning. Rechters worden bovendien voor het leven benoemd c.q. aangewezen. Juist omdat het een onafhankelijke macht hoort te zijn zou ik jouw redeneerlijn volgend juist ook hier aanstippen dat deze groep haar bestaan óók te danken heeft aan niet gekozen partijpartriciërs. Zonder uiteraard de macht die ze uitoefenen ter discussie te stellen.
Schaak is een spel waarbij verondersteld wordt, dat beide spelers de regels kennen.
Bij een polemiek – geen wedstrijd trouwens – mag je veronderstellen, dat je medespeler kan lezen.
@R.Sörensen. Beantwoord jij de vraag nu maar gewoon en blijkbaar heb je daar heel veel moeite mee. En hou die blablabla maar voor je. Niet net doen alsof je alles al eens hebt opschreven in een scherpzinnig meesterlijk doorwrocht rapport, als een soort Grootse Zienswijze. En als je de vraag niet beantwoord dan is dat ook prima hoor. Want dat zegt misschien nog wel veel meer. Misschien ook wel verstandig. Dus loop er nog maar een paar keer omheen, lekker roepen dat je het allemaal al eens hebt gezegd. En ik vind je echt een fantastische vent, ech wel.
@Inge Janse. Tja, De adjunct-hoofdredacteur doet ook weer een duit in de klingelbuidel. Geheel volgens zijn traditie met weinig inhoud maar met een vol gul gezicht.