Ga naar de inhoud

Bergen goud en busladingen toeristen voor Van Nelle-fabriek?

Sinds zaterdag bezit Rotterdam met de Van Nelle-fabriek een heus stukje werelderfgoed. Maar wat gaat de felbegeerde Unesco-status eigenlijk betekenen voor het gebouw én voor de stad? Vers Beton vroeg het enkele betrokkenen.

Van Nelle
Van Nelle

Stonehenge, de piramides van Egypte, de Chinese muur en nu de Van Nelle-fabriek: afgelopen zaterdag werd bekend dat ook het Rotterdamse icoon van glas en staal een plaats krijgt op de werelderfgoedlijst. Wat het extra bijzonder maakt is dat de voormalige fabriek voor koffie thee en tabak vanaf 1999 is herontwikkeld tot kantoorgebouw. Geen museum in publiek bezit, maar een commerciële onderneming dus. Welke gevolgen heeft deze status voor het leven in en om de fabriek? Mogen er geen punaises de muur meer in en wordt de fabriek vanaf nu overspoeld door toeristen? En wat merkt Rotterdam eigenlijk ervan?

Levend erfgoed

De vraag of er nu extra regels komen voor het gebouw wordt ontkennend beantwoord door Marieke Kuipers, namens het Rijk betrokken bij de nominatie. “In principe gaan er geen nieuwe regels gelden, want Unesco laat de nationale regelgeving en beschermingspraktijk intact.” En die regelgeving is al aardig streng omdat het gebouw sinds 1985 beschermd is als rijksmonument. Daarnaast is bij de herbestemming van het gebouw in 1999 rekening gehouden met de mogelijke werelderfgoedstatus.
De minutieuze renovatie van Wessel de Jonge architecten was er vooral op gericht de ongekende transparantie van het gebouw zo min mogelijk aan te tasten. En er gelden bijvoorbeeld sinds de heropening in 2005 regels voor de hoogte en oriëntatie van de meubels die de huurders neer willen zetten. Deze vooruitziende blik zorgt ervoor dat er in het gebruik van het gebouw niet direct veel zal veranderen.

Van Nelle
Van Nelle

Wel zal er beter naar de omgeving worden gekeken. De zichtbaarheid vanaf de spoorlijn tussen Rotterdam en Amsterdam was een belangrijk criterium voor de locatiekeuze van het gebouw. De fabriek werd al vanaf het begin niet enkel gezien als geoliede productiemachine, maar ook als glanzend billboard voor de firma Van Nelle. Thieu Knibbeler, net als Kuipers betrokken bij het nominatiedossier: “De fabriek is nu vanuit verschillende standpunten goed zichtbaar, bijvoorbeeld vanuit de trein. Unesco ziet er straks op toe dat die zichtlijnen behouden blijven.”
Extra geld voor exploitatie van het gebouw komt er evenwel niet. “Wel is de verwachting dat het makkelijker is om externe sponsors en specifieke financiering te verwerven vanwege de bijzondere Unesco-status,” aldus Kuipers.

Waardering voor moderne vooroorlogse architectuur

Een belangrijk neveneffect van de erfgoedstatus is de hernieuwde aandacht voor de fabriek en de ideeën die in het staal en glas besloten liggen. Betrokkenen benadrukken het belang van het gebouw voor de ontwikkeling van Rotterdam. Lucas van Zuijlen, werkzaam bij Wessel de Jonge architecten ten tijde dat het architectenbureau als supervisor optrad bij de renovatie, denkt dat de meerwaarde van de nieuwe status erin zit dat mensen beseffen dat Rotterdam meer is dan architectuur van nà het bombardement. “De keuze om Rotterdam na de oorlog op modernistische wijze weder op te bouwen kwam namelijk niet uit de lucht vallen. Het Rotterdamse vooruitgangsgeloof is veel ouder dan het bombardement. Van Nelle is hier het beste voorbeeld van.”
Ook Judith Boer, persvoorlichter bij Rotterdam Partners (voorheen Rotterdam Marketing), ziet daarin de kracht van de Van Nellefabriek: “Rotterdam geldt als de bakermat van het Nieuwe Bouwen in Nederland. De benoeming tot werelderfgoed zou dat nog eens prachtig onderschrijven.”
Thieu Knibbeler: “Iedereen in Rotterdam kent de Van Nelle. De fabriek staat er al een heel leven en velen vinden dat inmiddels misschien best gewoon. Maar dat de fabriek er nog zo goed bij staat is niet zo gewoon. Als je goed kijkt, nadenkt over de tijd waarin het gebouwd is, de ideeën die er achter zitten, de materialen die gebruikt zijn, de inspanning die er toen mee gemoeid was in een lege polder te bouwen en de succesvolle herbestemming, dan is het duidelijk dat hier iets bijzonders is gebouwd.”

Busladingen toeristen

Van Nelle
Van Nelle

Zal deze waardering dan ook omgezet worden in meer bezoekers? Tot nu toe was de doorsnee toerist moeilijk warm te krijgen voor de Van Nelle-fabriek volgens Ferrie Weeda, bij Rotterdam Urbanguides verantwoordelijk voor de rondleidingen door de fabriek. “Architecten, bouwkundestudenten en kunsthistorici staan te trappelen om hét icoon van het modernisme te mogen aanschouwen. Zij willen zich vergapen aan de strakke lijnen, ingenieuze constructies en formidabele materialisering. De standaard Rotterdam-bezoeker niet. Die gaat liever naar historisch Delfshaven.” Zij kunnen door de werelderfgoedstatus nu worden verleid toch een kijkje te gaan nemen bij de fabriek.
Daarnaast verwacht Judith Boer dat de werelderfgoedstatus nieuwe bezoekers naar Rotterdam kan trekken. “De Van Nelle-fabriek is voor ons als stadspromotor altijd al een wezenlijk onderdeel geweest van het architectuurverhaal van de stad. Ook omdat het zo mooi laat zien dat Rotterdam naast nieuwe architectuuriconen ook beschikt over oudere vooruitstrevende architectuur. Tijdens de kunstbeurs Art Rotterdam begin dit jaar in de fabriek waren de internationale kunstjournalisten ontzettend onder de indruk van de locatie. Deze erkenning zal hier alleen maar aan bijdragen.’’
“Onze gidsen kunnen nu vertellen dat de Van Nelle is opgenomen op de Unesco-Werelderfgoedlijst,” vult Ferrie Weeda aan. “Dat gaat werken. De gids hoeft het laconieke publiek niet meer te overtuigen dat het gebouw bijzonder is. Als het Unesco-werelderfgoed is, dan moet het belangrijk zijn. Goed opletten dus, want thuis moeten ze kunnen navertellen waarom dit bouwwerk van glas en beton van unieke en universele waarde voor de mensheid is.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Sereh Mandias.
 

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk. Je bent al lid vanaf € 7,50 per maand, de eerste maand lees je gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Chic en sexy Fenix holt zichzelf voorbij in ambitie

    • Architectuurkritiek

    Met Fenix heeft Rotterdam er een bijzonder ambitieus museum bij van wereldniveau. De fotogenieke spierballenarchitectuur van het Chinese architectenbureau MAD past daar perfect bij. Onder het gepolijste oppervlak ontbreekt echter een gelaagdheid, betoogt Tim Peeters.

  • De Westersingel is ten prooi gevallen aan vijandige architectuur

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    De beeldenroute langs de Westersingel was één van de meest gastvrije buitenruimtes van Rotterdam. Was, want recent zijn de banken langs de kade voorzien van ‘dividers’. Doel: het dakloze mensen onmogelijk maken om even te rusten. Maar Rotterdam is toch een stad voor iedereen?

  • Maatschappelijke ambities vallen in het water bij het vernieuwde Havenziekenhuis

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Het Havenziekenhuis werd in 2018 aangekocht door Vervat Vastgoed, dat het ziekenhuis nu wil slopen om er twee torens voor in de plaats te bouwen. Die zouden, naast honderden woningen, ook maatschappelijke functies krijgen. Maar aan die gemeentelijke ambities wordt nu nauwelijks invulling gegeven.

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • Over zichtbaarheid, invloed en toekomstkracht: Vrouwen in Architectuur keert terug! Met inspirerende panels, tours en workshops verken je hoe onderzoek, representatie en praktijk kunnen bijdragen om de positie van vrouwen in de architectuur te versterken. Denk mee en bouw mee aan een inclusiever vakgebied.

    Venue: Festivalhart Schiemond
    Datum:
  • Rotterdam is een belangrijke broedplaats voor zowel jonge als gevestigde ontwerpbureaus, die samen aan allerlei complexe lokale, nationale en internationale ruimtelijke vraagstukken werken. Tijdens de Open Bureaudag loop je vrij rond bij alle bureaus en maak je kennis met innovaties, experimenten en vernieuwing in de ontwerppraktijk.

    Venue: Verschillende bureaus in Rotterdam
    Datum:
  • Kom langs en beleef de ruwe schoonheid van Festivalhart Schiemond – van modder uit de Maas tot duurzame bouwexperimenten en zomerse vibes aan het water.

    Venue: Festivalhart Schiemond
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam

  • De programmaleider is verantwoordelijk voor het jaarlijks organiseren en programmeren van vijf bijeenkomsten van de Van der Leeuwkring. Deze bijeenkomsten bieden ruimte voor reflectie, dialoog en actie over maatschappelijke en culturele vraagstukken met een ruimtelijke component die relevant zijn voor de stad Rotterdam.

  • Wil jij je financiële en strategische kracht inzetten voor een theater met grootstedelijke uitstraling en een diepgewortelde maatschappelijke missie? Ben je ondernemend, extern gericht en zie je kansen om het verdienvermogen van onze organisatie verder te vergroten? Theater Zuidplein zoekt een zakelijk directeur die helpt bouwen aan de volgende fase van een sterk, inclusief en ambitieus podium op Zuid.

  • De operationeel medewerker horeca zorgt voor de operationele en administratieve processen samenhangend met de horeca…

  • Bekijk alle vacatures