De afgelopen dagen sprak Peter van Heemst op Twitter zijn afkeur al uit over de in zijn ogen veel te magere versobering van Rotterdam Unlimited, naar aanleiding van de aanslag op MH17. Op Vers Beton zet hij zijn gevoelens nog eens op een rij. “De bescheiden aanpassingen die nu zijn gedaan, waren beschamend.”
Hoe rouwt een stad? Hoe laat je je medeleven zien na een ramp die elke Nederlander in het hart heeft geraakt? Het zijn lastige vragen. Een makkelijk antwoord bestaat niet. Verwachten Rotterdammers dat hun stadsbestuur zo veel mogelijk evenementen en feesten cancelt of ingrijpend versobert? Of is het gevoel juist dat het leven ook na een ramp gewoon doorgaat?
Voor rouwen bestaat geen recept. Toch was ik onmiddellijk gealarmeerd toen Adriaan Visser, de wethouder (D66) voor feesten en partijen, aan de vooravond van Rotterdam Unlimited in een tweet schreef dat het programma zou doorgaan. “Maar op verschillende momenten zal er worden stilgestaan bij de vliegramp.” Een heel klein beetje versoberd dus –en dat was dat.
“Op verschillende momenten”. Ik liet het zinnetje een aantal keer door mijn hoofd gaan. Hoe moest ik me het concreet voorstellen? Ik had geen flauw idee. Op Twitter reageerde iemand met een vraag die mijn vage onrust scherp verwoordde: “Hoe stelt u zich dat voor? 2 minuten stil zijn, dan een uur feesten, weer 5 minuten herdenken en dan hopsakee de rest van de dag uit je dak gaan?”
De wethouder reageerde niet.
Binnen politiek Rotterdam bleef het verder grotendeels stil. Leefbaar Rotterdam schreef de burgemeester nog een brief waarin gevraagd werd tijdens Rotterdam Unlimited rekening te houden met de gevoelens van rouw en ontreddering. Niet het feest schrappen dus, maar een bescheiden versobering. En aan dat verzoek was al voldaan voor de brief bij de burgemeester arriveerde.
Opvallend is overigens dat de burgemeester dus kennelijk geen overleg heeft gevoerd met de fractievoorzitters, anders was de voorgestelde versobering bij Leefbaar wel al bekend geweest. Gek. Want het presidium (dat bestaat uit de tien fractievoorzitters en de burgemeester) is hét platform om informeel zo’n essentiële kwestie door te nemen.
Fractievoorzitters deden er verder het zwijgen toe. Met drie uitzonderingen: Judith Bokhove van GroenLinks vond Rotterdam Unlimited ook een mooi moment om met andere Rotterdammers verdriet te delen. Nourdin El Ouali was voor een grotere, meer vergaande versobering. En Leo Bruijn van de PvdA deed kritische vragen af met een dooddoener. (Iets als “de beste stuurlui staan aan wal”).
Buiten Rotterdam is wel met verbazing gekeken naar het bijna ongewijzigd laten doorgaan van het festival en zeker van het Zomercarnaval op zaterdag. Dat had helemaal niets met rouwen of herdenken te maken. Wie in het centrum van de stad woont en net als ik de nieuwsupdates over de ramp wilde volgen, werd voortdurend overstemd door uitbundig Caribisch feestgedruis.
Het minste wat had kunnen gebeuren was een andere route kiezen (niet over de Coolsingel, het hart van de stad) en het programma flink inkorten. Winst daarvan zou ook zijn geweest dat al op zondag – net als in andere steden – het stadhuis het zou zijn geopend voor het tekenen van het rouwregister.
Ná het festival liet de burgemeester zich interviewen door AD Rotterdams Dagblad. Het was een bescheiden vorm van verantwoording achteraf. Het draaide in zijn toelichting vooral om de artiesten die al op weg waren naar Rotterdam, om de 900.000 bezoekers en om de gemaakte kosten. Hij klonk zelfs als een wat vermoeide regent: “Je doet het ook nooit goed”.
Ik geef toe, schrappen was misschien een te vergaande stap geweest. Maar de bescheiden aanpassingen die nu zijn gedaan, waren beschamend.
Voor het eerst sinds heel lang voelde ik me ongemakkelijk in mijn eigen stad.
Al 14 reacties — discussieer mee!
Peter, aan de ene kant ben ik het met je eens en ik zelf totaal geen behoefte aan deze uitbundigheid ik liep die dag zelf als een paar dagen erna meer rond als na 11 september. Maar aan de andere kant begrijp ik wat de burgemeester aankaart. Ik weet uit ervaring, aangezien ik bevriend ben met Een van de twee initiators van het zomercarnaval dertig jaar geleden in Utrecht en later in Rotterdam, met hoeveel passie, overgave en idd heel veeel geld deze groepen er naartoe leven. Il weet zeker dat er heus wel mensen geweest zijn die uit zichzelf niet hebben meegedaan maar voor de rest, het was voor hun ook wel een manier om dit te verdringen maar denk dat de emotionele klap nog komt. Ter illustratie deze initiator van het zomercarnaval zet sinds de aanslag op de MH niets anders als betuigingen van medeleven en oproepen voor herdenkingsdiensten op zijn site. En al vind ik het persoonlijk ook nogal ongepast ik had het ook niet kunnen verkopen om zoveel mensen teleur te stellen. Heb ik een mening voor of tegen nee, er is voor beiden iets te zeggen. Het is aan een ieder persoonlijk. Het is niet aan mij om mijn wil op te dringen aan mijn naaste, mochten ze hem delen dan vind ik dat mooi maar vrijheid die wij kennen kent twee kanten en helaas dit is weer een kant die we meestal niet willen onderkennen…
NL is een van de grootse wapenleveranciers ter wereld. De BUK systemen worden in Amsterdam gemaakt. Met toestemming van de politiek worden overal ter wereld mensen afgeslacht met ons wapentuig. Ik begrijp dan ook absoluut niet dat politici uberhaupt deze gebeurtenis willen herdenken, totaal schijnheilig. Een passende herdenking had wat mij betreft geweest: het voltallige kabinet in een strontkar opnemen in de stoet van het Zomercarnaval waarbij iedereen ze met tomaten kan bekogelen.
Dat is onzin, het bedrijf dat de Бук produceert heeft daar alleen een paar BVtjes zitten, de Бук systemen worden gewoon in Rusland geproduceerd.
Met tomaten bekogelen, niet doen zou gezien kunnen worden als een stunt van de SP.
Mag ik zelf beslissen hoe ik rouw? We hoeven niet allemaal in het zwart gekleed naar de kerk te gaan om je daar een depressie in te huilen. Sommige mensen waarderen het ook wel dat ze dat weekend eventjes niet moesten denken aan de verschrikkelijke aanslag, maar dat het verstand op nul kon en je lekker kon dansen.
Voor het eerst ben ik het eens met Peter van Heemst, op zich al reden voor een extra Zomercarnaval. Niet dat een verregaande versobering iets had uitgemaakt, de wereld draait gewoon door en de enige die rouwen zijn de nabestaanden, maar dit was een gebaar geweest van waarachtig fatsoen waarvan je denkt dat een land als Nederland en in dit geval een stad als Rotterdam daar patent op heeft. Niet dus. Geef het volk brood en spelen.
De reactie die ik wilde typen is waarschijnlijk te weinig verdiepend dus laat ik achterwege. Maar.
Wel wil ik graag de column van Grünberg in VrijNederland van vandaag bij eenieder onder de aandacht brengen. Zoals Grünberg redeneer ik ook: Vanuit mijn fundamentele eenzaamheid sta ik voor mezelf stil bij de gebeurtenissen. De opgelegde rouwhysterie komt in mijn vocabulaire niet voor. Ik zal wel niet deugen.
Een vraag gericht aan jou en de anderen die het niet eens zijn met Van Heemst: zitten er grenzen aan het (nagenoeg) niet aanpassen van een feestelijk programma vlak na een ramp?
Als bijv Aboutaleb wordt vermoord (ik klop het direct af!) vlak voor het Zomercarnaval, zou het dan ook gewoon door moeten gaan?
PS Grunberg blinkt nooit uit in gevoeligheid, behalve waar het asielzoekers betreft, iets dat natuurlijk een achtergrond heeft in zijn geval. Ik vind zijn meninkjes toenemend vermoeiend. Zijn fans maken de denkfout dat iemand die -briljante, dat zeker- boeken schrijft, tevens een (alwetend) orakel is.
Maar dit terzijde.
Beste stuurlui, dooddoener of niet, is hier wel heel erg van toepassing. Boe roepen vanaf de zijlijn maar niet met een fatsoenlijk en haalbaar alternatief komen. Lekker makkelijk.
Een moment van stilte lijkt me gepast en afdoende. De wereld gaat door, ook naar een tragedie als deze. De Tour wacht op niemand, en het zomercarnaval ook niet. Geld speelt daarbij een rol. Maar het niet door laten gaan, of een andere route (hoe dan en hoe regel je dat een dag van tevoren?) lost geen enkel probleem op. Maar levert wel nieuwe problemen op voor de organisatie en voor de stad. Daar help je niemand mee.
Wat is dan gepast? stil staan? voor hoe lang? 1 minuut? 1 dag? 1 jaar?
Je kan het mensen niet kwalijk nemen dat ze andere gevoelens hebben met deze ramp. Dit is een prima beslissing, als dat al aan een gemeente is. Wat mij betreft is het aan de organisatie/publiek/performers of en hoe ze willen herdenken.
Eens met Joey, ik houd er niet van als men bijna wordt gedwongen om somber te zijn. Iedereen gaat daar op zijn eigen manier mee om. Als men wilt feesten om zo zijn ongenoegen en verdriet te uiten prima, wil men heel de dag voor de tv zitten grienen ook geen probleem. Laat iedereen in zijn waarde en ga niemand afvallen omdat hij of zij vrolijk is/doet.
Elke dag vallen er doden door het beleidt van de partij van deze “man”.
Gaat hij Jetta Klijnsma tot de orde roepen NEE NEE NEE.
En toen hij zelf in Den Haag zat wat heeft hij gedaan?
En nu het nieuwe college afvallen, hoe durft hij, deed de Leo de Bruijn ook al.
Deze gemeenteraad zit er net enkele maanden, en moet het puin van zijn Partij van de Arbeid opruimen.
Van Heemst ga lekker in het Kralingse Bos liggen en hou je mond.
De Tour de France en het Zomercarnaval in 1 adem noemen: grappig.
De begrippen rouw en verlies gaan in Nederland hand in hand met soberheid. Vanuit een Calvinistische traditie (?) behoren wij te rouwen in stilte en mogen enigszins uitbundige emoties niet getoond worden, ook niet als dat hartverscheurend huilen of dansen en zingen is. Ik vind het dan ook bijzonder autoritair om dergelijk gedrag van hogerhand op te leggen. Het ‘versoberen’ van het evenement, door het aanpassen of inkorten van de route is bovendien zo symbolisch dat het echt helemaal nergens op slaat; “We dansen vandaag wel, maar een uurtje korter. We schudden de billen iets soberder.”
Ik laat mij door niemand vertellen of en hoe ik dien te rouwen. Ik leef in een vrij land waarin ik aan mijn gedachten en emoties zelf invulling mag geven. Ik ben wél naar het zomercarnaval geweest, samen met honderdduizend anderen, en het was een mooi feestje. In sommige culturen begeleiden ze de doden al feestend naar hun laatste rustplaats. Dat vind ik wel mooi. Misschien kunnen we daar in Nederland nog iets van leren.
Peter, ook hier wordt het verschil tussen onze wereldbeelden ernstig duidelijk. Ik sta voor de vrijheid van ieder individu om vorm te geven aan zijn of haar leven, ook als dat om emoties gaat die betrekking hebben op de dood.