Ga naar de inhoud

Alternatieve Zustersteden: Eindhoven is de gekste?

Wat kan Rotterdam leren van andere steden? In de serie Alternatieve Zustersteden gaat Vers Beton te rade bij plekken over de hele wereld. In deze editie zoekt Margot Smolenaars het dichtbij. In Eindhoven wel te verstaan, waar visie en lef hebben geleid tot een prachtig project.

Zusterstad Eindhoven
Zusterstad Eindhoven

Eindhoven en Rotterdam hebben veel gemeen. Botte humor. Rauwe muziek. Het aanduiden van de eigen stad met een kengetal. Zelfspot. Een knauwend accent. En: een intens lelijke betonwoestijn als binnenstad. Waar Rotterdam door bommen werd vergald, ging in het Eindhoven van de jaren zestig een wethouder enthousiast met de sloopkogel tekeer. Pas de laatste tien jaar verschijnen er gebouwen in het stadsbeeld die wél het aankijken waard zijn.
Eindhoven is bovendien óók een stad van leuzen: ‘Eindhoven de gekste’, ‘Eindhoven Rock City’, ‘Boeren, boeren, boeren!’

‘Boeren’ met ballen

Die ‘boeren’ hebben in amper tien jaar iets voor elkaar gekregen waarvoor in nota bene Rotterdam – befaamd om het motto ‘geen woorden maar daden’ – de ballen, de visie én het doorzettingsvermogen ontbreken: een verzamelplek voor de creatieve sector creëren in een industriële woestenij van grote historische betekenis.
Die woestenij heet in Eindhoven Strijp S en bevindt zich naast het Philips Stadion. Voor ik naar Rotterdam verhuisde, woonde ik in de gelijknamige wijk, in de achtertuin van de voormalige gloeilampenfabrieken. In de jaren die ik in Eindhoven doorbracht, kalfde Strijp S af van een drukbezochte ‘verboden stad’ waar je alleen met een pasje naar binnen mocht, naar een braakliggend terrein waar verloedering en sloop op de loer lagen. Waar de Philips-fabrieken voorheen de Eindhovenaar met trots vervulden, dreigden ze te vervallen tot een bakstenen last.

Toekomst na de gloeilamp

Toch was dat slechts schijn. Achter de schermen werd al jarenlang gesproken over de herontwikkeling van het 27 hectare grote terrein dat Eindhoven in de eerste decennia van de vorige eeuw zijn bestaansrecht had gegeven. Zonder Philips geen gloeilamp, zonder gloeilamp geen fabrieken, zonder fabrieken geen bloeiende stad.
Over wat en wie was al consensus. Eindhoven moest de trekpleister worden voor de industrie die de stad een nieuw tijdperk in zou katapulteren: nieuwe creatieve bedrijfjes op het gebied van design en online. Al eerder was zoiets dergelijks prima gelukt op de hightech-campus waar bedrijven als ASML tot hun volle, imponerende bloei konden komen.
En bovendien: 27 hectare midden in de stad, met historisch verantwoorde gebouwen erop die het industriële karakter van de stad weerspiegelden, in een tijd waarin projectontwikkeling nog winstgevend was én in een stad die zich designhoofdstad van Nederland mocht noemen. Eindhoven zou inderdaad wel de gekste zijn om zo’n kans te laten lopen.

Slopen en bouwen

Dus kwam de sloophamer weer tevoorschijn in 2006, maar nu om alleen het overtollig beton weg te slingeren. De boel werd voor een symbolisch bedrag verkocht aan woningcorporatie Trudo. Die ging ontwikkelen, en hoe. Gebouwd werd er. Appartementen, lofts, studio’s, galeries, winkels, een concertzaal, een restaurant bovenin het Klokgebouw. En het werd kick. Heel kick.
Toen sloeg de crisis toe. Toen werd de crisis dieper. En daarna legde de overheid woningcorporaties verhuurdersheffingen op.

Corporatie ging door

Fikse tegenvallers. Wat deed Trudo? De corporatie ging stug door.
Ook toen de regering aankondigde dat woningcorporaties zich alleen nog maar met sociale bouw bezig mochten houden, knipperde men bij Trudo niet met de ogen. Want ja, de ontwikkeling van Strijp S wás sociaal, want bedoeld voor mensen met een kleine portemonnee of een klein bedrijfje, die anderszins nergens ‘permanent’ onderdak konden vinden tegen een schappelijke prijs.
Ondertussen – we schrijven februari 2013 – trokken de eerste bewoners in hun lofts. Eén van hen was mijn broer. Hij moest, om in aanmerking te komen, kunnen aantonen dat hij in de creatieve sector werkte. Hij trad toe tot een besloten Facebookgroep waar naast gezamenlijk aanbesteden vooral heel veel gezamenlijk werd geborreld en geklust. Eén ding heeft hij nog niet: gordijnen. Het uitzicht is te mooi.

Groot Handelsgebouw

Waarom kan zulks niet in Rotterdam, vroeg ik me af toen ik het geharrewar over het al dan niet tijdelijke karakter van het Schieblock wat intensiever begon te volgen. Blijkbaar wonen in deze stad genoeg startende, creatieve ondernemers annex durfals om een heel kantorenblok te vullen. En ook de burelen waar Vers Beton onderdak vindt, Katshoek, borrelen van de ondernemerslust.
Dus waarom durft deze stad, net als Eindhoven, niet keisimpel voor één lijn te kiezen? Waarom is het in deze stad van daden zo moeilijk om de creatieven de kans te geven, de ondernemers die buiten de lijntjes denken, de volgende generatie die de stad aanzien en keiharde knaken gaat opleveren?
Wat Eindhoven gepresteerd heeft, kan Rotterdam ook. Men neme: één centraal gelegen gebouw (klein beginnen) met veel leegstand en van historisch belang voor de stad. Dan kom je uit bij het Groot Handelsgebouw. Zo wist het Groot Handelsgebouw in 2013 slechts zeven nieuwe huurders te trekken. Er bleven meer lege vierkante meters achter dan er gevuld werden. Bijna twaalf procent van het gebouw staat leeg. Dat valt dan nog mee, vergeleken met de rest van het Weena en het Hofplein. Niettemin: het zijn heel wat vierkante meters waar niks mee gebeurt.

Dagdromen

En dan ga ik toch graag even dagdromen. Stél dat het Groot Handelsgebouw in handen van een stoutmoedige corporatie zou komen. Stél dat die corporatie eerbied heeft voor het Groot Handelsgebouw als symbool van de wederopbouw begin jaren vijftig, omdat het als één van de eerste gebouwen verrees na de bombardementen op Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog. Stel dat die corporatie bedenkt dat op die plek wederom iets moois kan opbloeien, dit keer na een periode van economische recessie. Stel dat die corporatie op zijn Eindhovens gaat redeneren: het ís ook sociale woningbouw, want voor de kleine portemonnee. Eentje die toevallig in de broekzak zit van mensen die het intellectuele en creatieve kapitaal van deze stad zijn. Stel dat die corporatie van zins is al die ondernemers die straks uit het Schieblock, het Zomerhofkwartier en Katshoek moeten, permanent onderdak te bieden in één van de meest tot de verbeelding sprekende gebouwen in het Rotterdamse stadscentrum. Bedrijvigheid op de begane grond en op het dakterras, startups en ateliers in de eerste twee verdiepingen, lofts en studio’s voor de verhuur in de rest. Stél. Hoe mooi zou dat zijn?
O nee. Al dat geld is naar een cruiseschip gegaan. Ook mooi. Rotterdam, de gekste.

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk. Je bent al lid vanaf € 7,50 per maand, de eerste maand lees je gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Marseille, Rotterdam van het zuiden?

    • Alternatieve Zustersteden

    Wat kan Rotterdam leren van andere steden? In de serie Alternatieve Zustersteden gaat Vers Beton…

  • Alternatieve Zustersteden: The Atlanta Way

    • Alternatieve Zustersteden

    Wat kan Rotterdam leren van andere steden? In de serie Alternatieve Zustersteden gaat Vers Beton te rade bij plekken over de hele wereld. In deze editie zoekt Julian Schaap naar gelijkenissen tussen Rotterdam en de hoofdstad van Amerika’s Dirty South. Welke lessen schuilen er in de recente opleving van the city too busy to hate?

  • Alternatieve Zustersteden: de stedelijke veerkracht van Ho Chi Minhstad

    • Alternatieve Zustersteden

    Wat kan Rotterdam leren van andere steden? In de serie Alternatieve Zustersteden gaat Vers Beton…

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • De Pulitzer Prize-winnende journalist en bedenker van The 1619 Project, Nikole Hannah-Jones, keer terug naar De Dépendance voor een gesprek over de erosie van democratie, de instrumenten voor verzet en de politiek van wat we ons herinneren.

    Venue: Kantine Walhalla
    Datum:
  • Waste Simmers is a series of collaborations and events organised by artist, gardener and avid composter Kate Price at the Afrikaanderwijk Coöperatie’s Grondstoffenstation to explore possibilities of their collected ‘wastes’. Join us for Waste Simmers #1 Digestive Press – a temporary, low-fi paper factory transforming food scraps, market waste, and ideas into new forms.

    Venue: Het Grondstoffenstation
    Datum:
  • Baroeg Open Air is een jaarlijks festival dat wordt georganiseerd door poppodium Baroeg. Het festival kenmerkt zich door de brede, underground programmering en ontspannen sfeer. Op zaterdag 13 september 2025 vindt de zestiende editie van Baroeg Open Air plaats in het Zuiderpark bij Ahoy. Kinderen t/m 12 jaar hebben gratis toegang.

    Venue: Zuiderpark
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam

  • Jij weet met jouw spark en gevoel voor gastvrijheid onze bezoekers te betoveren en bezorgt iedereen graag een warm welkom. Je houdt van servicegericht werken en wilt graag bijdragen aan een goed kaartverkoopproces voor onze bezoekers.

  • Wil je bijdragen aan het vergroten van het publieksbereik door slim gebruik van digitale systemen, data en technologie en door het uitvoeren van markt- en impactonderzoek?

  • Wij zijn op zoek naar een nieuw lid voor de RvT. We zoeken een toezichthouder met aanvullende competenties van de zittende leden, en daarom bij uitstek iemand uit de culturele sector zelf en bovendien de diversiteit van de raad vergroot. Ervaring is ondergeschikt aan de bereidheid om te leren en ontwikkelen als toezichthouder.

  • Bekijk alle vacatures