Ga naar de inhoud

De ‘tweedehands’ speculaasjes van Rotterdam Centraal

De Rotterdamse straten, pleinen en buurten staan vol beeldende kunst. Rodin, Zadkine, Naum Gabo, Willem de Kooning, Picasso, Claes Oldenburg of Paul McCarthy. You name it, we’ve got it. Kunsthistorica Sara Wiersma verhuisde van Amsterdam naar Rotterdam en werd verliefd op de stad en zijn beelden. Op Vers Beton zet ze er elke maand één in het zonnetje en vraagt ze wat de Rotterdammers er zelf eigenlijk van vinden. Deze maand is het de beurt aan de ‘Speculaasjes’.

Speculaasjes
Speculaasjes

Een tijd geleden, toen ik met de intercity het station van Rotterdam binnen reed, viel mijn oog op een groot, stenen bouwwerk dat op het perron werd geïnstalleerd. De Speculaasjes bleken ze te heten, en ze waren ook nog eens met zijn tweeën. Ooit sierden ze de vleugels van het oude Centraal Station. De Speculaasjes werd hun bijnaam, omdat ze in kleur en vorm iets weg hebben van de gelijknamige koekjes.

In de stijl van Moore

Oorspronkelijk wilde architect Sybold van Ravesteyn (1889-1983) twee Henry Moore sculpturen voor zijn stationsgebouw laten ontwerpen; hij reisde hiervoor zelfs af naar het atelier van Moore in Londen. Toen het budget daarvoor ontoereikend bleek, gaf Van Ravesteyn zijn medewerker J.H. Baas (1909- 1990) de opdracht om een sculptuur te maken in de stijl van Moore. Het resultaat: de twee stenen Speculaasjes, die in materiaal en structuur zeker een gelijkenis tonen met het werk van Moore.
De ontwerpers van het nieuwe stationsgebouw, Team CS (Benthem Crouwel Architekten, Meyer en Van Schooten Architecten en West 8 urban design & landscape architecture) besloten de De Speculaasjes een mooie plek in het nieuwe station te geven: op een vergelijkbare plaats, op spoor 1 en op spoor 15, boven de in- en uitgang van de fietstunnel. En er is meer eerbetoon. Op de betonnen gevelelementen van de kantoren in de stationshal zijn motieven van speculaasjes verwerkt, onder andere te zien boven de winkels aan de voorkant van de hal. Ook de duizenden zonnecellen in de glazen spooroverkapping vormen samen een groot speculaasje.

Herinneringen aan het oude CS

De combinatie van het ‘nieuwe’ en het ‘oude’ vind ik zo typisch Rotterdams. Dat zie je vaker terug in de stad. Zo is de klok die geluid werd in de oude Pauluskerk nog steeds prominent aanwezig op de koperen voorgevel van de nieuwe Pauluskerk. En in het nieuwe station zijn niet alleen de beeldhouwwerken van J.H. Baas een verwijzing naar ‘het oude’, ook de klok en de letters ‘Centraal Station’, in een geactualiseerde LED-versie, zien we terug op de voorgevel van het nieuwe icoon.
Veel bezoekers van het station herkennen De Speculaasjes als zodanig. Meneer Sewdien is na tien jaar terug in Rotterdam: “Wat is het hier veranderd!” De stenen kunstobjecten herkent hij echter direct: “Ja ik ken ze wel, maar ze stonden niet hier, toch?” Wat de sculpturen eigenlijk voorstellen, vraagt hij zich af. Ik vertel hem dat ze liefkozend De Speculaasjes worden genoemd, maar dat zegt hem niets. Het idee dat er oude elementen in het nieuwe station zijn teruggeplaatst, bevalt hem wel: “Ik waardeer de oude dingen.”

Gewoon een blok beton

Cornelia heeft haast om de trein te halen, maar neemt toch even de tijd om haar blik over De Speculaasjes te laten gaan. Ook zij herkent de beelden uit vroeger tijden en is blij dat ze terug zijn op ‘oude grond’. Rennend naar de trein roept ze nog na dat ze bang was dat ze voorgoed zouden verdwijnen: “Ze stonden zo mooi aan de voorkant van het oude station. Gelukkig zijn ze terug!”
De eerste Amsterdammer die ik tref is eerst minder enthousiast. Lucia: “Ik zie ze voor het eerst. Tja, gewoon een blok beton?” Als ik haar uitleg dat de Speculaasjes sporen uit het oude Rotterdam Centraal zijn, is ze positiever: “Met een beetje fantasie zie ik er wel iets in, toch wel indrukwekkend.” Over het station zelf is ze overigens wel direct enthousiast. “Het is echt prachtig geworden. Ik kom zelf uit Amsterdam, dan weet je het wel hè? Amsterdam Centraal is nog steeds niet af en Rotterdammers, die doen het gewoon.”

Een echt stukje Rotterdam

Voor een aantal mensen zijn De Speculaasjes inmiddels (weer) deel van hun dagelijks werkterrein. NS-medewerkers Jamila en Noria weten er dan ook alles van: “Voordat ze zijn geïnstalleerd, hebben ze een opknapbeurt gehad. En ze zijn nu weer prachtig!” Over het verschil tussen het oude en het nieuwe station, inclusief de verhalen over het beruchte Perron Nul, kunnen ze uren praten. “Dit nieuwe station heeft een hele andere sfeer. Het is ruim, overzichtelijk en nieuw.” Dat de kunstwerken weer terug zijn, vinden ze geweldig. “Ik leef hier zo ongeveer en ik ben er trots op. Dit is nou écht een stukje Rotterdam.”
Ook al is één van Rotterdams kroonjuwelen (Calders ‘Le Tamanoir’) tijdelijk even buurten in de tuin van het Rijksmuseum; een beeldenroute door Rotterdam is nog steeds heel erg de moeite waard. Behalve werk van grootheden als Picasso en Rodin, zijn er nog veel meer juweeltjes te vinden in deze stad. En vergeet ook de meer afgelegen werken, zoals de hoedendoos van Kunst- en Vaarwerk in de haven, niet. Op Sculptureinternationalrotterdam.nl vind je meer informatie over de Rotterdamse verzameling beelden en op Openbarekunst.nl vind je een aantal old-school wandel- en fietsroutes langs de beauties van deze stad. Uitprinten en gaan!

Al 11 reacties — discussieer mee!

Schrijf hier je reactie

Heb je geen account? Maak hier een gratis reageerdersaccount aan. En bekijk hier de huisregels van dit forum.

Gerelateerde inhoud

Wil je dit soort artikelen blijven lezen?

Vers Beton kan niet bestaan zonder haar leden. Lees onbeperkt artikelen op Vers Beton voor € 7,50 per maand, de eerste maand is gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Hoe Millennials en Gen-Z de kunstmarkt gaan veranderen

    • Kunst en Cultuur

    Millennials en Gen-Z zijn de nieuwe generatie kunstkopers. Ze zijn niet vermogend, maar dat geeft niet: ze gaan voor betaalbare kunst, online. Jonasz Dekkers sprak met een ondernemer die samen met een compagnon deze affordable art aan de man brengt en opkomende kunstenaars naar een hoger plan wil tillen.

  • Festivals in Rotterdam: “Er blijft altijd een dilemma tussen rust en reuring’’

    • Kunst en Cultuur

    Duizenden uitzinnig dansende mensen, culinair genot bij foodtrucks of culturele verrijking op De Parade: festivals brengen levendigheid in de stad. Tegelijkertijd nemen ze de publieke ruimte in. Zoals op pleinen en parken waar bewoners ontspannen of de hond uitlaten. Van wie is de publieke ruimte?

  • De Boijmans-tentoonstelling in het Rijksmuseum is een bliksemafleider voor wat er speelt in Rotterdam

    • Kunst en Cultuur

    In een speciale tentoonstelling in het Rijksmuseum zijn maar liefst negentig werken te zien uit de Boijmans-collectie. Lindy Kuit nam een kijkje: “In het licht van de verbouwingsperikelen is de tentoonstelling in het Rijksmuseum bijna profetisch.”

  • Alle artikelen

De agenda die je aan het denken zet

  • A new edition of A Mic of One’s Own, a series of collaborations between Kunstinstituut Melly and The Writer’s Guide (to the Galaxy)!

    Venue: Kunstinstituut Melly
    Datum:
  • De debuutroman van Ireen van der Lem begint op de dag dat de woningcorporatie een bewonersavond houdt over de voorgenomen sloop van de woningen in een staat; en eindigt op de dag dat de laatste bewoner wordt uitverhuisd.

    Venue: De leeszaal
    Datum:
  • On Monday 11 December, Rotterdam based platform for metropolitan issues De Dépendance and Lighthouse Reports welcome economist Jennifer Clapp, one of the world’s leading authorities on food systems, in BlueCity. 

    Venue: BlueCity
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam