Ga naar de inhoud

De ‘tweedehands’ speculaasjes van Rotterdam Centraal

De Rotterdamse straten, pleinen en buurten staan vol beeldende kunst. Rodin, Zadkine, Naum Gabo, Willem de Kooning, Picasso, Claes Oldenburg of Paul McCarthy. You name it, we’ve got it. Kunsthistorica Sara Wiersma verhuisde van Amsterdam naar Rotterdam en werd verliefd op de stad en zijn beelden. Op Vers Beton zet ze er elke maand één in het zonnetje en vraagt ze wat de Rotterdammers er zelf eigenlijk van vinden. Deze maand is het de beurt aan de ‘Speculaasjes’.

Speculaasjes
Speculaasjes

Een tijd geleden, toen ik met de intercity het station van Rotterdam binnen reed, viel mijn oog op een groot, stenen bouwwerk dat op het perron werd geïnstalleerd. De Speculaasjes bleken ze te heten, en ze waren ook nog eens met zijn tweeën. Ooit sierden ze de vleugels van het oude Centraal Station. De Speculaasjes werd hun bijnaam, omdat ze in kleur en vorm iets weg hebben van de gelijknamige koekjes.

In de stijl van Moore

Oorspronkelijk wilde architect Sybold van Ravesteyn (1889-1983) twee Henry Moore sculpturen voor zijn stationsgebouw laten ontwerpen; hij reisde hiervoor zelfs af naar het atelier van Moore in Londen. Toen het budget daarvoor ontoereikend bleek, gaf Van Ravesteyn zijn medewerker J.H. Baas (1909- 1990) de opdracht om een sculptuur te maken in de stijl van Moore. Het resultaat: de twee stenen Speculaasjes, die in materiaal en structuur zeker een gelijkenis tonen met het werk van Moore.
De ontwerpers van het nieuwe stationsgebouw, Team CS (Benthem Crouwel Architekten, Meyer en Van Schooten Architecten en West 8 urban design & landscape architecture) besloten de De Speculaasjes een mooie plek in het nieuwe station te geven: op een vergelijkbare plaats, op spoor 1 en op spoor 15, boven de in- en uitgang van de fietstunnel. En er is meer eerbetoon. Op de betonnen gevelelementen van de kantoren in de stationshal zijn motieven van speculaasjes verwerkt, onder andere te zien boven de winkels aan de voorkant van de hal. Ook de duizenden zonnecellen in de glazen spooroverkapping vormen samen een groot speculaasje.

Herinneringen aan het oude CS

De combinatie van het ‘nieuwe’ en het ‘oude’ vind ik zo typisch Rotterdams. Dat zie je vaker terug in de stad. Zo is de klok die geluid werd in de oude Pauluskerk nog steeds prominent aanwezig op de koperen voorgevel van de nieuwe Pauluskerk. En in het nieuwe station zijn niet alleen de beeldhouwwerken van J.H. Baas een verwijzing naar ‘het oude’, ook de klok en de letters ‘Centraal Station’, in een geactualiseerde LED-versie, zien we terug op de voorgevel van het nieuwe icoon.
Veel bezoekers van het station herkennen De Speculaasjes als zodanig. Meneer Sewdien is na tien jaar terug in Rotterdam: “Wat is het hier veranderd!” De stenen kunstobjecten herkent hij echter direct: “Ja ik ken ze wel, maar ze stonden niet hier, toch?” Wat de sculpturen eigenlijk voorstellen, vraagt hij zich af. Ik vertel hem dat ze liefkozend De Speculaasjes worden genoemd, maar dat zegt hem niets. Het idee dat er oude elementen in het nieuwe station zijn teruggeplaatst, bevalt hem wel: “Ik waardeer de oude dingen.”

Gewoon een blok beton

Cornelia heeft haast om de trein te halen, maar neemt toch even de tijd om haar blik over De Speculaasjes te laten gaan. Ook zij herkent de beelden uit vroeger tijden en is blij dat ze terug zijn op ‘oude grond’. Rennend naar de trein roept ze nog na dat ze bang was dat ze voorgoed zouden verdwijnen: “Ze stonden zo mooi aan de voorkant van het oude station. Gelukkig zijn ze terug!”
De eerste Amsterdammer die ik tref is eerst minder enthousiast. Lucia: “Ik zie ze voor het eerst. Tja, gewoon een blok beton?” Als ik haar uitleg dat de Speculaasjes sporen uit het oude Rotterdam Centraal zijn, is ze positiever: “Met een beetje fantasie zie ik er wel iets in, toch wel indrukwekkend.” Over het station zelf is ze overigens wel direct enthousiast. “Het is echt prachtig geworden. Ik kom zelf uit Amsterdam, dan weet je het wel hè? Amsterdam Centraal is nog steeds niet af en Rotterdammers, die doen het gewoon.”

Een echt stukje Rotterdam

Voor een aantal mensen zijn De Speculaasjes inmiddels (weer) deel van hun dagelijks werkterrein. NS-medewerkers Jamila en Noria weten er dan ook alles van: “Voordat ze zijn geïnstalleerd, hebben ze een opknapbeurt gehad. En ze zijn nu weer prachtig!” Over het verschil tussen het oude en het nieuwe station, inclusief de verhalen over het beruchte Perron Nul, kunnen ze uren praten. “Dit nieuwe station heeft een hele andere sfeer. Het is ruim, overzichtelijk en nieuw.” Dat de kunstwerken weer terug zijn, vinden ze geweldig. “Ik leef hier zo ongeveer en ik ben er trots op. Dit is nou écht een stukje Rotterdam.”
Ook al is één van Rotterdams kroonjuwelen (Calders ‘Le Tamanoir’) tijdelijk even buurten in de tuin van het Rijksmuseum; een beeldenroute door Rotterdam is nog steeds heel erg de moeite waard. Behalve werk van grootheden als Picasso en Rodin, zijn er nog veel meer juweeltjes te vinden in deze stad. En vergeet ook de meer afgelegen werken, zoals de hoedendoos van Kunst- en Vaarwerk in de haven, niet. Op Sculptureinternationalrotterdam.nl vind je meer informatie over de Rotterdamse verzameling beelden en op Openbarekunst.nl vind je een aantal old-school wandel- en fietsroutes langs de beauties van deze stad. Uitprinten en gaan!

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk. Je bent al lid vanaf € 7,50 per maand, de eerste maand lees je gratis.

Misschien vind je dit ook interessant

  • 85 jaar na het bombardement laat de geschiedenis zich opnieuw ontdekken 

    • Kunst en Cultuur

    Na het bombardement van 14 mei 1940 stond tachtig jaar lang vooral de verwoeste stad centraal. Maar wie waren de ménsen die erbij omkwamen? Met projecties door de stad geeft De namen van 14 mei de slachtoffers eindelijk een gezicht.

  • De kinderen van Lebensborn: ontworteld, gestigmatiseerd en veerkrachtig

    • Kunst en Cultuur

    “Geef de Führer een kind” was de slogan van Lebensborn, het geboorteprogramma dat Duitsers moest aansporen om zoveel mogelijk ‘arische’ kinderen te verwekken – de beoogde nieuwe leiders van het Derde Rijk. Toen dat niet effectief bleek, werden kinderen die arisch oogden zonder pardon geroofd uit Oost-Europa en ‘gegermaniseerd’. De Rotterdamse fotograaf Angeniet Berkers documenteerde deze veelal onbekende geschiedenis.

  • Sober raves: “De maatschappij zou beter zijn als we elke dag dansten”

    • Kunst en Cultuur

    “Bedankt, maar ik ga liever naar een niet-nuchtere rave, want dit klinkt echt awkward”, is de reactie als Zuza Nazaruk vertelt over sober raves. En toch: aanvankelijk ongemakkelijk tussen een groep vreemden, staat Nazaruk twee uur later uitzinnig mee te dansen, nuchter. Body on. Head off. 

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • Over zichtbaarheid, invloed en toekomstkracht: Vrouwen in Architectuur keert terug! Met inspirerende panels, tours en workshops verken je hoe onderzoek, representatie en praktijk kunnen bijdragen om de positie van vrouwen in de architectuur te versterken. Denk mee en bouw mee aan een inclusiever vakgebied.

    Venue: Festivalhart Schiemond
    Datum:
  • Rotterdam is een belangrijke broedplaats voor zowel jonge als gevestigde ontwerpbureaus, die samen aan allerlei complexe lokale, nationale en internationale ruimtelijke vraagstukken werken. Tijdens de Open Bureaudag loop je vrij rond bij alle bureaus en maak je kennis met innovaties, experimenten en vernieuwing in de ontwerppraktijk.

    Venue: Verschillende bureaus in Rotterdam
    Datum:
  • Kom langs en beleef de ruwe schoonheid van Festivalhart Schiemond – van modder uit de Maas tot duurzame bouwexperimenten en zomerse vibes aan het water.

    Venue: Festivalhart Schiemond
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam