De BMW van Kunst en Vaarwerk brengt luchtigheid in de stad

De Rotterdamse straten, pleinen en buurten staan vol beeldende kunst. Rodin, Zadkine, Naum Gabo, Willem de Kooning, Picasso, Claes Oldenburg of Paul McCarthy. You name it, we’ve got it. Kunsthistorica Sara Wiersma verhuisde van Amsterdam naar Rotterdam en werd verliefd op de stad en zijn beelden. Op Vers Beton zet ze er elke maand één in het zonnetje en vraagt ze wat de Rotterdammers er zelf eigenlijk van vinden. Deze maand is het de beurt aan de BMW van Kunst en Vaarwerk.

 
Een auto, die half over de gevel van een gebouw hangt. Alsof James Bond hem zelf zo heeft achtergelaten na een spectaculaire achtervolging. Wie iets verder kijkt, leert dat het geen rekwisiet is, maar een kunstwerk. Het is de BMW van ‘Kunst en Vaarwerk’. Wethouder J.M. Linthorst onthulde het werk van Cor Kraat, Hans Citroen en Willem van Drunen in 1987 en het werd daarna één van de bekendste werken van het collectief dat Rotterdam van 1979 tot 1992 met hun eigen variant op Pop Art onveilig maakte.
Pioniers van de wederopbouw
‘Kunst en Vaarwerk’ reageerde in de wederopbouw op de ‘lelijkheid’ van Rotterdam. Nog altijd worden ze daarom gezien als pioniers van de wederopbouw. “Als je in Rotterdam woont, reageer je op de grijze klerezooi die het hier is. We moeten proberen de stad leefbaarder te maken. Ik ben toevallig met kleur en vorm bezig, dus ik probeer het met kleur en vorm,’ aldus Kraat in 1975 in Elsevier. Typisch Kunst en Vaarwerk, typisch Rotterdams. Mét humor, zonder al te veel woorden.
De Rotterdamse haven was volgens de heren één van de mooiste stukjes van de stad. Het zicht erop was na de Tweede Wereldoorlog alleen weg. Kantoorkolossen, tochtige pleinen, enorme verkeersboulevards en grijze nieuwbouwwijken blokkeerden het zicht. Via de kunst bracht Kunst en Vaarwerk de haven weer in het stadsbeeld en de kunst weer in de haven. De eveneens beroemde ‘Hoedendoos’ in het Botlekgebied is daarvan ook een fraai voorbeeld.

Breeman
Niet alleen hun werk was wars van conventie; ook de financiering ervan was nieuw. Toen het beroemde Townpainting-programma van de Rotterdamse Kunststichting in 1979 stopte, namen de heren hun toevlucht tot commerciële financiering. “Met onze vrije monumentale kunst konden we in subsidieland nergens meer terecht”, aldus Kraat. De letters ‘BREEMAN’ op de kentekenplaat van de rode BMW zijn daarvan het letterlijke bewijs. Het verwijst natuurlijk naar de Rotterdamse BMW-dealer Breeman, die het kunstproject bekostigde.

Nét echt
DHL-bezorger Erwin (52) reageert enthousiast op de rode wagen: “In de tijd dat ik ging stappen in Hollywood hing hij er al.” De Rotterdamse Greta (59) vindt het jammer dat hij niet erg opvalt door alle recente bebouwing. “Gelukkig kun je hem vanuit de tram nog wel goed zien!” Nish (35) heeft zo haar twijfels: “Hij is niet lelijk, maar of hij mooi is? Ik heb eigenlijk geen verstand van auto’s.” De BMW roept bij Manon (27) jeugdherinneringen op: “Ik dacht dat er echt een auto door de muur was gereden. Mijn ouders moesten er altijd nog even langsrijden, op weg naar huis.”
Voor Sarah (25), werkzaam bij bar Lungo, is de BMW haar dagelijkse uitzicht. “Ik ken de auto al mijn hele leven. De gezichten van toeristen, de verbaasde blikken als ze langs lopen en ‘m in de gaten krijgen. Dat is zo leuk!” Een jeugdherinnering, vertwijfeling, verbazing of een discussie over kunst. Kunst en Vaarwerk brengt nog altijd luchtigheid in de stad.