Een homostad van likmevestje

Kun je jezelf met goed fatsoen Gay Destination noemen, als een man op hakken nog steeds een bezienswaardigheid vormt in de tram? Elsbeth Grievink vindt van niet. En vraagt zich af hoe we onze stad klaarstomen voor wat meer uitbundige excentriciteit.

Ik was op een feestje van een vriendin in Amsterdam toen ik aan de praat raakte met ene Jordi. “Ah, dus je komt uit Rotterdam?” zei hij. “Leuke stad. Ik kom er alleen niet meer zoveel. Ik voel me er niet zo prettig op straat.” Hij hoeft niet uit te leggen waarom. Ik zie zo ook wel wat waarschijnlijk het probleem is. Zijn haar is zwart, aan de ene kant lang, aan de andere kant kort. Hij draagt lange rijglaarzen met hoge hakken eronder, daarboven een strakke broek en een glimmende top. Aan alle vingers ringen. Op zijn ogen een dikke laag donkere make-up. “Toen ik in Rotterdam studeerde, heb ik me er vol optimisme in het uitgaansleven gestort,” vertelt hij. “Maar zelfs na een paar jaar bleef ik me een buitenstaander voelen. Ik miste er een soort weirdness, die ik uiteindelijk in Amsterdam wel vond. Als ik daar door de straten fiets in mijn groene nepbontjas met een hoofdtooi op, word ik toegelachen. In Rotterdam probeer ik het niet eens. Er zit iets in de atmosfeer waardoor ik denk: dat gaan we maar niet doen.”
Bontjassen, leer, opvallende hoofddeksels, driedelige maatpakken met hakken eronder: Jordi speelt met seksualiteit, laat mensen raden naar zijn geaardheid, die volgens zijn eigen zeggen niet in de gebruikelijke hokjes onder te brengen is. Moeilijk vinden ze dat in Rotterdam. Jordi: “Tuurlijk, in Amsterdam zorgt mijn verschijning ook weleens voor opgetrokken wenkbrauwen, maar verder word ik aardig met rust gelaten.”

Ben je lesbisch of zo?

Voor Manon – voor haar doen tamelijk rustig gekleed in spijkerbroek, colbert en vlinderdasje, als ik met haar koffiedrink bij Lokaal Espresso – zijn de afkeurende blikken een dagelijks ding. Ze is geboren en getogen in Rotterdam, voelde als klein meisje al dat ze anders was dan anderen, heeft haar hele jeugd geworsteld met haar identiteit en heeft daar nu een naam voor: queer. Ze voelt zich, net als Jordi, thuis in de queerscene, waar een beetje schmink in het gezicht en opvallende uitdossingen heel normaal zijn. Maar ja, da’s dus de queerscene en die bestaat in Rotterdam uit een man/vrouw of tien, twintig. “Voor de rest van de stad ben je een rariteit. Schelden, spugen, ik maak het regelmatig mee.”
Tegenwoordig woont Manon in het Oude Noorden en moet ze met een blonde pruik op en een witgeschminkt gezicht de Zaagmolenkade over als ze uitgaat. “Geen pretje,” vindt ze. “Als ik netkousen draag, wordt dat vaak meteen met porno geassocieerd. Mannen denken dat ze dan gewoon aan je kunnen zitten. En heb ik schmink op mijn gezicht, dan hoor ik van links en rechts: ‘Hé, ben je lesbisch of zo!’ ”
Is Manon lesbisch? “Ik val niet op mannen, niet op vrouwen, ben ook geen bi, maar queer: op wie ik val hangt niet af van het geslacht, maar van het moment, de fase in mijn leven. Man, vrouw, transgender, shemale, dat maakt in principe niet uit.”

Plekken om te mijden

Manon gaat met een grote boog om de Lijnbaan heen en mijdt ‘ultieme heteroplekken’ als De Witte Aap. “Ik word vaak een beetje verdrietig van het uitgaansleven in Rotterdam.” Plekken waar ze zich wel thuis voelt in Rotterdam, zijn op een hand te tellen. “Niet de gewone homobars, want die zijn ontzettend mainstream met Top40-muziek en teeveetjes aan de muur. In BAR is er tweemaandelijks een leuke avond, GAYBAR, waar een heel divers publiek op afkomt. Als het laat wordt eindig ik vaak bij Bonaparte, dat is een van de weinige plekken waar het publiek niet te peilen is. Er komen homo’s, shemales, prostituees, queers, alles.”
Tuurlijk, plekken als WORM of Perron zijn ook oké, maar toch. “Laatst stond ik met een vrouwelijke date in Perron, komt er een jongen langslopen die zijn duim opsteekt: ‘Goed man, wat jullie doen.’ Lief bedoeld, maar het legt ook weer de nadruk op mijn anders-zijn.”

Koffers vol roze boa’s

Dat Manon en Jordi júist in Rotterdam bezienswaardig zijn, is best maf. Wij zijn toch die stad waar 176 nationaliteiten samenleven? De stad die bekend staat om zijn bonte mix van inwoners? In de tram tref je mantelpakken, spijkerbroeken, djellaba’s, trainingspakken, jassen waar tientallen dooie konijntjes in verwerkt zijn, buitenboordbeugels, tulbanden, Pelle-kapsels, legerkistjes, Feyenoordtattoo’s, dreadlocks, neppe en echte Gucci, Susan Bijltassen, jurken in exotische Afrikaanse prints: alles kan en nergens wordt gek van opgekeken. En dan zou een man op hakken ineens reden zijn tot paniek?
Je kunt in Rotterdam blijkbaar álle kanten op met je uiterlijke verschijning, zolang je maar geen verwarring zaait over je seksualiteit óf er juist te expliciet in bent. Doe maar normaal dan ben je al gek genoeg, is hier nog altijd het credo. En de norm, dat is hetero.

Aantrekkelijke doelgroep

Waarom dat zo is? En waarom hoongelach, scheldwoorden en zelf fysieke bedreiging van de LGBTQ (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer)-gemeenschap nog steeds aan de orde van de dag zijn, is iets waar de Initiatiefgroep Rotterdam Gay Destination eens goed over na moet denken. Deze initiatiefgroep zet zich in om Rotterdam in binnen- en buitenland bekend te maken als de citytripbestemming voor homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders. Doel daarvan is ‘om de economie middels roze euro’s een impuls te geven’, schrijft de organisatie onomwonden. Met andere woorden: als we nou heel hard roepen dat Rotterdam dé homostad du jour is, dan komen er straks drommen goedbemiddelde homo’s hun spaarpotten omkeren in onze stad.
Ik snap dat homo’s een aantrekkelijke doelgroep vormen voor citymarketeers – want vaak een dubbel inkomen en geen kinderen – maar dan moet je ze wel iets te bieden hebben. In de eerste plaats een aangename sfeer, waarin iedereen zich veilig voelt.
Kun je jezelf als stad met goed fatsoen Gay Destination noemen, als je er niet als homo uit mag zien? Wat als inderdaad hordes happy gays vol verwachtingen en een koffer vol roze boa’s onze stad bezoeken, en na een paar dagen gedesillusioneerd en vernederd naar huis gaan?

Rotterdam heeft Tieten nodig

Kunnen we de mentaliteitsverandering doorvoeren die nodig is om een macho havenstad als Rotterdam om te toveren tot homowalhalla? De afgelopen jaren is al vaak geroepen dat Rotterdam ‘tieten nodig heeft’, de stad moest softer worden. Dat had vooral betrekking op de inrichting van de stad: geen robuuste wolkenkrabbers meer, maar bloembakken en sfeerverlichting. De resultaten van die inspanningen zijn zichtbaar, de stad wordt langzaam zachter en vrouwelijker. De inwoners ervan kunnen echter nog wel wat meer tieten gebruiken. Rotterdam is opgebouwd door havenarbeiders. Een stad waar heel veel culturen samenleven, en waar de westerse manier van omgaan met seksualiteit door sommigen als too much wordt ervaren. Een stad ook met een heftige straatcultuur, waar wordt gestreden om wie ‘de baas’ is in de openbare ruimte en waar uitbundige kledij wordt gezien als een provocatie. Hoe krijgen we ze zachter, toleranter? “Misschien moet je ze gewoon vaker confronteren met homo’s,” denkt Jordi. “Als je het zo bekijkt is zo’n Rotterdam Gay Destination initiatief misschien zo slecht nog niet. De voorwendselen om homo’s hierheen te halen zijn misschien vals, maar als het effect is dat de trams en metro’s straks vol zitten met kleurrijke paradijsvogels zoals ik, raken de Rotterdammers daar snel aan gewend. Het is tricky, want het kan natuurlijk ook helemaal escaleren, maar misschien is het de eerste stap naar acceptatie.”
Misschien gaat dit weekend al een beetje verandering brengen, als de allereerste Rotterdam Pride plaatsvindt. Van vrijdag 26 tot en met zondag 28 september is er een veelzijdig roze programma, van kunst tot feestjes. Manon organiseert zaterdag een Express Yourself! genderbending queerparty in WORM. “Dat WORM hiervoor openstaat vind ik al een heel positief iets. Ik heb wel het idee dat er iets borrelt in Rotterdam, er zijn positieve dingen op komst.”
Weet ze al wat ze aandoet? ‘Waarschijnlijk wordt het een eclectische mix van stofjes, tule en belletjes. Weinig aan het lijf en veel op het hoofd.’ Als ik haar vraag hóe ze naar WORM gaat, antwoordt ze: “Zoals altijd, op de fiets. Met een lange jas over mijn outfit.”
Rotterdam Pride Thema Van 25 t/m 28 september vindt in Rotterdam de Rotterdam Pride plaats. Vers Beton besteedt deze dagen ook extra aandacht aan dit thema. Hoe open is de stad eigenlijk voor de LHBT(lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders)-gemeenschap?