Ga naar de inhoud

Rotterdam Architectuurprijs 2014: vijf nominaties

De Rotterdam Architectuurprijs staat dit jaar in het teken van utiliteit. Alles wat geen woongebouw is dus. Lees letterlijk: nuttige bouw. Natuurlijk doen wij met Vers Beton ook een duit in het zakje. Vijf redacteuren nomineren vijf recente favoriete utiliteitsprojecten en leggen uit waarom juist dit project moet winnen. Een brug, een hub, een park, een station, en een school: Rotterdam wordt steeds rijker.

De Rijnhavenbrug

Rijnhavenbrug
Rijnhavenbrug

Een brug heeft de ogenschijnlijk eenvoudige taak twee gescheiden werelden tot elkaar te brengen. Een echt goede brug doet dit niet alleen ruimtelijk, maar ook nog eens geestelijk.
In geen enkele Nederlandse stad vervullen bruggen die dubbelrol met meer verve dan in Rotterdam; de stad waar je IN Noord woont, maar OP Zuid. Waar enerzijds gewinkeld wordt in een voorheen verwoeste stad, en anderzijds gewoond in een voor noorderlingen onbekende wereld. Zonder discussie kan er niets gebouwd worden tussen beide Maasoevers, zo lijkt het. Ten behoeve van vermaak op hoogte hebben wij daarom De Hef, die nog steeds één keer in de zoveel tijd utopisch opgetuigd dient te worden. De Erasmusbrug, ooit onzeker zwalkend aan het eind van de Coolsingel, is nu een icoon van ongekende waarde voor Rotterdam.
Rotterdams jongste brug is de door Quist Wintermans Architekten (van de Schouwburg) ontworpen Rijnhavenbrug, die op Zuid de Wilhelminapier verbindt met Katendrecht. De hoekigheid van de brug doet vermoeden dat de ontwerpers goed hebben gekeken naar haar grote zus over de Maas. Contrast is er ook: waar de ranke Erasmusbrug wedijvert met de hoogbouw op de Wilhelminapier, doet de bonkige Rijnhavenbrug dat met de Feniksloodsen en de binnenvaartschepen die in de Rijnhaven afgemeerd zijn: horizontaal, robuust en helder. Breed genoeg voor fietser en voetganger, gaat hij open en gaat hij weer dicht.
Blijft de vraag of de Rijnhavenbrug ook voldoet aan dat andere profiel gesteld aan een brug: verbindt het de twee einden ook in de geestelijke beleving van de passant? Kortom, is dit nou een brug voor heel Rotterdam? Is de Kop van Zuid beter bereikbaar geworden vanuit Rotterdam-Zuid, of faciliteert de Rijnhavenbrug vooral een betere route van Noord naar Katendrecht? Waarbij die laatste mogelijkheid en passant de Wilhelminapier, die eeuwige belofte, zou degraderen tot simpel tussenstation op weg naar de up-and-coming Kaap.
Maar daar kan De Hoerenloper zelf natuurlijk niets aan doen.
Door: Marten Dashorst

Warmte HUB

Warmte HUB
Warmte HUB

De nieuwe warmte hub van WE Architecten aan de Brielselaan is het prototype van utiliteitsbouw. Dikke pijpen komen uit het gebouw en door de semi-transparante gevel zie je allerlei installaties staan. Dit is overduidelijk een nuttig bouwsel. Waarvoor het gebouw precies gebruikt wordt, blijft als je er rondloopt een beetje onduidelijk. Het is echter een mooi en verrassend ding voor mensen zoals ik die graag avondwandelingen maken langs (oude) industrie-meuk aan de haven.
Het gebouw van roestbruine cortenstaal en half transparante glasdelen die een witte watertank omsluiten, vormt overdag van een afstandje een prachtige compositie met het gras van de dijk die de Tarwewijk en de Maashavenstrip-Zuid scheidt. ’s Avonds licht het gebouwtje op tussen de strook schrale en vervallen laagbouw industrie aan de ene zijde van de strip en de Meneba meelfabriek aan de andere zijde. In dit landschap bevindt zich overigens ook nog een grote vuilverbrander die speelstad zou moeten worden.
Anders dan de overige gebouwen biedt het terrein rond de warmte hub toegang tot de kade, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt op o.a. het S.S. Rotterdam. Al met al is de nieuwe warmte hub van WE Architecten aan de Brielselaan niet alleen nuttig als installatiegebouw maar wellicht ook als begin van een architectonisch opgefriste, publieke Maashavenkade op Zuid. In navolging van de aanpak van Wilhelminapier, Mullierpier, Katendrecht en Rijnhaven zou die niet slecht staan in het rijtje.
Door: Myrta Otten

Rotterdam Centraal

Rotterdam Centraal
Centraal Station

Het Centraal Station, ofwel CS. De plek waar we thuiskomen en waar we onze bezoekers welkom heten. Sinds de opening komen mensen superlatieven tekort voor het station. Maar wat maakt dat het station in zo’n korte tijd al zo geliefd is geworden? Is het de opluchting na zoveel jaar bouw-ellende? Zijn het de elementen van het oude station die her en der een vleugje nostalgie toevoegen? Is het de ‘21e eeuwse ornamentiek’ zoals de Y-structuur van de kolommen die je overal terug ziet komen? Of is het gewoon de impact van de iconische punt die eigenwijs het Stationsplein op steekt?
De ruimte en de grootstedelijke uitstraling van het nieuwe station zijn vooral de dingen die een mens blij maken. Als je op CS uitstapt, dan kom je ergens. Je hebt gelijk het gevoel in een grote stad te zijn. Het prachtige overzicht vanaf de brug over alle sporen, de brede drukke tunnel en de enorme hal die voelt als een kathedraal maar dan vol herrie. En eenmaal buiten het stationsplein dat ondanks zijn grootte nooit voelt als een leegte. Het mooiste echter is de lichtinval onder de sporenkap bij zonnig weer. Door de dakconstructie ontstaat een prachtig schouwspel van schaduwen als ware het een abstract kunstwerk. Toeval of zo bedacht door de architecten? Als ze slim zijn zeggen ze het tweede.
Een minpunt? Men zegt wel eens dat echte architectuur lekt. Nou, dan is CS echte architectuur zo bleek afgelopen augustus. Op verschillende plekken in de hal kwam het water naar binnen en aan de kant van het Groothandelsgebouw was zelfs een waterval te zien waarbij de Niagara Falls verbleken.
Trouwens, ondanks de indoctrinatie van de bijnaam-maffia en de bijnaam-geile media noemen wij Rotterdammers ons station gewoon Centraal Station, of kortaf CS. Gewoon wat het is, omdat we er trots op zijn!
Door: Tim de Bruijn

Het Dakpark

Dakpark
Het Dakpark

In 1998 ligt het rangeerterrein aan de Hudsonstraat in Bospolder-Tussendijken er nog verlaten bij. Achter de schermen woedt strijd: eigenaar Havenbedrijf wil bedrijfsruimtes, de wijkbewoners een park. De gekozen oplossing is even simpel als elegant: er komen winkels op de begane grond, en een park op het dak. Dubbel grondgebruik en een publiek-private samenwerking: het park wordt in samenspraak met wijkbewoners ontwikkeld door de gemeente, Dura Vermeer doet de winkelboulevard.
Ruim vijftien jaar later is het Dakpark, ontworpen door Butzelaar van Son, een feit. De hybride van winkels en park blijkt een gouden greep. Beneden een functionele winkelstrip, maar boven op het dak, is daar niets van te merken. Het gebouw is verdwenen, de architectuur is publieke ruimte geworden.
En wat voor ruimte. Trapsgewijs verheft het park zich boven de wijk. Hoog genoeg boven de straat om een heel nieuwe blik op de stad mogelijk te maken. Marconitorens en HAKA-gebouw zweven boven kloeke groene grasvlakken, daarachter de haven. In de lengte wordt het park doorsneden door gepolijste wegen, in de breedte door trap- en waterpartijen. Het heeft een wat ongrijpbare, grafische kwaliteit. Misschien omdat een park zo los van de grond altijd iets kunstmatigs heeft, iets abstracts. Een groene tegenpool van het Schouwburgplein. Maar dan onomstreden, als gedroomd stiksel voor een versnipperde wijk.
Door: Sereh Mandias

Erasmus University College

Erasmus University College
Erasmus University College

Het Erasmus University College (EUC), onderdeel van de Erasmus Universiteit, is gehuisvest in een karakteristiek Stadsmonument aan de Nieuwemarkt. Ontworpen door architect Logemann, bood het pand van 1923 tot 1983 onderdak aan stadsbibliotheek Erasmus.
Architectenbureau (designed by) Erick van Egeraat tekende in opdracht van de gemeente het renovatie-ontwerp. Het gebouw kreeg een nieuw leven als school, nauw verwant aan de oorspronkelijke functie van kennisdeling. Echter, een ingrijpende vermindering van zes naar drie verdiepingen was noodzakelijk om de gewenste uitstraling en functionele studieruimtes te creëren. Bovenop het gebouw is een nieuw gedeelte opgezet voor personeelswerkplekken. Voor een stadsmonument was dat een hele uitdaging.
De huidige gebouwenvoorraad in Nederland is een van de meest uitdagende opgaven voor architecten. Hergebruik moet waar mogelijk. Veel meer gebouwen kunnen worden hergebruikt dan beleidsbepalers opnemen in hun plannen. Nieuw moet, daar waar technische, logistieke, financiële of functionele redenen noodzaken tot herbezinning op huidige gebouwen.
Stel dat de achterliggende behoefte van De Rotterdam anders was opgelost en dat al die kantoren, appartementen, restaurants en het hotel ergens in de stad een leegstaand gebouw tot een levendige plek hadden getransformeerd. Dat waren twee vliegen in een klap voor de problematiek van de stad. Daarentegen zou bij Rotterdam CS vasthouden aan historie een rem op de toekomst van Rotterdam zijn geweest. Zowel economisch als qua gebruikersgenot.
Het EUC geeft een nieuwe functie aan de voormalige bibliotheek. Het is een type oplossing waar Rotterdam op veel plekken behoefte aan heeft. De realisatie van deze nieuwe dynamische plek en een bruisend stukje Rotterdam verdient alle lof.
De originele rijkdom van materiaalgebruik in het gebouw past bij Van Egeraat. Hij heeft het hersteld en versterkt. Marmeren vloeren en kolommen, cassetteplafonds, messing trapleuningen en een glimmende glazen liftschacht. Als kers op de taart komt het torentje bovenop het gebouw mogelijk ook nog terug. Alsof alles in de koperpoets is gezet voor het schoolbal.
Door: Edwin van de Velde
Samenwerking Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met AIR, het architectuurcentrum Rotterdam (wat betekent dit?).
logo AIR 4kl

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Zijn de ontwikkelingen rondom het Hofplein het begin van de groene transformatie van het centrum?

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Worden met grootschalige bouwprojecten als de woontorens Rotta Nova en Treehouse alle laatste beetjes groen uit het centrum opgeofferd, vraagt centrumbewoner Arlette van den Berg zich af. Ze wandelde mee met Parfum de GroenGroen, dat laat zien dat natuur juist onderdeel is van de veranderende stad.

  • Deze Keulse wijk was vroeger een luchthaven – wat kan Rotterdam daarvan leren?

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Rotterdam is niet de enige stad waar een felle discussie woedt over het bestaansrecht van de luchthaven. In Keulen bouwden ze hun vliegveld om. Daar wordt nu gewerkt, gewoond, gegeten en gedronken. Dat is niet alleen de verdienste van de stad zelf. Wat hebben de bank, Ikea en Schumacher’s Formule 1-wagens hiermee te maken? En wat kan Rotterdam ervan leren?

  • “Er zat een slapende cultheld in hem” – architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout over Carel Weeber

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Historicus Wouter Vanstiphout schreef een biografie over architect Carel Weeber, die 2 februari overleed. Hij ontdekte talloze kwaliteiten in zijn woongebouwen, zoals de Peperklip en Pompenburg. Het zijn “gebouwen die men nu niet meer maakt”, en die we daarom moeten koesteren.

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • Opening exhibition Spiritual Disobedience #1:
    Al Falak Al Majdoub: On wandering machines and song-maps of (no)return
    [الفلك المجذوب: رسائل في المَكِينَات الهائِمة وخرائط الـاـعودة الناغِمة] by AZ OOR.
    Curated by Yusser al Obaidi and Leana Boven

    Venue: Gemaal op Zuid
    Datum:
  • Energie van Rotterdam organiseert 𝑫𝒆 𝒆𝒏𝒆𝒓𝒈𝒊𝒆 𝒗𝒐𝒐𝒓 𝒅𝒆 𝒕𝒐𝒆𝒌𝒐𝒎𝒔𝒕, een inspirerende én gezellige bijeenkomst voor iedereen die zich graag inzet voor een duurzame en eerlijke toekomst. Dit doen we samen met om | nieuwe energie, Energiecoöperatie Regio Rijnmond (ECRR) en de Rotterdamse energiecoöperaties!  

    Venue: Het Industriegebouw
    Datum:
  • Hard voor kanker is een hard techno evenement dat wij organiseren voor het goede doel: De Roparun.

    Venue: Now & Wow club
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam

  • Vers Beton zoekt een stagiair vanaf september 2025. We begeleiden je om je eigen leerdoelen te halen en zelf journalistieke producties te maken voor Vers Beton.

  • Volg je de lokale politiek, heb je enige journalistieke ervaring en een vlotte pen? Vers Beton is op zoek naar een freelance redacteur die over lokale politiek wil schrijven.

  • Met veel plezier duiken we elke keer een nieuwe wereld in. Altijd met het doel: onderscheidende communicatie realiseren. We werken met een klein team van specialisten in onze eigen studio in het langste monument van Nederland: de Hofbogen.

  • Bekijk alle vacatures