Rotterdam heeft een nieuw artist in residence-project. Kunstenaars kunnen kosteloos korte tijd verblijven op de tiende verdieping in de Dordselaanflat op Zuid, om hun visie op de stad te geven. Cultureel ondernemer Eric Dullaert besloot daar A View with a Room te stationeren, een naam die refereert aan de kleine afmetingen van het appartement en het contrasterende gigantische uitzicht over de stad. Vers Beton werkt samen met het project en doet verslag.
Anneke Kortleve spreekt Bas Kwakman, de directeur van Poetry International. Dat was de organisatie die verantwoordelijk was voor de eerste gast van A View with a Room dit voorjaar. Zij kozen de Turkse dichter Roni Margulies. Over zijn ervaringen met A View with a Room, de verschillende talen die in deze stad rondwaren en de vriendschap tussen een trotskist en een VVD’er.
Bas, waarom zou Rotterdam een kunstenaar willen huisvesten op Zuid? Niet de meest aantrekkelijk bevonden omgeving van Rotterdam.
“Zuid voert de verkeerde lijstjes aan. Maar een van de dingen die je bijvoorbeeld nooit hoort, is dat het de groenste wijken van de stad heeft. Overal zijn bomen en parken. Daar op die elfde verdieping zie je hoe groen het is en ook hoe veelzijdig het is, hoeveel verschillende wijken er zijn. Tijdens de artist in residence wordt niet verteld wat er met Zuid aan de hand is, welke verkeerde lijstjes de regio aanvoert. Die open blik, die kan Zuid gebruiken. Om het imago van Zuid te kunnen kantelen, om handvatten te bieden zonder vooroordelen.”
En later nog: “Soms heb je iemand anders nodig, om te benoemen wat je misschien wel zag, maar niet meteen opviel. Je kan iets als Rotterdammer wel twintig keer zeggen, maar als iemand van buitenaf het zegt, heeft het opeens gewicht. ‘He, hij zegt het ook.’ Dat is de kracht van de stem van buitenaf.”
Waarom kozen jullie Roni Marqulies als bewoner van A View With a Room?
“Roni Margulies was in 2006 al in Rotterdam. Hij viel mij meteen op wegens zijn betrokkenheid met de stad, zijn open houding naar Rotterdam. Hij was degene die steeds vroeg naar de wijken en de burgers, misschien omdat hij naast dichter ook politicus is.”
Hoe deed Roni het?
“Roni liep kalm door Rotterdam met zijn handen op zijn rug en was nieuwsgierig. Dat was precies goed, van een open houding krijg je open en gastvrije mensen terug. Het was alsof Roni met een kermisgrijptang uit Istanbul was gehaald en lukraak neergezet op Zuid. ‘En vertel jij dan eens hoe je hier komt?’, vroeg hij aan de mensen. Dat werkte ontwapenend. Hij heeft ook productioneel de rol met verve ingevuld. Normaal schrijft hij maar zes gedichten per jaar. Hier had hij er in twee weken tijd negentien geschreven.”
Hoe kwam hij zo productief?
“Thuis is Roni politiek actief, heeft er zijn familie, hij is een bekend persoon in Istanbul. Het feit dat hij werd aangesproken op één discipline, dat vond hij heerlijk. ‘Hier ben ik alleen maar dichter’, zei hij. Dat is het fijne van zo’n residentie. Jezelf kunnen isoleren van de dagelijkse besognes, dat is ultieme rijkdom.”
Hoe liep hij rond op Zuid?
“Hij heeft verbaasd rondgelopen. Roni gaat op zoek naar de kleine verhalen, hij kan een grootstedelijk probleem beschrijven door in te zoomen op een detail. Een paraplu in een vuilnisbak wordt een mening. Ik zie hem voor me lopen met zijn handen op zijn rug, langs het water en hij ziet opeens een gigantisch schip liggen dat vastzit aan de kade. De SS Rotterdam. Hij zoomt in op de grote stalen buizen die dat enorme schip vasthouden. Een schip dat vastzit, daar zit iets treurigs in. Dat soort vondsten doet hij. Roni heeft prachtige poëzie op en over Zuid geschreven. Straks komt er een hele mooie documentaire, of een hele mooie fotoserie. Zuid als inspiratiebron, in plaats van probleemwijk. Als Eric dat met A View with a Room bereikt, dan is hij de gebraden haan.”
Wat vond je het mooiste van het project?
“Roni liep tijdens zijn verblijf de plaatselijke basisschool in, samen met Eric. Er zitten daar veel Turkse kinderen. Ze praatten met elkaar over de taal en cultuur. Hij gaf de kinderen uiteindelijk drie Turkse gedichten en vroeg ze dit te vertalen naar het Nederlands. Die zijn ook gepresenteerd. De kinderen hebben een gift, ze zijn tweetalig.”
Moeten we tweetaligheid meer als gift benaderen?
“Ja, er zit zoveel kennis in deze stad, te beginnen met al die vreemde talen die hier worden gesproken. Met Poetry International organiseren we elk jaar een week een festival, waarvoor we gedichten uit alle werelddelen vertalen naar het Nederlands en het Engels. Stel, we hebben een Iraanse dichter uitgekozen. Er is ook een Iraanse vereniging in Rotterdam. Ik kan dan de gedichten onder mijn arm nemen, naar de vereniging fietsen en vragen of zij het willen vertalen. Toen ik dat de eerste keer deed, waren de mensen achterdochtig. Maar dan realiseren ze dat ze worden aangesproken op hun taal, op iets dat van hen is, waar ze trots op zijn. Ze gaan in discussie met onze vertaler. ‘Het woord dat jij gebruikt, gebruiken we al vijftien jaar niet meer in onze taal, dat is een archaïsch woord.’ Het werkt. Het elkaar uitleggen wat je van elkaar niet kunt verstaan, dat is een verbindende factor gebleken.”
Ook tussen Bas en de zoon van zijn buurman. “Mijn Turkse buurman heeft meer poëzie in zijn kast dan iedereen. Zijn zestienjarige zoon kon alleen daar niets mee, want het is politiek getinte poëzie. Hij wilde poëzie om meisjes te versieren. ‘Dan moet je bij Bas zijn,’ zei mijn buurman. En dan ging op zaterdagavond rond zeven uur de bel. Hij beschreef het meisje, ik zocht daar poëzie bij. Dat deden we een paar jaar lang. Een keer vroeg ik hem het meisje te beschrijven. Toen zei hij, ‘kijk maar naar buiten’. Staat daar zo’n klein blond meisje te zuchten, omdat ze op hem moest wachten. En hij nog snel even een gedicht uit zijn hoofd leren om haar te versieren. Geweldig vind ik dat. Poëzie.”
De man achter A View with a Room, Eric Dullaert, woont naast het projectappartement. Hij is ook een van de campagneleiders van de VVD. Roni is politiek gezien aan de trotskistische kant, een universele vorm van het communisme. De VVD kwam dit jaar in opspraak vanwege de posters met daarop ‘In Rotterdam spreken we Nederlands’.
Heeft Roni de poster gezien met daarop ‘In Rotterdam spreken we Nederlands’?
“Jazeker. En daar hebben ze enorm veel over gediscussieerd. Wat had ik daar graag bij willen zitten. Roni sprak Erik aan op deze regel, waarop Erik zei dat hij de regel anders had bedoeld. Roni zei niet, ‘Erik, hoe haal je het in je bolle hoofd?’. Nee, hij begon met, ‘Wat bedoel je hier dan mee? En is dit dan wel de juiste manier waarop je het zegt?’ Dichters zijn continu bezig met de meest bewuste taalvorm, dat is poëzie. Hoe kan je iets op de allerbeste manier formuleren? Dichters accepteren het natuurlijk niet, wanneer mensen zeggen dat iets verkeerd wordt geïnterpreteerd dat buiten de schuld om gaat van de schrijver. Zo’n discussie gaat voor mij over het hart van poëzie. Dat vind ik prachtig.”
Konden ze het met elkaar vinden?
“Ik had het niet verwacht, of misschien ook wel. Maar die twee werden beste vrienden. Als je Eric een jaar geleden had verteld dat hij zes weken naast een politiek actieve trotskistische dichter zou wonen en dat hij de beste vrienden met hem zou worden, dan had hij je vierkant uitgelachen. De twee zijn zo close geworden. Ze omhelsden elkaar in onenigheid.”
Van het project is een doosje gemaakt met gedichten en foto’s. Het doosje met de gedichten is te halen bij Boekhandel van Gennep en bij Groos.
A View with a Room Vers Beton is mediapartner van A View with a Room. Bezoek de website of de Facebookpagina. (Wat betekent dit?)
Nog geen reactie — begin de discussie!