De nieuwe economie heeft ontwerpers nodig

Op 20 november organiseert de Willem de Kooning Academie een symposium, genaamd Redesigning Business. Vers Beton hield het programma vast tegen het licht.

Transitie, kanteling en systeemverandering. Het zijn populaire begrippen in crisistijd. De aanhoudende economische malaise en de ecologische noodtoestand vragen om radicaal andere benaderingen op allerlei vlakken. Hoe gaan we om met onze omgeving en welke verwachtingen we hebben van (lokale) overheden? En, in hoeverre vertrouwen we nog op de zelfvoorzienigheid van de markt? Het lijkt een kwestie van tijd voordat het perspectief zal kantelen.
Natuurlijk zijn er Rotterdammers die ondanks de crisis mogelijkheden zien om te ondernemen. Op een duurzame en bovenal creatieve manier weten start-ups oude zekerheden om te buigen tot nieuwe manieren van zaken doen. De stad profiteert merkbaar van initiatieven die het nieuwe denken omarmen. RotterZwam kweekt eetbare paddenstoelen op koffiedik in een oud zwembad, STEALTH geeft leegstaande ruimte in Rotterdam-Noord een nieuwe bestemming en De Makers van Rotterdam creëren een lab voor verandering op het eiland Van Brienenoord. Om deze kennis te delen organiseert de Willem de Kooning Academie (WDKA) op donderdag 20 november 2014 het symposium Redesigning Business.

Designers worden ondernemers

Op dit congres is een speciale rol weggelegd voor ontwerpers. Michael Shanks (Stanford University) zei onlangs tijdens een seminar voor Rotterdamse Nieuwe: “De nieuwe M.B.A. (Master of Business Adminstration) is een M.F.A. (Master of Fine Arts)”. Iris Schutten, initiatiefnemer van het aanstaande event aan de WDKA, is het hiermee eens: “We merken dat veel onderdelen uit de creatieve disciplines essentieel zijn bij het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen. Kunstenaars en ontwerpers zijn niet alleen maar bezig met het maken van een nieuwe tafel of de vormgeving van een nieuwe laptop. Het opzetten van een businessmodel vatten ze ook op als ontwerpopgave.”
Dat er nieuwe businessmodellen moeten worden ontworpen om binnen een circulaire economie mee te komen is onvermijdelijk. De circulaire, of ‘blauwe‘, economie gebruikt lokale voorzienigheden (afval, samenwerkingsverbanden, expertise) optimaal, vervuilt niet en focust op de lange termijn. Processen zijn hierdoor circulair in plaats van lineair. Het ‘oude’ systeem stelt dit niet of nauwelijks centraal. Het gevolg is dat systemen en markten radicaal vastlopen.

Van Palestina tot Rotterdam 2040

Op 20 november zullen vijf sprekers, stuk voor stuk pioniers op het gebied van design thinking en ondernemerschap, hun kennis en ervaring delen. Iris Schutten: “We bevragen op het symposium verschillende aspecten van Redesigning Business. Ten eerste: wat betekent de snel veranderende samenleving voor zaken doen? Ten tweede: welke vaardigheden heb je nodig als ontwerper, kunstenaar en ondernemer om nieuwe businessmodellen te verwezenlijken? Daarnaast willen we ook de uitdagingen aankaarten: we hebben geen zin in een event dat alleen ‘walhalla-verhalen’ laat zien. Tot slot bespreken we hoe we nieuwe businessmodellen kunnen implementeren in de wereld van bedrijven en instituten. We hebben het uiteindelijk niet alleen over het doen van een leuk project door middel van social design, maar willen aansturen op een systeemverandering. André Schaminee weet bijvoorbeeld heel veel over het implementeren van veranderingen in grote organisaties.”
Andere sprekers zijn bijvoorbeeld Annelys de Vet en Duzan Doepel. De Vet heeft het project Disarming Design from Palestine opgezet. Daarmee mengen ontwerpers uit Palestina zich eens op een andere manier in het debat over hun regio. Architect Duzan Doepel ontwerpt een toekomstvisie voor Rotterdam 2040 als duurzame stad. Iris: “De helft van de tijd zullen deze experts aan het woord zijn, de andere helft gaan we met elkaar in gesprek om te kijken of we het gedachtegoed collectief een stapje verder kunnen brengen”.

Rotterdam: meester in verandering

Het bovengenoemde symposium voorafgegaan door een aantal masterclasses. Hierin laten Rotterdamse ondernemers zien hoe je een businessmodel ontwerpt dat opgewassen is tegen de uitdagingen van deze tijd. Floris Schiferli van Superuse Studios presenteert samen met RotterZwam In The Circular Economy. Hierin bespreken zij het verbinden van plekken en processen die anders nooit met elkaar in aanraking zouden komen. In The Civic Economy geven Isaac Monté (Sweatshop Deluxe), Maurice Specht (De Makers van Rotterdam) en Jessica Bregmann (Pink Pony Express) een inkijk in hoe je maatschappelijke vraagstukken aanpakt. Hoe faciliteer je verandering op een sociale manier? Sweatshop Deluxe zelf is hier een voorbeeld van. Zij geven jonge Rotterdamse ontwerpers een podium, die op de reguliere arbeidsmarkt om wat voor reden dan ook niet mee kunnen doen.
Ondernemen is voor steeds meer mensen een reële optie geworden als antwoord op het vastlopen van de huidige arbeidsmarkt. De stad zelf wordt daarbij expliciet onderdeel van de onderneming. Rotterdam kan met zijn jonge bevolking en werkersmentaliteit misschien zelfs een voortrekkersrol spelen bij deze trend. Redesigning Business verkent dit fenomeen. Het nodigt deelnemers uit om actief mee te denken en te doen met het bouwen aan een economie die weer vooruitgang kan gaan boeken – in de breedste zin van het woord.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam. (Wat betekent dit?) Voor meer informatie over het hele programma van Redesigning Business, zie de website.