Elke twee jaar gaat de Dolf Henkes Prijs naar een beeldbepalend kunstenaar uit Rotterdam. De vier genomineerden voor 2014 zijn bekend. Deze Rotterdamse kunstenaars drukken volgens de jury hun stempel op de stad én daarbuiten. Maar wat heeft de stad hén eigenlijk te bieden?
Na een succesvolle carrière had Rotterdammer en kunstenaar Dolf Henkes (1903-1989) één grote wens: dat uit een deel van zijn nalatenschap een Rotterdamse kunstprijs zou worden opgericht voor beeldbepalende kunstenaars voor de stad. In 2004 kwam zijn wens uit. Sindsdien looft de Stichting Henkes elke twee jaar de Dolf Henkes Prijs uit, een geldprijs van €12.000. Deze ging tot nu toe naar de Rotterdammers Jeroen Eisinga (2004), Erik van Lieshout (2006), Melvin Moti (2008), Lara Almarcegui (2010) en Gyz la Rivière (2012).
In 2014 bestaat de jury uit de vorige winnaar Gyz La Rivière, Marieke Wiegel (hoofd Presentaties Nederlands Fotomuseum) en Martijn Verhoeven (coördinator Beeldende Kunst, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten). Voorzitter is kunstverzamelaar Joop van Caldenborgh. De jury was naar eigen zeggen ‘unaniem’ over de vier genomineerden. Dit zijn de Rotterdammers Silvia B., Esther Kokmeijer, Ewoud van Rijn en Lidwien van de Ven.
Morrelen
De tentoonstelling met een selectie van nieuw en bestaand werk is vanaf 27 november te zien in TENT en laat zien dat de Rotterdamse kunst springlevend en van internationale kwaliteit is. Mariette Dölle, artistiek leider van TENT: “De prijs is een echt Rotterdamse waardering, maar de genomineerden oogsten ook nationaal en internationaal veel respect.” Dat Rotterdam topkunstenaars herbergt heeft voor een deel te maken met het gunstige kunstklimaat in de stad. Dölle: “Rotterdam is een artist-led city. Er zijn veel creatieve mensen die kunnen en durven morrelen aan hoe deze stad functioneert. Gyz La Rivière is daar een goed voorbeeld van. Hij toont zijn werk niet alleen in de tentoonstellingsruimte, maar hij houdt de politiek ook actief een spiegel voor. Je ziet steeds meer jonge kunstenaars die op die manier contact proberen te maken met een publiek.”
Grijze muis
Positieve geluiden uit de artist-led city dus. De stad haalde bovendien onlangs kunstenaar Daan Roosegaarde jubelend binnen en de Rotterdamse Wendelien van Oldenborgh wist de prestigieuze Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Kunst in de wacht te slepen. Dölle maakt zich wel zorgen, nu de sector net zware bezuinigingen achter de rug heeft en de stad steeds minder in beeldende kunst investeert. “Een levendig kunstklimaat maakt de stad. Het feit dat zoveel kunstenaars hier (willen) wonen en werken kleurt het karakter van deze stad. Daardoor is Rotterdam geen grijze-muizenstad.”
Underground
Juist vanwege de levendigheid woont en werkt ook de genomineerde Silvia B. in Rotterdam. “In Rotterdam is letterlijk en figuurlijk altijd lucht. Er is altijd ruimte voor ideeën.” Ze ontwierp op eigen initiatief een beeld voor een verkeerspleintje midden op de Claes de Vrieselaan: een kalende man met vorsende blik wiens hoofd tot aan zijn ogen is weggezakt in een gemetselde rand. Haar voorstel werd met veel enthousiasme ontvangen en met de hulp van een aantal goedwillende gemeentelijke instanties is het beeld in de zomer van 1994 geplaatst op dit stukje niemandsland. “Ondanks dat ik niet de gebruikelijke wegen voor het maken van een beeld in de openbare weg bewandelde, is het er toch gekomen.”
Voorlopig denkt ze er niet aan om de stad verlaten. “Rotterdam is van de Nederlandse steden ‘het meest nu’ en het meest inspirerend.” Ze is daarom trots op de nominatie, maar ‘beeldbepalend’ zou ze zich zelf niet noemen. “Ik zie mijn werk veel eerder als underground.” Aantrekking en afstoting, ontroering en afschuw strijden in Silvia B’s werelden om voorrang. Daarvoor kiest ze dan weer beelden, dan weer tekeningen, fotowerk, dierlijke curiosa of handschoenen. Toch wordt ze juist geroemd om haar herkenbare handschrift.
Vervreemdend
Esther Kokmeijer woont in Rotterdam-West, maar is nagenoeg nooit thuis. Dat komt vooral door de aard van haar werk. Ze reist de hele wereld over en laat zich daarbij leiden door bijzondere routes en paden.Zo volgt ze het parcours van een trekvogel en trekt ze in gezelschap van een schaap van China naar Mongolië. Ook bezoekt ze van elk continent het zwaartepunt, het geografische middelpunt waarop het vlakke continent balanceert. Haar ervaringen fotografeert ze en dat resulteert in prachtig en vervreemdend werk.
De prijs brengt haar misschien een stapje dichterbij haar droom. Ze vertelt dat ze graag zou afreizen naar het zwaartepunt van Antarctica, de koudste plek ter aarde, met wintertemperaturen tot -90 graden Celsius. Een paar dagen later mailt ze dolenthousiast vanaf het poolexpeditieschip MS FRAM waarop ze zich bevindt: de Argentijnse regering geeft haar in ieder geval alvast toestemming om een maand in het Argentijnse onderzoeksstation Esperanza op Antarctica te verblijven.
Hogepriester
De kunstenaar Ewoud van Rijn is volgens Dölle de meest gedurfde nominatie. Hij maakt tot nu toe monumentale, geschilderde tekeningen van fantasierijke werelden. De nominatie komt precies op een moment dat hij een omslag maakt in zijn oeuvre. Van Rijn: “Mijn werk is nu extreem in beweging. Ik ontwikkel me van een kunstenaar ‘achter het werk’ naar een kunstenaar ‘in’ het werk; in plaats van tekenaar ben ik nu performer.” Van Rijn kleedt zich dan ook sinds kort met enige regelmaat als artistieke hogepriester en voert met een aantal getrouwen performances uit. De tentoonstellingsruimte van TENT transformeert hij daarom vanaf 27 november tot een plek voor rituelen en ontmoetingen.
Van Rijn benadrukt dat het levendige kunstklimaat niet vanzelfsprekend is. “Het is voor een stad als Rotterdam, een ‘kleine wereldstad’, belangrijk dat er altijd instroom van nieuwe kunstenaars is. Daarvoor moet de stad interessant genoeg zijn, jonge en creatieve mensen aantrekken en een springplank zijn naar de internationale kunstwereld.”
Buiten beeld
Zoals het een ‘echte’ kunstenaar betaamt, woont en werkt de vierde genomineerde Lidwien van de Ven niet vast op één plek, maar beweegt ze zich tussen twee steden: Rotterdam en Berlijn. Haar werk houdt het midden tussen fotografie, kunst en journalistiek. Ze legt actuele politieke gebeurtenissen vast die we ook in de massamedia zien. Maar zij toont wat zich buiten het beeld van het nieuws afspeelt. Het moment voordát iemand het woord neemt, of nadat hij wegloopt van de microfoon. Of een landschap waarin iets is gebeurd, maar nu niets is te zien. Ze wil daarmee beelden ontdoen van hun vaste betekenis. Van de genomineerden is haar naam internationaal al het meest gevestigd; in 2007 deed ze mee aan dOCUMENTA.
Vrij
Op 18 december 2014 wordt bekend wie van deze Rotterdammers met de prijs naar huis gaat. Het zal zeker niet de laatste winnaar zijn, maar de nalatenschap van Henkes raakt wel een keer op. Over het voortbestaan van de prijs maakt Dölle zich nog geen zorgen. “Ik verwacht dat er ooit iemand komt die het financiële stokje overneemt. De prijs is zo’n mooie manier om dankjewel te zeggen. Dank je wel dat jij jouw werk met ons wilt delen, dat jij je inspiratie en je creativiteit aan ons ter beschikking stelt. Bovendien stelt het een kunstenaar in staat om zich verder en vrij van subsidievoorwaarden te ontwikkelen. Die vrijheid is essentieel voor het kunstklimaat hier en daarom zo belangrijk voor Rotterdam.”
De tentoonstelling Dolf Henkes Prijs 2014, met een selectie van nieuw en bestaand werk, is van 27 november 2014 tot en met 18 januari 2015 te zien in TENT. De prijsuitreiking is op 18 december aanstaande.
Nog geen reactie — begin de discussie!