Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid ging te rade bij hen die het epicentrum vormen van het beleid: de jongeren. Consulteren, zoals dat heet. Maar dat betekent op Zuid iets heel anders: voorlichten, waarschuwen. Zoals een vader zou doen. Anneke Kortleve bezocht de Jongerentop.
“De banenmarkt. En wat interesseert het de jongeren? Geen zak.” De presentator van PowNieuws kijkt strijdlustig in de camera, die zich vervolgens kort richt op de stands van verschillende bedrijven die jongeren op Zuid aanmoedigen te studeren, werken of zich te profileren. De Maasfoyer van het Nieuwe Luxor is inderdaad bijna leeg.
De jongeren zitten op dat moment echter allemaal binnen in de bomvolle theaterzaal, voor het plenaire gedeelte van de jongerentop Jong op Zuid.
Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) organiseerde in september en oktober tien ‘Wijktoppen’, met als finale in november de jongerentop, gehouden in het Luxortheater. Op verschillende plenaire avonden in de zuidelijke probleemwijken kregen jongeren tot 27 jaar de gelegenheid om te praten over hun leefomgeving.
De reactie van de Pow-presentator is tekenend voor het beleid op Zuid. Bij voorbaat ontsnapt een zucht. Projecten zijn top-down, bemoeierig en hebben vaak weinig zin of impact. Maar wanneer ze ontbreken, staat Zuid in de kou. Ondertussen moet er wel wat gebeuren. De commissie Deetman en Mans die in 2012 de situatie op Zuid onderzocht, vond de problematiek op Zuid zo ernstig dat deze ‘on-Nederlands’ werd genoemd. Vanwege die conclusie ging de rijksoverheid zich bemoeien met de lokale problematiek. Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid (NPRZ) werd gesticht en het Pact op Zuid werd opgeheven.
Met het NPRZ promoveerde Rotterdam-Zuid van een Coolsingel-probleem tot nationaal zorgenkind. Marco Pastors werd in 2012 gekozen als directeur van dit nieuwe programma. Een opvallende keuze, want Pastors was tijdens zijn politieke carrière meerdere malen in het nieuws met uitspraken die niet bepaald fijngevoeligheid voorstaan. Zo antwoordde Pastors in 2006 tijdens een discussie over moslims en homo’s een leerlinge die een – niet bepaald snuggere – vraag stelde: “Je moet die doek eens van je oren halen.” Anderzijds woont hij als een van de weinige ambtenaren op Zuid, al sinds 1998. Het onderwerp laat hem in ieder geval niet onberoerd
Overeenkomen of waarschuwen
Onder de vlag van Pastors werden wijktoppen in de buurt georganiseerd voor het “Consulteren van jongeren”, zoals Pastors dat noemt. De gesprekken met de jongeren werden geleid door journalist Abdellah Dami. Dami: “De zalen zaten vol, soms wel vijftig man. Weet je waarom? Omdat ze merkten dat er naar ze werd geluisterd.” Volgens Dami betekent consulteren ook het maken van concrete afspraken. Hij vertelt over een deelnemer die zoveel overlast had van hangjongeren in zijn wijk, dat zijn zusje niet meer naar buiten durfde. “Marco Pastors sprak met hem af samen naar de stadsmarinier te gaan om een oplossing te forceren.”
Ook werden ondernemers uitgenodigd op de wijktoppen. Mete Altundag (18), door de communicatiemedewerkers enthousiast naar voren geschoven als succesverhaal, kreeg op zijn dertiende verkeerde vrienden, met verkeerde middelen. Mete, een knappe jongen met opgeschoren haar, verdiende goed aan die verkeerde middelen. “Heel goed. Maar het maakte me niet gelukkig.” Mete hing op het plein voor zijn buurthuis, toen een buurthuismedewerker hem uitnodigde om een Wijktop bij te wonen. Hij ging er heen en kreeg die avond een baan aangeboden. “Bij Speelstad Rotterdam. Mijn moeder is trots.”
Vaderlijke rol
De definitie consulteren wordt op Zuid ondertussen flink opgerekt. Het betekent volgens Pastors óók dat jongeren er expliciet op worden gewezen dat zij beter kunnen kiezen voor een studie met veel kans op werk na het afstuderen. Volgens Pastors heeft Zuid er baat bij als in 2020 50 procent van de jongeren kiest voor een studie in de techniek of zorg. Nu is dat nog 24 procent, landelijk ligt dat percentage 10 procent hoger. Zuid als arbeidspotentieel, dat zich afzet tegen de vergrijzing. “Jongeren kiezen vaak voor studies in de muzieksector, of de toeristensector. Maar dat is geen beroep, dat is een hobby.”
Bijna als een vader die zijn zoon de oren wast. Pastors: “Jongeren kiezen niet vanzelf voor goede perspectieven als niemand ze vertelt wat die zijn. Dat is misschien vaderlijk te noemen. Ik vind dat een prima woord, want de meeste jongeren op Zuid hebben dat gewoon nodig. Ik zie dat een deel van de jongeren switcht van studie. ‘Joh, bedankt. Ik wist helemaal niet dat in deze sector geen banen waren. Ik ga wat anders kiezen.’ Dan had diegene geen diepgaand gevoel voor die studie, dan was hij of zij gewoon niet goed voorgelicht. Daar valt veel winst te halen.”
Rechte pad
Pastors leerde in de Wijktoppen dat de ‘slechte verhalen en cijfers over Zuid kloppen’. “Criminaliteit is een vast onderdeel in het leven van iedere jongere op Zuid. Op Zuid kent bijna iedere jongere wel een drugskoerier of hij is er zelf een geweest. Dat is snoeiharde concurrentie voor het rechte pad.” Op de vraag of Pastors’ opstelling over Zuid is veranderd, antwoordt hij: “Het gevoel dat het toekomstperspectief ongezien steeds een beetje verder wegzakt, dat heb ik niet meer. Misschien is het beroepsdeformatie, maar ik zie meer kansen.”
De laatste bijeenkomst was een diner met Pastors en Dami en een afgevaardigde uit elke Wijktop. ‘Diner’ was een wellicht iets te chique benaming voor het zaaltje waar de tien jongeren aan grijze tafels aten. Mete was erbij. Van Abdellah kregen ze een debattraining. Iedereen mocht een vraag stellen aan Pastors. Hierna kwam een grote top in het Luxor, als afsluiter van de wijktoppen. Een Wijktop om jongeren op Zuid te ‘ inspireren, informeren, motiveren en zich te laten uitspreken’, aldus het persbericht.
Bloed, tranen en zweet
Op de jongerentop is een plenair gedeelte van maar liefst anderhalf uur. De zaal zit vol, jongeren zitten op de trap om te kijken naar de aftrap van burgemeester Aboutaleb. Hij klinkt als een strenge vader. “Als jij elke dag vroeg opstaat en het lukt niet, dan snap ik je. Dan geef ik je gelijk. Maar wanneer jij elke dag pas om tien uur wakker wordt, dan schop je tegen het leven aan.” Op sommige punten spreekt hij haast populistisch. “De dieven, de relschoppers zijn intelligent. Maar ik ben intelligenter dan hen, want ik pak ze.” Aboutaleb krijgt de volle aandacht van de bonte mix van jongeren. Hij vervolgt: “Ik hoop van ganser harte dat het met jullie goed zal komen. Het is bloed, tranen en zweet. Ik hoop dat jullie iets van je leven maken.”
Bloed, tranen en zweet. In de verkeerde volgorde. Alsof het geen uitdrukking is, maar alsof je werkelijk moet bloeden, huilen en zweten om er te komen. Groot applaus valt hem ten deel als hij afsluit.
Stug doorgaan
Headliner is Jörgen Raymann. Minstens honderd telefoontjes lichten op om een foto te maken. Raymann vertelt over zijn jeugd in Suriname, hoe hij verkeerde vrienden had en hen verliet om in Nederland te gaan studeren. Dat het lastig was om als Surinamer serieus genomen te worden. Dat mensen hem nadeden, maar dat hij stug doorging. Raymann doet de mensen na die hem nadeden. Hij vertelt dat hij vorige week een vriend van vroeger op de Kruiskade was tegengekomen die hem om een muntje vroeg, een van de ergste momenten uit zijn leven. Jongeren juichen zo vaak dat Raymann hen soms tot stilte maant, omdat hij er anders niet boven uitkomt.
Pastors is kort op het podium. Zijn achtergrond verschilt met zijn voorgangers op het podium, net zoals zijn stemgeluid. Het applaus verandert naar plichtmatig. Jongeren zullen hem niet snel aan zijn jasje trekken, misschien ook omdat hij zich na het plenaire gedeelte tussen een enclave van de organisatie en belangrijke mensen begeeft.
Blijven consulteren
Het NPRZ zegt na afloop van de top de ‘jeugd te willen blijven consulteren’. Ze hebben een app gelanceerd met vragen, die je als jongere kan invullen. De eerste vragenlijst bestaat uit zestien vragen over wie je bent, waar je bent geweest op de jongerentop en – iets minder concreet – wat je droom is voor Zuid.
Participatie, consultatie. Het betekent op Zuid iets heel anders. Voorlichten. Waarschuwen. Zoals een vader zou doen. En dan het liefst een vader die snapt waar ze vandaan komen.
Al 5 reacties — discussieer mee!
Hallo,
Met deze reactie wil ik vragen aan de Hr. Pastors bij een volgend televisiemoment betreffende opliften van de wijk een bewoner mee te nemen naar de studio. (Buitenhof 4 sept, 2016).
Uiteindelijk gaat het om de mensen die er mee te maken hebben of krijgen.
Het is fijn dat er hulp is voor de mensen waar over gesproken wordt, maar praat met ze.
Vriendelijke groet, Mevrouw S.W. van Maanen
Maarssen.
Ik heb de uitnodiging ook gekregen, maar kon niet van de partij zijn gezien ik moest werken. Ik vermoed aan de hand van dit verhaal dat ik niet bepaald tot de doelgroep behoor, zoals onder ander geïllustreerd door de pikante stelling “Criminaliteit is een vast onderdeel in het leven van iedere jongere op Zuid.” Blijkbaar behoor ik hier niet toe. Ik vraag me af waarom zij zich überhaupt de moeite getroost hebben mij een uitnodiging toe te sturen.
Overigens vind ik het ook behoorlijk aanmatigend dat meneer Pastors gaat uitleggen wat voor beroepen toekomstperspectief hebben. Volstrekt visieloos, net zoals het politieke streven meer mensen in de richting van béta-studies te dringen. Alsof wat je leuk vindt en wat je als werk doet volledig losstaan.
Hij speelt de vaderrol in dit opzicht in ieder geval wel goed. Hij zou waarschijnlijk een soortgelijke reactie hebben op mijn studieloopbaankeuze in de filosofie als mijn bloedeigen vader.
Ik ben bang dat de uitvoering van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid trekken aan een dood paard blijft zolang Leefbaar Rotterdam via voormalig voorman Marco Pastors in the lead is. Niet dat er iets mankeert aan de managerskwaliteiten van Pastors – die zijn prima – maar Leefbaar heeft nu eenmaal geen eigen ingang in Den Haag, iets wat essentieel is voor het succes van een nationaal programma. Daar heb je per definitie nationale steun voor nodig.
Daarbij komt dat het huidige college in Rotterdam niet wezenlijk geïnteresseerd lijkt in dit programma. Ik heb sterk het gevoel dat er slechts lippendienst aan wordt bewezen. De aanwezigheid van burgemeester Aboutaleb tijdens de Jongerentop neemt mijn scepsis hierover niet weg. De huidige coalitie – D66 voorop – heeft eerst en vooral oog voor de binnenstad. Op zich is die aandacht voor de binnenstad logisch, maar de echte ontwikkelingskansen van Rotterdam liggen op Zuid.
Het probleem van Zuid is het gebrek aan identiteit. Die is in ieder geval minder ingevuld dan die in Noord. Een verbeterde versie van het NPRZ zou moeten aangegeven hoe Zuid kan worden voorzien van een nieuwe maatschappelijke ruggengraat.
Ook al is de aandacht voor technische scholing van jongeren in het huidige NPRZ terecht – de Rotterdamse haven met al zijn werkgelegenheid voor lassers en vorkheftruckchauffeurs biedt jongeren inderdaad volop kansen – die benadering is echter nogal eenzijdig.
De problemen op Zuid vormen een veelkoppig monster. Daarom durf ik de stelling wel aan dat er eigenlijk een heel nieuw politiek gedachtegoed voor nodig is om Zuid op te stoten in de vaart der volkeren. Een nieuwe versie van het NPRZ kan daar – in de vorm van concrete, tastbare projecten – de aftrap voor geven. Zuid als proeftuin van hoe de EU er in de toekomst uit moet gaan zien. Dat zou pas mooi zijn. Denk ook eens aan alle Europese subsidies die je kunt binnenslepen. Hoezo Gemeente Rotterdam? Hoezo Rijk? Brussel!
Ter aanvulling pleit ik voor de vestiging van een Chinasium in het Zuiderziekenhuis.
Nu de gemeente gaat onderzoeken of het mogelijk is om een gymnasium in het Zuiderziekenhuis onder te brengen – een gymnasium op Zuid is nodig omdat het aantal containers uit Griekenland en – uh – het Vaticaan de pan uitrijst – kan ze meteen in het onderzoek meenemen of het mogelijk is om daarin tevens een Letterenfaculteit te huisvesten. Een dependance van de EUR waar in eerste instantie maar één taal wordt onderwezen: Chinees. Zo vang je twee vliegen in één klap: een ambitie uit het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid – onderwijs dat aansluit op bestaande handelsstromen – wordt verwezenlijkt en Rotterdam krijgt eindelijk een eigen Letterenfaculteit, een lang gekoesterde wens van velen. In de loop der jaren kun je daar dan ook andere Aziatische talen, zoals Japans en Koreaans, ter studie aanbieden. Zo krijgt een gerenoveerd Zuiderziekenhuis een volstrekt eigen cachet en Zuid een krachtige impuls.