Met al dat gefluit, gesis en gezuig op straat is Elfie Tromp helemaal klaar, net als met de reputatie van Rotterdam als gangbang-hoofdstad van Nederland. “Het enige dat op straat van belang is, is of mijn kont bekoort.”
Het gebeurt als ik een jurk aan heb. Het gebeurt als ik een broek aan heb. Het gebeurt waar mijn vriend bij is. Het gebeurt ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat.
Dagelijks word ik nagefloten en -gestaard op straat. Ongevraagd krijg ik evenveel koosnaampjes als scheldwoorden naar mijn hoofd.
Vorige week kwam een video online waarin een vrouw, gekleed in een spijkerbroek, T-shirt en gympen, tien uur lang door de straten van Brooklyn liep. Ze kreeg meer dan honderd opmerkingen over haar uiterlijk naar haar hoofd geslingerd, variërend van een vriendelijk compliment en expliciet seksuele opmerkingen tot een engerd die vijf minuten zwijgend naast haar liep.
De reacties die het filmpje losmaakt, zijn overweldigend. Sommigen zijn gechoqueerd. Anderen vinden het onbeleefd dat het meisje de mannen negeert. Wat is er mis met een compliment? Sommigen vinden haar een aansteller en raden haar aan een hoofddoek te dragen als ze niet wil worden lastig gevallen. Maar ik geloof niet in Allah, ik geloof in gelijkwaardigheid.
Stellen dat seksuele intimidatie op straat wel meevalt, is niet alleen badinerend, maar ook kwetsend. Nee, niet elke man heeft slechte bedoelingen, en nee, niet elk compliment is een verkapte bedreiging, maar het is wel een teken van iets groters en naargeestigers. In een samenleving die gelijkwaardigheid propageert, zijn de straten ook in Nederland nog steeds geplaveid met seksisme. En ik ben klaar met het gedoogbeleid.
Gulp openritsen
Er was de opticien die mijn moeder tijdens een oogtest in haar kruis greep. De man die op haar ejaculeerde toen ze op een bankje in Hillegersberg zat te soezen. De kennis die, toen ze na een drankje teveel over de pot gebogen stond om over te geven, achter haar zijn gulp al openritste.
Dit is slechts een greep uit de verhalen waar ik mee ben opgegroeid en bang gemaakt. Mijn moeder gaf haar kostschoolverleden de schuld van haar naïviteit. Mijn zus en ik hadden geen excuus om in dit soort situaties terecht te komen. Ons werd geleerd vreemden te allen tijden te wantrouwen.
Toch overkwam het me. De postbode die me naar zijn busje riep. Ik, die, denkend dat hij een huisnummer zocht, op hem af liep en zijn hand driftig op en neer zag gaan in zijn broek. Special delivery, inderdaad.
Twee jongens, een kop groter dan ik, versperden mijn pad terwijl ik mijn hond uitliet. Ik stapte door, weigerde me te laten intimideren. Op het moment dat ik me tussen hun schouders door wrong, hijgde de een: “Lekkertje.” En de ander: “Ik weet wel wat ik met jou zou willen doen.” Snel liep ik door, hopend dat ze me niet achterna zouden komen.
De man die me uit het niets “bitch” noemde en met gebalde vuisten achter me aan kwam toen ik “sukkel” terugriep.
Mocht je je niet in deze anekdotes herkennen: voel je gezegend, maar ontken niet dat seksuele intimidatie op straat gebeurt. Het gebeurt. En er is in Nederland niets dat ik hier aan kan doen.
Ik zie mezelf als een open, benaderbaar persoon. Iemand die nieuwsgierig is en graag een praatje maakt. Ik geef toe dat een welgemeend, beleefd compliment een opsteker kan zijn. Ik pleit er niet voor om elkaar te negeren op straat. Maar er is een verschil tussen kijken en staren. Een verschil tussen compliment en intimidatie. En dat is iets wat nog te weinig mensen lijken te beseffen.
In het licht van vele intimidaties krijgt een onschuldig compliment een nare bijsmaak. Achter al het gefluit, gesis en gezuig ligt een hele nare gedachte. Namelijk dat het helemaal oké is om continu en ongevraagd beoordeeld te worden. Dat het normaal is dat ik op straat gereduceerd wordt tot wat er in mijn broek zit. Een zwak geslacht, volgens velen. De straat is geen vrijplaats voor vrouwen, integendeel. Het is de plek waar mijn diploma’s, karakter, geloof of geschiedenis niet uitmaken. Het enige van belang op straat, is of mijn kont de mannen bekoort.
Woedende mannen
Waarom zijn seksuele opmerkingen zo vaak agressief? Wat is het aan een vrouw die voorbij loopt, dat een man woedend maakt? In het Guardian-artikel Why Are Some Men So Angry? wordt agressie uitgelegd als een substituut voor emoties, waarvan mannen niet hebben geleerd ze te accepteren of die mannen nooit is toegestaan te uiten, zoals onzekerheid. “De agressie bewijst dat ze niet kwetsbaar zijn, maar impliceert dat ze de druk die ze voelen, wel degelijk aankunnen”, aldus Jackson Katz, auteur van The Macho Paradox.
Als dit inderdaad waar is, moet seksuele intimidatie op straat niet alleen worden afgestraft, maar moeten we als samenleving ook kijken hoe we onze jeugd leren om te gaan met hun emoties. Daar verbetert niet alleen de sfeer op straat van, vermoed ik.
In België is seksuele intimidatie op straat inmiddels strafbaar gesteld. Dit naar aanleiding van de documentaire Femme de la Rue, waarin filmstudente Sofie Peeters laat zien hoe zij wordt behandeld in de straten van Brussel.
Het houdt in dat ‘elk gebaar of elk verbaal of ander gedrag strafbaar wordt gesteld, dat uitdrukkelijk tot doel heeft iemand van een ander geslacht te misprijzen op basis van diens geslacht, of dat tot doel heeft hem/haar als ondergeschikt te beschouwen of te reduceren tot zijn seksuele dimensie, wat een ernstige aanslag op zijn/haar waardigheid betekent’.
Hoewel Nederland een actief beleid tegen discriminatie handhaaft, gedoogt het seksisme. Op straat heerst dan ook een gevoel van straffeloosheid onder de daders en een machteloos gevoel onder de slachtoffers. Als ik weer voor hoer of slet ben uitgemaakt, probeer ik het zo snel mogelijk los te laten. Ik vertel het als ‘grappige’ anekdote aan mijn vrienden. Want wat kan ik er anders aan doen?
Seksistische hotspots
De Amerikaanse stichting Hollaback richt zich op het vormen van een netwerk voor slachtoffers van seksisme op straat. Zo hebben ze een app waar je kunt aangeven met een korte omschrijving –of beter: een foto van de dader – waar en door wie je bent lastig gevallen. Zo wordt inzichtelijk gemaakt waar in een stad de seksistische hot-spots zijn.
Ik stel me voor dat lokagenten niet alleen voor het helen van gestolen fietsen, maar ook hiervoor kunnen worden ingezet. Dan kunnen ze bestraffen wat ze ongetwijfeld meemaken als ze hun uniform niet aan hebben. Hoewel Hollaback inmiddels in 26 landen actief is, laat een Nederlandse tak of alternatief nog op zich wachten.
Gangbang-stad
Rotterdam staat niet alleen als metropool, havenstad en inmiddels toeristenstad bekend. We zijn ook een stad met een groot aantal zedenzaken. De kelderbox-incidenten in heden en verleden zijn talrijk. Ik noem de kelderboxen van Katendrecht. De groepsverkrachtingen op de 1e IJzerstraat in West. Ze zijn een smet op de smeltkroes die Rotterdam pretendeert te zijn. Een bijnaam als dé gangbang-stad van Nederland is niet iets om trots op te zijn.
Als er één gemeente is die voorop zou moeten lopen in het terugdringen en bespreekbaar maken van seksueel geweld en intimidatie op straat, dan is het wel Rotterdam. Ik wil bij deze ook het gemeentebestuur aansporen om hier treffende maatregelen voor te bedenken en implementeren. Het wordt hoog tijd dat we seksisme de plek geven waar het hoort. Dat is niet op straat, maar in het verleden.
UPDATE Elfie Tromp vertelt naar aanleiding van dit opiniestuk op OPEN Rotterdam meer over haar ervaringen:
