De gevel van De Unie aan de Mauritsweg is een baken voor moderne architectuurliefhebbers. Het interieur is verbouwd en zou juist een bestemming kunnen worden voor iedereen die daar niet zoveel mee op heeft. Achter de gevel blijkt een wilde potpourri van alle mogelijke stijlen te zijn gerealiseerd. Behalve modern dan, vindt Bart Witteman.
Een galerij met afbeeldingen
Wie bouwkunde gaat studeren in Delft moet er natuurlijk zo snel mogelijk aan geloven. In elk introductieweekend wordt wel een excursie gemaakt naar de dichtstbijzijnde hotspot voor moderne architectuur: Rotterdam. Komend uit het station is de gevel van café De Unie dan meteen de eerste stop. Een vreemde eend in de bijt, met de kleuren rood-blauw-geel-zwart-wit te midden van ouderwets ogende gevels . En daar staan de studentjes dan, oog in oog met een echt icoon van De Stijl. Een ontwerp van Oud uit 1925.
Uit de tijd dat zelfs het woord modern nog maar net was uitgevonden. Hoewel, ‘echt’ met een korrel zout, want uiteraard wordt ook meteen verteld dat de oorspronkelijke Unie al lang niet meer bestaat. Die stond op de Coolsingel, op een zo mogelijk nog gekkere plek. Maar die werd tijdens het bombardement verwoest. De Unie op de Mauritsweg is een replica die in 1985 door een groep Stijl-adepten werd herbouwd.
Gay friendly uitgaanskwartier
Die nieuwe Unie op de Mauritsweg is sindsdien een aantal keren overgenomen en verbouwd. Tot het vorig jaar werd overgenomen door Patrick Nijenhuis en Edwin van der Toolen, de eigenaren van café De Regenboog om de hoek. Zij zien in de ruime kroeg met zaal een prachtig opstapje naar hun -op zich prachtige- droom van een gay friendly uitgaanskwartier rondom de Van Oldebarneveltstraat.
Het bestaande strakke witte interieur van de laatste Unie paste alleen niet helemaal in hun visie, want de afgelopen maanden is het café van binnen rigoureus verbouwd. Daarbij is alles uit de kast getrokken om de boel wat gezelliger te maken. Het resultaat daarvan kan gerust ‘eclectisch’ worden genoemd.
Achter de nog altijd meest oprecht moderne gevel van de stad word je momenteel verwelkomd in een stijlenbombardement. Waar de binnenkant van de vorige Unie nog een ode aan het modernisme kon worden genoemd met de replica’s van stoelen van Oud, is het nu vooral een afrekening daarmee.
Rechts een gotische koof met sfeerverlichting, links een dj booth in de vorm van een barokke preekstoel. De wanden zijn volledig afgewerkt met de sfeervolle baksteenstrips die doen denken aan de vintage cafécomedy Cheers. De Unie is tegenwoordig een bloemlezing uit veertig jaar gezelligheid in de Lage Landen. De enige plek waar de moderne tijd zich openbaart, is rond de tap. Het bareiland is een soort ufo die door zijn blauwe licht de hele zaal aanlicht.
Commercieel interessanter publiek
Functionalisme is, als je dat nog zo mag noemen, alleen zichtbaar in wat hoognodig leidingwerk: het chroom van de taps op de bar en aan de zijkant van de zaal -u leest dit goed- een douche. De nieuwe Unie is van binnen zo licht als een grot, dus naar het felle wit en de primaire kleuren van de gevel zul je binnen tevergeefs zoeken.
Zelden vertoond, gevel en interieur hebben werkelijk niks met elkaar te maken. Maar eerlijk is eerlijk, ongetwijfeld dat de nieuwe binnenkant van de Unie een commercieel interessanter publiek weet te trekken dan de Delftse architectjes van voorheen. Of het oude publiek nog verder durft te komen dan de gevel, moet worden betwijfeld. Een golf van ontzetting trok al door de stad en over het web.
De ontwerpers die nu nog nabij De Unie worden gesignaleerd, deinzen verdwaasd terug na een snelle blik door het raam. Vermoedelijk zijn veel eerstejaarsstudenten uit Delft direct in een existentiële crisis over goede smaak beland. Kan De Unie bestaan met een gay friendly Biedermeier-interieur? Ja, dat kan. Sterker nog, het gebeurde al eerder.
Allesbehalve avant-garde
Toen ik voorafgaand aan mijn confrontatie met de verbouwde Unie zocht naar een beeld uit de ‘goeie ouwe tijd’, vond ik een foto van het eerste café in de late jaren dertig. Het café heet op die foto, vijftien jaar na oplevering, al niet meer De Unie maar café Modern en ziet er allesbehalve uit als een ontmoetingsplek voor de avant-garde.
Het café is overgenomen en de gevel grijs geschilderd. Voor de deur is een gezellig terrasje getimmerd en de gevel behangen met ouderwetse markiezen. Het interieur is niet te zien. Toen het gebouw in 1940 afbrandde, gingen er vermoedelijk geen ijle meubels van Mart Stam of Oud verloren, maar gemoedelijk houten scheepslambrizering, de tapijtjes van de tafeltjes en de zelfgehaakte vitrage voor de ramen. Met andere woorden: De Unie was toen al reddeloos verloren.
De relatie van de modernste gevel van de stad met zijn ingewanden blijkt dus al langer nogal ingewikkeld. Mag er alleen een modern café achter zo’n gevel, ook al loopt dat voor geen meter? De vorm volgt de functie, zegt een oude tegeltjeswijsheid uit de moderne architectuur, maar hoe zit dat dan hier?
Ik vermoed dat er een ongeschreven horecawijsheid is die zegt dat moderne architectuur er prachtig uitziet, maar dat het voor geen meter verkoopt. Het is jammer voor de architecten in de stad, maar De Unie doet het voorlopig even zonder Stijl.
Al 5 reacties — discussieer mee!
Ik ben wel benieuwd naar die foto van café Modern. Het zou knap zijn als het toen nóg lelijker was dan dat het nu is.
Ik vraag me ook af hoe De Unie tegenwoordig draait. Want terwijl het bij l’Ouest altijd ramvol zit, zie ik – in ieder geval overdag – bij De Unie weinig mensen zitten. Ik vraag me af of dit interieur wel werkt voor mensen die gewoon iets willen drinken of eten (kan dat daar eigenlijk?).
Dank voor het in herinnering brengen – ik vond die golf van ontzetting meer een golfje… Erfgoed, Rotterdam gaat er zo achteloos mee om. In een jaar was het Schielandhuis niet meer publiek toegankelijk, sloot De Dubbele Palmboom, voer de Buffel naar Spijkenisse en sloop het Onderwijsmuseum naar Dordrecht en er was nauwelijks protest. Dit heeft mij hogelijk verbaasd. Los van wie wat mooi vindt: het is toch belangrijk dat we kennis nemen van andere tijden via gebouwen? Hoe dacht men, wat wilde men bereiken? Niet alles valt uit boeken te leren, het is juist zo mooi dat je erdoor heen kunt lopen en voor kunt staan.
Wat een armoedig interieur heeft de Unie nu zeg. My god. Snap dat je er een gay bar van maakt maar een beetje meer stijl en originaliteit hadden geen kwaad gekund.
Beste Inge,
stap gerust een keer binnen en geniet van een wijnkaart met meer dan 55 wijnen of maak een keuze uit onze heerlijke lunchgerechten.
Inderdaad richten wij ons meer op de vrijdag en zaterdagnacht als club zijnde. Dus op het moment dat onze ramen geblindeerd zijn op vrijdag en zaterdag vanaf 22:00 kun je er op rekenen dat er soms wel 450 man binnen zijn. Ook op deze momenten ben je meer dan welkom om eens te komen kijken (of douchen:-) ).
Mvg. Team De Unie.
Ha, bedankt! Vrees niet: in de (late) zomermaanden heb ik een aantal keren op het terras gezeten om een biertje te drinken. Binnen is nog een brug te ver voor me, evenals het weekend, maar ik ben vooral blij dat het goed draait. Want begrijp me niet verkeerd: ik hoop van harte dat dit werkt, want daar is heel de stad bij gebaat.