Ronkende geluiden stijgen op boven Rotterdam! We zijn weer architectuurstad nummer één. Nu de Markthal, Centraal Station en De Rotterdam zijn opgeleverd kan het niet op. De prijzen vliegen de stad om de oren. Maar achter deze façade van stedelijk geluk voltrekt zich volgens Pieter Schol een ramp waar Rotterdam al decennia ‘goed’ in is: de sloop van waardevolle gebouwen. Breken we de boel onherstelbaar en zonder enige visie af?
Verloederd stationsgebied
Voorbeeld één: het stationsgebied. Ooit was daarvoor een megalomaan plan bedacht door wethouder Hans Kombrink. Vanaf het nieuwe centraal station, het ontwerp met de champagneglazen door Will Alsop, zou het hele gebied achter het Weena plat moeten gaan tot aan het Hofplein. Het gevolg was dat er niet meer werd geïnvesteerd in de panden in het gebied. Het Schieblock bijvoorbeeld kwam langdurig leeg te staan en werd zelfs verborgen achter een enorm reclamespandoek. Aan de spoorzijde werden panden alvast gesloopt. Dat zorgde allemaal voor verloedering. totdat het gebied weer leven ingeblazen werd door een tijdelijk plan van architectenbureau ZUS. Inmiddels is het oorspronkelijke plan van tafel. Geen torens tot in de hemel en gezellige plinten vol winkels meer. Onhaalbaar, onbetaalbaar, onrealistisch.
Boekhoudtruc voor LSI
Projectontwikkelaar in het gebied LSI is maar net van het faillissement gered door een boekhoudtruc van wethouder Hamith Karakus, door het met gemeenschapsgeld terugkopen van ontwikkelingsgrond. En dan komen we nu bij de trieste werkelijkheid. LSI is bezig om een vertegenwoordigershotel te ontwikkelen op de kop van het gebied. Voor dit hotelletje moeten wel panden van Hugh Maaskant en J.J.P. Oud tegen de vlakte. Twee architecten die in hun tijd vergelijkbaar waren met Rem Koolhaas nu. De ironie wil bovendien dat het pand van Maaskant al een hotel was met een horecaplint. Is dat stadsplanning? Weleens van duurzaam hergebruik gehoord? Is dat liefde voor architectuur? Is dit het historisch besef waar de stad het steeds over heeft? Is dit een architectuurstad waardig? Nee, het is willekeur en opportunisme. En bovendien niet meer van deze tijd.
De parel van Vreewijk
Voorbeeld twee: het Zuiderziekenhuis, een gebouw dat in de rijke traditie van Witteveen en Steur is opgetrokken. De parel van Vreewijk. Kom er nog maar eens om tegenwoordig. Zo’n met liefde voor detail ontworpen complex. In eerste instantie waren er plannen om het gehele complex op de monumentenlijst te plaatsen. Door een sloopdeal kwam de raad daar echter op terug. De huidige eigenaar heeft het namelijk samen met het Claraziekenhuis (inmiddels al wel gesloopt) overgenomen van het Maasstadziekenhuis zodat de laatste niet zou opdraaien voor de sloopkosten van beide complexen. Omdat Rotterdam bang was dat zij alsnog zou opdraaien voor de kosten heeft ze niet ingegrepen.
Erfgoed is geen kostenpost
Zo ga je dus om met ons erfgoed. Je beschouwt het gewoon als een kostenpost. Weg ermee! Gelukkig zijn de Christenunie en de SP blijven hameren op hergebruik van het gehele complex. Nu gloort er weer hoop op behoud. De raad moet dadelijk een beslissing nemen of ze zeven miljoen wil bijpassen. Het is te hopen dat ze deze keer geen slappe knieën krijgt. Het gemeentebestuur blinkt uit in onduidelijkheid, opportunisme en kortetermijndenken. Een adequaat bestuur heeft een visie; stelt grenzen en vergezichten op. En brengt deze ook in de praktijk! Wanneer het Zuiderziekenhuis gewoon op de monumentenlijst was gezet – waar het hoort -, dan had iedereen geweten waar-ie aan toe was. Zowel bevolking als ontwikkelaar.
Middelmaat verkocht als vooruitgang
Zo komen we bij een derde voorbeeld: de Westewagenpanden aan het Grote Kerkplein. Volgens architectuurminnend publiek staat daar een prettig ‘ensemble’ van drie wederopbouwflats dat zo mooi samengaat met de Laurenskerk. Sterker, het is ‘beschermd stadsgezicht’. Maakt niet uit jongens. De huidige eigenaar heeft het op voorwaarde dat hij de panden zou renoveren gekocht, maar zegt doodleuk dat het niet haalbaar is. Hoezo? Zelfs de gemeente heeft doorgerekend dat renovatie haalbaar was, het is niet voor niets voor een laag bedrag verkocht. Maar nee, een ontwikkelaar hoeft maar te roepen dat het onhaalbaar is en het loopt dun door de broek van college en raad: er wordt een sloopvergunning afgegeven. Een paar inwisselbare middelmatige studentenhokken moeten er worden neergezet. Hier wordt middelmaat ‘verkocht’ als vooruitgang.
Lege kantoren
Inmiddels hebben we wel een grotere uitdaging: wat doen we met alle lege kantoren? Nationale Nederlanden, Shell, Robeco, Fortis, de gebouwen aan de Blaak? Slopen? Lijkt me geen optie. De meest voor de hand liggende oplossing is om er deels woningen in te maken. Zijn we ook af van het achterhaalde mantra dat de binnenstad moet worden verdicht. De gebouwen staan er al, hoe simpel wil je het hebben?
Koester wat je hebt
We hoeven als stad niet meer groots en meeslepend te slopen. We kunnen het wederopbouwtrauma nu echt wel achter ons laten. Groots en meeslepend bouwen, dat is wat anders. Maar wie goed om zich heen kijkt, weet dat dat slechts voor een enkel gebouw geldt. Koester wat je hebt met hier en daar een aanpassing. Zoek de uitdaging om het bestaande te behouden (Stationsgebied, Zuiderziekenhuis, Westewagenstraat), functioneler te maken (Centrum) en wellicht te restaureren en in oude glorie te herstellen (Lijnbaan). Het wordt tijd voor een duurzame consistente visie en een daarbij behorend beleid. Zonder een voortdenderende sloopmachine.
Sloopverbod voor Rotterdam
Waarom dus niet gewoon een sloopverbod voor Rotterdam instellen? Dat is tenminste duidelijk. In dat geval hoeven we ook geen oeverloze discussies meer te voeren of dit ‘ensemble’ wel of niet mooi is. Nee, we stellen vast: het hoort bij de stad. En het getuigt van haar historie en identiteit. Ook eigenaren moeten beseffen dat een gebouw van iedereen kan zijn en opgeslagen ligt in ons collectief geheugen.
Al 48 reacties — discussieer mee!
Het gaat niet om mooi of niet mooi. Het gaat natuurlijk ook om meer dan wel of geen cultuur historische waarde. Er zijn veel meer factoren die mee wegen dan alleen een cultuurhistorische waarde. Zoals ik al aangaf is de waarde van de panden voor de hedendaagse stad nihil. En dat gaat niet over mooi of lelijk maar over functionaliteit. Zowel bouwkundig als stedenbouwkundig valt er niets meer van te maken. Het nieuwbouwplan lost dat wel op, en ook nog eens met een programma wat het centrum van de stad heel goed kan gebruiken.
Beste Tim, ik hoop dat je begrijpt dat dit argument van je ook geen hout snijdt in deze discussie die ik na deze mail stop met voeren want dit gaat de kant op van reaguurdersniveau. Je argument van functionaliteit heeft hier niets mee te maken. Op de kop van de Lloydpier staat een enorm functioneel elektriciteitsstation. Daar is wel een kenmerkend Handelsveem voor gesloopt. En wat zien we nu? Een verbetering? Laten we verder gaan. De Hema en C&A. Wat stond daar vroeger? In ieder geval echte gebouwen die karakter en historie gaven aan het centrum. De Witte Keizer (wie verzint die onzin?) dat het Amerikaanse consulaat heeft vervangen? Voegt het grof gedetailleerde gebouw van CKAP wat toe aan de binnenstad en haar historie? En dan heb ik het nog niet eens over de verbouwing van de V&D. Momenteel ongelooflijk functioneel. Of toch niet want het staat met zijn rug naar de Westenwagenstraat toe waardoor dat gebied toch een beetje levenloos wordt. Weet je nog hoe elegant de V&D vroeger was? Gebogen etalages, pilaren, transparant. Zo zie je maar dat de verbeteringen die jij voorstaat niet automatisch datgene opleveren wat jij beweert. Kijk ook nog even naar het Stadshuisplein. Stukken functioneler maar waar zijn nu net de golvende daken op de voormalige Slavenburgbank? Het is inwisselbaar geworden. Wat ik bepleit is of sloop en nieuwbouw wat toevoegt aan de stad of dat het centrum langzaam een Nesselande wordt waar dezelfde kwaliteit staat zonder historische meerwaarde.
Ach jongens, nog even op de valreep van de oude jaar: het wordt nog erger. De Koolhaaskubus wordt een Primarkvestiging. Ook daarvoor moet wel de oude Jungerhans worden gesloopt. We verzuipen dadelijk niet alleen in goedkope confectie maar ook in goedkope architectuur. Maar nogmaals zoals ik mijn betoog ben begonnen, de bal ligt bij de raad. Er zal toch eens een behoorlijke politieke discussie op gang moeten komen of we dit nu nog wel willen. En, misschien nog wel belangrijker, er zal nu toch eens een duidelijk signaal moeten komen uit de architectuurwereld zelf. Want vergeet niet dat die er als een stel onbehouwen hongerige wolven aan meedoen. Ondanks al die mooie theorietjes.
Goed geschreven artikel! Mijn indruk is dat we wel langzamerhand iets meer aandacht krijgen voor het bestaande in Rotterdam, dat geeft hoop.
Maar de voorbeelden die je geeft zijn veelzeggend……dat gaat dus nog niet goed.
Rotterdam gaat inderdaad te laks om met wat ze hebben. Misschien komt het wel omdat de stad zelf niet beseft wat de kwaliteiten van de stad zijn. Ze beseffen niet wat de USP’s van de stad zijn. Het hele Schiekadeblok echec is niet alleen financieel treurig maar de sloop van de panden van Oud en Maaskant is een duidelijk voorbeeld dat het geld regeert in deze stad. Waarom krijgt LSI het niet voor elkaar om een ontwikkeling op gang te brengen waarbij deze twee panden gepaard worden? Juist de geschiedenis geeft meerwaarde aan het gebied.
De Westewagenstraat-panden zullen uiteindelijk gesloopt worden omdat er politieke keuzes gemaakt worden. De PvdA zal instemmen met de plannen omdat het ontwikkeld wordt door een partij coryfee (en ik maar denken dat Leo Bruijn zou afrekenen met het partij nepotisme) en D66 zal instemmen omdat ze niet wederom het imago van onbetrouwbaar, draaiende partij willen bevestigen. Als er nu werkelijk om inhoudelijke redenen gekozen zou worden (beargumenteerd dus om de inhoud) dan kan je er nog iets voor zeggen. Maar helaas, het gaat om politiek. Als er nu ingestemd zou worden omdat er een ontwikkeling komt die werkelijk recht doet aan wat een AAA-locatie genoemd wordt dan was er een punt. Maar dan kom je met een toparchitect die een plan maakt waar tot ver over de grenzen over gesproken wordt en waar bussen met Japanse architectuurliefhebbers op af komen. Maar helaas er komt een plan van matige vinex-kwaliteit met een wel heel erg makkelijk programma, studenten hokken zonder buitenruimte. Een plint die veel te hoog is en een kade waar mensen moeten gaan zitten en flaneren die altijd in de schaduw ligt en te smal is om een dergelijk idee mogelijk te maken. Bouw er dan luxe yuppen-woningen met uitzicht op de kerk met grote buitenruimtes. Maak dan gewoon twee ranke torens van 70 meter hoog. Doe het dan gewoon goed. Niet deze nietszeggende gebouwen die er nu voorzien zijn kennen we wel en over 10 jaar willen we er weer vanaf. Over duurzaam gesproken.
Maar een sloopverbod? Nee dat gaat echt te ver. Inventariseer en bepaal wat wel en wat niet het karakter van de stad bepaald. Zoek uit welke gebouwen wel en niet bijzonder genoeg zijn om nooit gesloopt te mogen worden. Denk en werk vanuit het DNA van de stad. Maar sloop het DNA niet!
Sinds dit jaar mag een sloopverbod in bestemmingsplannen opgenomen; de rechter heeft zich hier onlangs over uitgesproken.
http://monumentengemeenten.nl/blog/2014/04/30/een-sloopverbod-in-het-bestemmingsplan-mag/
Overigens is mijn indruk dat Rotterdam zich (nog) niet met het verleden geconfronteerd wil zien. We hebben een motorisch hart, beste mensen… Het lijkt er sterk op dat er nu een meerderheid is om de wederopbouwpanden in de Westewagenstraat te slopen, waarmee het ensemble Dudok-HUF wordt doorbroken. Het negatieve oordeel van de welstandscommissie mocht niet baten. Over een week zullen we het weten…
In het rijtje mag zeker ook niet ontbreken: het prachtige oude hoofdgebouw van het Dijkzicht ziekenhuis. Gaat ook tegen de vlakte. Ik heb eens gevraagd waarom: “Door de sloop van het H-gebouw is er ook veel meer zichtbaar van de Nieuwbouw, wat ook echt de moeite van het bekijken waard zal zijn.”
Zucht.
wat zou je denken om van de zieken huizen studente kamers te maken. in de kamers zit al douche stroom ook. kookplaat en klaar.dan zijn we van die kamerverhuurders af.die aso bedragen vragen.
Eergisteren postte ik wat cijfers over de (non-)bevolkingsgroei van Rdam. Ik schrok zelf een beetje van die lage cijfers. Tussen 1994 en 2014 is de groei +7.000 geweest (excl. Rozenburg). Dat is +345 per jaar. Oftewel ‘nauwelijks groei’.
Ik begin daar weer over omdat in het stuk wordt voorgesteld om de nu leegstaande kantoorcomplexen om te bouwen tot woningen. Kwestie is dat daar dus totaal geen vraag naar is. Als je maar nieuwe woningen en appartementen op de markt blijft duwen, gaan de gemiddelde prijzen flink omlaag. En daarmee komen nog meer mensen dan nu ‘onder water’ te staan. Er wordt te zeer onderschat hoeveel leed dat tot gevolg heeft. En het enige wat je ermee bereikt is dat je de grote vastgoedbeleggers (eigenaren van de kantoorcomplexen) redt ten koste van de gewone woningeigenaar. Ik begrijp niet goed dat het stadsbestuur die keuze maakt (door mee te werken aan gebruiksfunctiewijzigingen in bestemmingsplannen).
PS, wat je in deze tijdens van vastgoedcrisis dus moet doen, is niet zozeer een sloopverbod, maar een ‘bouw-bevriezing’. Voor pak-um-beet een jaar of tien (for starters). Indirect effect daarvan zal een ‘sloop-stop” zijn.
Voor mij zou bevolkingskrimp juist aanleiding zijn om de stad te verbeteren middels nieuwbouw. Bevolkingskrimp/stagnatie in een grote stad als Rotterdam betekent dat er niet genoeg gebouwen zijn die aansluiten op de vraag. Bouwen helpt de stad vooruit, en hoe meer verdichting, hoe meer draagvlak voor voorzieningen en dus een grotere aantrekkelijkheid. Denk je echt dat de stad beter wordt van een bouwstop? Wat een ambitie zeg..
Wat je stelt lijkt me niet logisch. Je verhoogt de vraag niet door het aanbod te verhogen. Dat werkt enkel bij luxe-producten (rages, iPhones e.d.), zo leert de economie. Niet voor woningen.
Iedere makelaar in de stad zal je kunnen vertellen dat er nu al een overaanbod is aan woningen in bijna alle prijsklassen. Op starterswoningen na, maar juist deze worden niet gebouwd. Zeker niet in woontorens gezien de relatief hoge stichtingskosten daarvan.
Ik denk dat je in deze tijden van vastgoedcrisis voorzichtig moet zijn met ‘ambitie’. Wat dat betreft wijs ik je op het LSI-debacel (erfpacht Central Districs, verlies van tientallen miljoenen euro’s voor de gemeente / belastingbetaler).
Ik zeg niet dat je iedere ambitie moet weggooien. Maar een pas op de plaats lijkt me realistisch. Even de boel heroverwegen, plannen bevriezen, zaken inventariseren (m.n. verliezen, o.a. op grondposities).
Bij een aantal mensen krijg ik het idee dat ze vooral op trots en wensdenken varen. Natuurlijk is het leuk om vanaf de Van Brienenoordbrug over een mooie skyline te zien. Maar het moet niet zo zijn dat je in de stad door een decor van leegstaande en overbodige panden loopt.
Kortom: realisme! Daar heeft Rdam over 50 jaar meer aan dan als een kip zonder kop doorbouwen.
Rotterdam heeft een aantal jaar geleden het inwonerbestand opgeschoond (mensen die zich nooit hebben uitgeschreven e.d.). De groei is dus groter dan die cijfers doet vermoeden, omdat de getallen van voor de schoonmaak te hoog lagen.
Kijk dat bedoel ik, creatief met statistiek. Als je andere jaren kiest, bijvoorbeeld 1990, 2000 en 2010 dan ziet het er weer heel anders uit. Weet je zelf natuurlijk ook wel. Maar ik gaf je nog een handreiking, als je nog verder terug kijkt in de tijd dan is Rotterdam zelfs gigantisch gekrompen! Ik zou zeggen doe je er tegoed mee!
Qua ruimtelijke planning moet je overigens kijken naar de toekomst, niet naar het verleden. Bevolkingsprognoses doen op basis van het verleden is natuurlijk al helemaal nonsens. Maar ook dat weet je zelf natuurlijk ook wel.
1990: 579.150
2000: 592.660
2010: 592.939
Het wordt er allemaal niet veel mooier op. Tussen 2000 en 2010 zelfs een kleine afname.
Ik doe het allemaal niet om je te pesten. En ik waardeer idealisten zoals jij heus. Maar uit o.a. het LSI-debacel blijkt dat idealisme en – wat iemand anders laatst stelde – ‘ambitie’ tot financieel minder gewenste toestanden kan leiden. Het leidt tot het bouwen van luchtkastelen.
En wat ik dus overal om me heen zie, is dat het ten koste gaat van de gewone man met een onder water staande hypotheek. En dat is waar het kwalijk wordt.
Overigens ziet het CBS een bevolking van circa 645.000 inwoners in 2040 in Rdam. Exclusief Rozenburg is dat 632.500. Tussen 2015 en 2040 is dat een toename van 1.000 inwoners per jaar.
Ik zie niet goed in hoe op basis van dergelijke cijfers de realisatie van hoge woontorens in het centrum, nieuwe wijken aan de stadsrand en verdichtingen zijn te beargumenteren.
Daarbij komt dat het CBS m.b.t. Rotterdam tegen 2040 een aanzienlijke bevolkingsafname ziet voor Rdam.
Nogmaals, ik gun je je idealisme. Maar als het gaat om zwaarwegende zaken als woningbouw en consequenties voor woningeigenaren lijkt realisme mij iets meer op zijn plaats.
PS, Dat van die kleine afname tussen 2000 en 2010 moet natuurlijk ‘een uiterst kleine toename van ca. 300 in 10 jaar’ zijn… 😉
De cijfers zeggen helemaal niks als je de trends buiten beschouwing laat. Tussen 2000 en 2010 zit een dip naar 582.000. Dat zie je niet omdat je prikt op 2 momenten. Slaat werkelijk nergens op. Volgens de prognoses destijds zou Rotterdam op die 582.000 blijven hangen. Toen die prognose uitkwam was de stijging echter al weer begonnen. Van prognoses weet je altijd 1 ding zeker, en dat is dat ze niet uitkomen. Dit jaar zijn er al meer dan 5000 bijgekomen waarvan bijna 2000 in oktober. Dat past precies in de trend die we in de gehele westerse wereld zien, namelijk die van re-urbanisatie. Mensen willen weer steeds meer in de stad wonen. En de grootste steden groeien daarbij het snelst. Dat zien we bij alle grote steden in Amerika en Europa en niets wijst erop dat het in Rotterdam anders is dan in al die andere steden. Daar past een verdichting van het centrum met woontorens ook prima bij.
Wat dat met onder water staande hypotheken te maken heeft ontgaat me. Een aantrekkelijkere stad is alleen maar goed voor de woningprijzen.
Dat is dus precies wat ik bedoel met ‘idealist’. Idealisten beginnen stellingen met ‘mensen willen…’. Verder ben je inconsequent, want in je eerdere reactie stelde je dat je niet naar het verleden maar naar de toekomst moet kijken, om nu hier ineens te stellen dat prognoses niks zeggen. En ten slotte verwijs je naar ‘de westerse wereld’ waar bepaalde bewegingen waar te nemen zouden zijn. Waarbij je in weerwil van harde bevolkingscijfers van de stad en van CBS spreekt over ‘niets wijst erop’. Uit die cijfers blijkt juist: ‘Alles wijst erop…’ Al je zinnen verraden ‘idealisme’ en ‘blinde ambitie’. Uit het LSI-gedoe blijkt dat dat een gevaarlijke cocktail is. Hoezeer ik je roze bril ook kan waarderen.
Ik vind het echter onjuist om ingrijpend beleid te voeren op basis van zo’n idealistische insteek en onderzoeken en cijfers te negeren. Beleid dat grote financiele gevolgen heeft voor zowel de stad als haar bewoners met zware hypotheken.
Dat je niet inziet wat het allemaal met de financien van de gewone man te maken heeft verbaast me. Juist omdat het principe van vraag en aanbod en daarop gebaseerde prijsvorming zo gemakkelijk te begrijpen is. Als je nieuwe woningen en appartementen op de markt blijft stuwen terwijl de vraag nauwelijks toeneemt, dan gaan de prijzen omlaag. It’s that simple…
Mijn woning, waarvan de hypotheek flink onder water staat, is met de markthal toch weer meer waard geworden. It’s that simple. Door nieuwe woningen in mijn buurt wordt de buurt steeds leuker om te wonen. Daardoor wordt mijn woning meer waard. It’s that simple.
Bevolkingscijfers negeren is overigens precies wat je hier zelf doet. Dat maakt je posts eigenlijk wel komisch, maar ook treurig. Nog even voor jou en voor de meelezers, hier de bevolkingsprognose van de gemeente Rotterdam uit 2013. Op pagina 27 staat een mooie grafiek met de ontwikkeling sinds 1990. Daar zie je hem op en neer gaan en daar zie je dat er sinds 2007 een constante groei is. Die groei is dit jaar zelfs sterker geworden als je de bevolkingsmonitor met de laatste cijfers erbij pakt. De prognose voor 2014 hebben we dus al overtroffen. Precies in lijn met de internationale ontwikkelingen.
Maar blijf die harde cijfers maar lekker negeren Daan. Dat de stad niet groeide in de jaren 90 is voor jou blijkbaar belangrijker.
De cijfers die ik aanhaal zijn a) gepubliceerd door de gemeente Rdam, en b) zijn gerealiseerde cijfers. De prognoses waarover ik het heb zijn van CBS.
Zoals ik eerder al aangaf, moet je voor ruimtelijke ontwikkelingen en planning niet naar korte termijneffecten kijken (wat jij doet door 2007 als referentiepunt te nemen), maar moet je naar structurele ontwikkelingen kijken. Woningen bouw je niet voor 7 jaar maar die staan er minimaal 50 jaar. We hebben het hier niet over TV-toestellen maar over vastgoed.
Dat overzicht waar je naar verwijst loopt tot 2030. CBS loopt tot 2040. Overigens wordt in je link ook verwezen naar de cijfers van CBS. We hebben het dus over dezelfde gegevensbronnen. CBS stelt daarbij: in 2040 zijn er 645.000 inwoners in Rdam, minus Rozenburg is dat 632.500.
De groei waar we het over hebben, is er dus een van slechts 1.000 per jaar gemiddeld. Check gewoon CBS. Dan zie je meteen ook hoezeer het inwonerstal van Rdam tegen 2040 gaat afnemen. En dat gaat in vrij snel tempo.
Die aanzienlijke bevolkingsafname die door CBS tegen 2040 wordt voorzien, is iets dat zich over een jaar of 20 a 25 al gaat afspelen. Daar moet je nu dus al rekening mee houden gezien het feit dat woningen een minimum levensduur hebben van 50 jaar (en dat is nog heel kort ingeschat). Doe je dat niet, dan loopt het gewoon uit de hand. En daar is geen Rdammer bij gebaat.
Het is volstrekt onverantwoordelijk om je hiervan niets aan te trekken. Je schuift grote problemen naar de toekomst. En dat enkel vanuit een soort idealisme (Manhattan aan de Maas, skyline vanaf de vBrienenoord etc.).
LSI indachtig, pleit ik daarom voor een pas op de plaats. Een heroverweging en her-inventarisering van vraag en aanbod. En dat niet met een idealistische en blind-ambitieuze bril, maar met een gezonde dosis realisme. Waarbij ook goed gekeken wordt naar de impact van beleidskeuzes op de posities van de gewone burger en woningbezitter.
PS, hier de CBS-cijfers
Zucht…
Na intensief volgen van besluitvorming en poging tot beinvloeding middels zienswijze is mijn conclusie:
Raad 010 lijkt niet de kwaliteit en potentie van gebieden als het Laurenskwartier te begrijpen. Ze zien de Westewagenstraat als een stel leegstaande oude gebouwen en gaan voorbij aan het ensemble: de gebouwen zijn namelijk onderdeel van een ritmische ‘kam’ tussen Steigerkerk en Café Dudok via de Hoogstraat met de HUF. Terwijl op die plek de stad haar vele gezichten laat zien: hyper modern, middeleeuws, wederopbouw, jaren 30. Door die tijdsdiepte heeft de plek bezieling en stedelijke dynamiek. Het gaat dus om de gebouwen én het ensemble, de samenhang tussen gebouwen, kades, pleinen.
Het plan van Vervat / Klunder gaat voorbij aan deze waarde. De kade wordt volgebouwd, het ritme en de schaal van de compositie is weg. De nieuwbouw maakt omringende gebouwen en straten dwergachtig. Dit is op de eerste plaats jammer voor de bestaande gebouwen die prima opgeknapt zouden kunnen worden maar nu gesloopt worden. Maar zeker ook voor de omgeving: Het Grote Kerkplein, de Westewagenstraat en de (rijks)monumenten HUF, Steigerkerk, Blokker en Dudok en Laurenskerk. Een stad is meer dan een willekeurige verzameling gebouwen weten we.
Procedureel laat Rotterdamse raad zich kennen als ongevoelig voor stedelijke cultuur en historie: Experts, adviseurs en een groeiend deel van investeerders en gebruikers vinden de wederopbouw van Rotterdam bijzonder en waardevol. Dit laat de Lijnbaan-ontwikkeling en spraakmakende herbestemmingen goed zien. In lijn daarmee heeft een groot deel van Laurenskwartier, waaronder de Westewagenstraat, de cultuurhistorische dubbelbestemming “Wederopbouw”. Dit juridisch planologisch middel uit de nieuwe WABO (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) is zonder opgaaf van reden, zonder inhoudelijke motivatie geschapt. Dat wil zeggen dat deze wet in Rotterdam boterzacht is. De laatste commissievergadering met het bizarre optreden van Vervat in dit dossier is te zien:
http://rotterdam.raadsinformatie.nl/vergadering/145339/Commissie+Bouwen%2C+Wonen+en+Buitenruimte+%282014-2018%29+10-12-2014
Ha jongens begrijp dat jullie je hobby willen uitoefenen maar het heeft niets met het onderwerp te maken. Loop even door het centrum. Welke cijfers jullie aandragen, het is flauwekul. Hoe groot is ons centrum nou eigenlijk?Kippeneindjes. Kan je niet lopen over de hoofden in de Witte de With? Is het niet vol op de terrassen op de Binnenweg? Welke voorzieningen? Kom even buiten en je ziet dat de discussie die jullie voeren geen hout snijdt. We bouwen geen Singapore op en we zijn nog geen Detroit
Daan doet aan creatief boekhouden met de cijfers. Als hij nog verder de geschiedenis in gaat kan hij zelfs een forse bevolkingskrimp vastellen. In de jaren 70 woonden er namelijk veel meer mensen in Rotterdam dan nu. In de afgelopen 10 jaar groeit Rotterdam en die groei neemt de laatste tijd alleen maar meer toe. Alleen past dat niet in Daan z’n wensbeeld. Daan is wel geslaagd voor de cursus creatief omgaan met statistiek.
Voor iemand die historisch besef aanhaalt vind ik het wel stuitend dat er in de eerste alinea een geschiedenis geschetst wordt die van geen kanten klopt. Er worden dingen met elkaar in verband gebracht die niets met elkaar te maken hebben. De verloedering van het Schiekadeblok was er al lang voor de CS Terminal plannen van Alsop er waren, om maar wat te noemen. Na die plannen is daar niets gesloopt, om nog maar eens wat te noemen. Ik weet niet wanneer er daar wel iets is gesloopt, maar niet zolang ik er kom sinds begin jaren 90. De opmerking ‘niet meer van deze tijd’ is een dooddoener in mijn ogen. Waarom niet? Ik zou niet weten waarom bouwen niet meer van deze tijd zou zijn.
Ik vind zeker dat er voorzichtig moet worden omgesprongen met gebouwen. Ik heb de discussie al vaker gevoerd over een sloopverbod. Mensen die dat voorstellen willen dan vooral een verbod op sloop van gebouwen die ze zelf waardevol vinden. Maar geldt natuurlijk weer niet voor gebouwen die ze wel weg willen hebben. Je kunt dat dus nooit vastleggen want iedereen heeft andere voorkeuren. Een totaal sloopverbod is natuurlijk waanzin. Dan zou je zelfs de lelijke paviljoens op de Coolsingel niet mogen slopen. En soms zijn panden bouwkundig zo slecht dat sloop de enige oplossing is. Ook kan je met sloop en nieuwbouw soms toch echte een betere situatie krijgen.
Westewagenstraat mag van mij zo gesloopt worden. Ik ken de wederopbouwkwaliteiten. Maar de panden ontberen elke kwaliteit voor de 21e eeuwse stad. Dat weegt voor mij belangrijker. Voor wat betreft het zuiderziekenhuis hoop ik weer wel dat die van de sloophamer wordt gered.
Zo zullen we toch per geval elke keer opnieuw moeten bekijken of we willen behouden of willen slopen. Voor mij is daarvoor niet alleen het verleden belangrijk, maar vooral de toekomst. In het verleden kan je niet leven, in de toekomst wel. Het verleden kan je niet beïnvloeden, de toekomst wel.
Wat ik stel is puur gebaseerd op door de gemeente Rdam gepubliceerde cijfers. Dus als je mij van ‘creativiteit’ beschuldigt, beschuldig je de gemeente Rdam van ‘creativiteit’.
Op de TU Delft leer je dat gebouwen een gebruiksduur hebben van gemiddeld 50 jaar. Parallel daaraan kun je uit de Wet ruimtelijke ordening afleiden dat men m.b.t. bestemmingsplannen een planhorizon hanteert van minimaal 10 jaar.
Wat dat betreft is het dus logisch en consequent om m.b.t. bevolkingscijfers uit te gaan van een zelfde planhorizon wanneer je op basis van deze aan stadsontwikkeling en ruimtelijke planning wilt doen (wat m.b.t. woningbouw vanzelfsprekend is). Fluctuaties binnen een periode van 10 jaar zijn zonder betekenis wat dat betreft.
PS, vandaar dat ik 10 jaar-ranges heb gehanteerd bij mijn overzicht:
1994 -> 598.694 inwoners
2004 -> 599.544 inwoners
2014 -> 605.609 (dat is Rdam minus de 12.500 van Rozenburg)
Qua ruimtelijke planning zijn dit de enige betekenisvolle gegevens.
De rest is irrealistisch wensdenken. Sommigen willen erg graag een Manhattan aan de Maas. Dat vervult hen kennelijk met een bepaalde trots. Uit het LSI-debacel blijkt echter dat het in bepaalde gevallen beter is om bij de realiteit aan te sluiten.
Als je aanbod niet aansluit bij de vraag dan kan je niet gaan wachten tot dat aanbod ineens wel weer in trek zal zijn (wat nooit gaat gebeuren). Conversie van gebouwen en wijken als geheel naar een hoger niveau brengen zal een exponentiële groei van nieuwe inwoners aanslingeren. De komende jaren gaan steeds meer mensen in de stad wonen. In Rotterdam is er ruimte zat voor inbreiding.
Beste Tim, het is nog maar de vraag wie er in de toekomst leeft. Mijn hele pleidooi is niets meer of minder een constatering dat Rotterdam te snel en te automatisch naar het middel van sloop grijpt. Dat was al zo net na het bombardement met de Bijenkorf van Dudok, de Schouwburg en het ziekenhuis van Rose. Later zagen we dat weer in de stadsvernieuwing en aan panden in het centrum die wel degelijk karakter aan de stad gaven zoals de nieuwe schouwburg die van het puin van het bombardement was opgebouwd. Je gaat mij toch niet vertellen dat de doos van Quist die er nu staat meer karakter aan de stad geeft. Je opmerking over de Westenwagenstraat is precies wat de discussie in de gemeenteraad vertroebelt. Iedereen reageert vanuit persoonlijke mening over de panden. Dat is niet de bedoeling. Er ligt een duidelijke uitspraak van Welstand die tegen sloop is op cultureel historische gronden. Dat laatste is het argument dat mooi of niet overstijgt.
De focus op de groei van de gemeente Rotterdam lijkt me te eenzijdig: over genoemde periodes blijken enkele gemeenten (Barendrecht, Pijnacker, rondom Rotterdam tot de top 10 van snelst groeiende gemeenten te behoren. Bijgaand de info over 2003-2008 en 2008-2013:
Barendrecht 25,31 Aalsmeer 16,04
Pijnacker-Nootdorp 22,05 Pijnacker-Nootdorp 15,29
Albrandswaard 19,83 Hendrik-Ido-Ambacht 15,24
Lansingerland 15,59 Lansingerland 14,36
Aalsmeer 15,53 Albrandswaard 11,79
Haarlemmermeer 14,44 Utrecht 9,22
Gegevens Rotterdam over dezelfde periode
Rotterdam -0,11 tegen 0,67
Wat die cijfers duidelijk aangegeven is dat er een flinke disconnect is tussen wat mensen willen qua woonruimte en woonomgeving en wat wordt aangeboden in de gemeente Rotterdam (absoluut geen nieuwe constatering).
Ik vind iedere beslissing om te slopen een afkeuring van de omgeving die er is uiteraard het gebouw dat er staat. Het is wellicht net als met de US boycott van Cuba met al 50 jaar geen resultaat: in Rotterdam slopen we ons al 50 jaar een ongeluk in het centrum, bouwen grootschalig maar nog steeds relatief weinig vooruitgang ook al is de trend de laatste tijd positiever. Waarom gooien we het in het centrum niet eens langdurig over een andere boeg met minder slopen (zal soms zeker nodig zijn), meer invullen en meer kleinschaligheid, zodat er een verfijnder stadsweefsel ontstaat? Daarmee ga je staan voor wat er al is.
Ik heb mijn reactie nog eens gelezen maar weet niet wat daar reaguurdersniveau aan is? Volgens mij gewoon een puur inhoudelijke reactie. Ook is het geen onzin omdat jij het er niet mee eens bent. Een lijstje op noemen met voorbeelden van minder geslaagde projecten kan ik best een lijstje tegenover stellen met wel geslaagde projecten die wel een verbetering zijn (CS, Markthal…), wat ik uiteraard nu niet ga doen. Je noemt trouwens de V&D. Dat is een ‘renovatie’ geweest, geen sloop en nieuwbouw. Precies wat jij wilt toch? Beetje kinderachtig om te gaan beweren dat dat de goede ontwikkelingen zijn die ik bedoel. Natuurlijk is nieuwbouw niet per definitie beter. Net zo min is behoud per definitie beter.
Tim,
Ik lees jouw reactie en het is geen inhoudelijke reactie. Je verwoordt jouw mening als een feit: volgens jou is de functionaliteit van de Westewagenstraat panden nihil en valt er zowel bouwkundig als stedebouwkundig niets van te maken.
Deze panden worden nu niet optimaal gebruikt maar een bouwkundige reden tot sloop zie ik niet: renovatie is mogelijk en onderzocht. Een stdebouwkundige reden tot sloop? Het ontgaat me, omdat juist door sloop de stedebouwkundige opzet wordt doorbroken: de panden vormen een geheel met het pand van Dudok. Dan de functionaliteit: ondanks het gebrek aan liefde van de vorige en huidige eigenaren functioneren de panden nog steeds zij het niet optimaal.
Als dat het is waar zijn je inhoudelijke argumenten (wellicht een paar post eerder) dan? Wat zijn die kwaliteiten voor een stad van de 21ste eeuw? Tref je die ook aan in de binnenstad van Florence bijvoorbeeld en in welke vorm dan precies? Waarom zou dat dan niet kunnen in Rotterdam? Ik ben nieuwsgierig geworden.
Jij vindt den ik deze panden simpelweg niet mooi, het ontwerp van Klunder mooier/beter of de verdichting met studenten (in Vervat’s plan 100 meer dan renovatie geloof ik) zo belangrijk dat het de sloop van deze panden rechtvaardigt (met een douceurtje voor Vervat). Maar je onderzoekt niet of de verdichting tot stand kan komen door extra volume toe te voegen (bijvoorbeeld een extra net wat hoger blok in hetzelfde stedebouwkundig patroon), een andere indeling te maken, kortom met meer creativiteit en fantasie een andere oplossing bedenken met behoud van de panden zoals gevraagd: out of the box denken dus.
Dat lijkt niet bijster vaak te lukken in Rotterdam: slopen in Rotterdam blijkt veel te vaak een oplossing voor een probleem dat later niet blijkt te hebben bestaan. De kluswoningen laten zien hoe het ook anders kan: veel van die panden voldoen/voldeden niet aan jouw eisen qua functionaliteit (uitgewoond), bouwkundige staat (idem, fundering) en wellicht ook stedebouwkundig: ook die panden had je in jouw visie/systematiek waarschijnlijk moeten slopen. Maar kijk met een verkoop tegen een lage prijs aan gemotiveerde bewoners worden ze een voor een met con amore opgeknapt: zowel de reputatie van de buurt als de stad wordt hierdoor beter. Is Vervat bij nader inziens wellicht de verkeerde koper met meer liefde voor zijn portemonnaie dan voor de panden en hun omgeving?
Tot slot welke indruk laat deze gang van zaken buiten de stadsgrenzen achter? Een stad die keer op keer (monumentale) en karakteristieke panden laat slopen (Pieter noemt er velen) en daar geen kwalitatief vergelijkbare panden voor terug laat bouwen. Geen goede indryk vermoed ik en misschien zijn we juist allemaal blij verrast door de laatste grootse toevoegingen omdat die nu juist kwalitatief van hoog niveau zijn: wil deze stad erop vooruitgaan dan moeten de verwachtingen continu en structureel ruimschoots worden overtroffen: dat doet dit ontwerp van Klunder (13 in een dozijn, zie hun website) en de gang van zaken rondom dit pand niet. Wie daagt Vervat uit om dieper en beter na te denken en binnen de randvoorwaarden een betere oplossing te realiseren?
Kwestie: ” slopen in Rotterdam blijkt veel te vaak een oplossing voor een probleem dat later niet blijkt te hebben bestaan.”
Antwoord: “Is Vervat bij nader inziens wellicht de verkeerde koper met meer liefde voor zijn portemonnaie dan voor de panden en hun omgeving?”
Bouw- en projectontwikkeling is – vooral in Rdam – natuurlijk een hele bedrijfstak. Daar werken (in)direct duizenden mensen in, van afdelingen RO tot architecten tot bouwvakkers. Dat is dan ook het belang dat bij alle projecten wordt gediend. De portemonnaie van die mensen.
Dus overwegingen op basis van behoefte (is er behoefte aan nieuwe woningen en kantoren), of op basis van monumentale waarde doen totaal niet ter zake. Het gaat er om om die bedrijfstak aan de gang te houden.
Mooiste voorbeeld wat dat betreft vond ik het concept ‘sloopfonds’ in Amsterdam. De gemeente moest de sloop van leegstaande kantoren financieren uit publieke gelden om zo op kunstmatige wijze schaarste in de markt te creëren opdat de bedrijfstak weer aan de gang kon.
Robin Fransman vergeleek het op deze wijze aan het werk houden van mensen met het subsidiëren van het graven van een gigantisch gat door duizend mensen om het vervolgens te laten dichtgooien door duizend andere mensen.
Dat gaan we de komende tijd nog veel vaker zien: zinloze bouwprojecten. In de wandelgangen bij gemeente- en provinciehuizen is het dwingende toverwoord daarbij altijd ‘werkgelegenheid’.
Maar in wezen is de bouw natuurlijk net zo ‘dood’ als de mijnbouw in de jaren 60 in Limburg. Dat moet alleen nog even tot de hersens doordringen, en dat gaat langzaam. Zeker als er ook nog eens het waanidee van ‘Manhattan aan de Maas’ rondwaart in een stad van 600.000 inwoners.
Beste Klaas,
Uiteindelijk komt het er inderdaad toch op uit wat je de waarde vind van de te slopen panden. Ik denk dat jij en Pieter Schol er weinig moeite mee zullen hebben als de V&D gesloopt wordt. Wat als er een commissie is die dat tot monument benoemd? Werp je je dan ook zo hartstochtelijk op om sloop te voorkomen? Ik vermoed van niet. Zoals ik aangeef snap ik het stedenbouwkundig ensemble. Maar ik vind dat zelf niet zo waardevol om te behouden.
De huidige panden kan je niet zomaar optoppen. Daar is de fundering niet op berekend. Je kan er ook niet zomaar iets aan bouwen. Want dat verpest je het ensemble. Je kan dus alleen intern iets doen en de boel een beetje schoon maken. Dan kan je dus maar 75 studentenwoningen realiseren in tegenstelling tot 231 in het nieuwe plan. Ik vind dat inderdaad een grote meerwaarde.
Het ontwerp wat er nu ligt past precies in het huidige stedenbouwkundige patroon. Dat blijft dus in tact. Ook is de architectuur zwaar geïnspireerd op de bestaande panden. Zelf vind ik dat jammer, de eerdere ontwerpen vond ik mooier en meer kwaliteit uitstralen. Maar dit is het compromis wat er uit is gekomen richting cultuurhistorici.
Verder ben ik niet voor sloop van karakteristieke panden. Maar bij elk plan zal de afweging zijn of iets het behouden waard is of niet en of wat er voor terug komt beter is of niet. Die afweging zullen we het soms mee eens zijn, soms ook niet. Zoals ik al aangaf zou ik het fantastisch vinden als het Zuiderziekenhuis gered kan worden van de sloophamer. En mocht er ooit iemand op het idee komen om het Groothandelsgebouw te slopen dan keten ik me er aan vast! Voor nu, goed weekend in deze prachtige stad!
Nou nog 1 keer. Tim je bent al wat milder. Laat ik dan nu maar een nieuwe knuppel gooien. De markthal is niets meer dan een shutterstocktunnel met een beperkte detailering. Is het beter dan de Jan Prinsschool die er stond met parkeergarage eronder?Verloederd, misschien had er meer mee kunnen gebeuren. Het CS, leuke BMW stand op de autorai maar echt mooier als het echte bouwwerk van Van Ravenstein? Het is het overdekt plein dat werkt. Weet het niet, kan zijn dat ik het verkeerd heb. Maar inderdaad Tim waar zijn de echte gebouwen zoals het groot handelsgebouw gebleven? Dunne ideeën en middelmatige uitvoeringen. Daarom hamer ik op behoud van de Westenwagenstraat. Je weet wat je hebt en wat je krijgt is geen Koolhaas ben ik bang.
Dit lijkt me een mooie en erg accurate samenvatting.
Ik zie een mening, geen samenvatting.
Het wordt nu toch weer een smaakdiscussie, zoals ik al voorspelde gaat het altijd zo bij discussies over een sloopverbod.
Mooi voorbeeld van behoud is trouwens het Timmerhuis. Was je ook tegen de sloop van het kantoor daar achter Pieter? Was zeer typerend voor die tijd, eind 60, begin jaren 70 schat ik. Staat nu helaas een erg matige Koolhaas…
Echt briljant dat een gebouw dat nog niet af is weggezet wordt als een ‘matige Koolhaas’. Rotterdam zou willen dat alle gebouwen een dergelijke kwaliteit hebben.
@ Ard Buijsen
Ach ja, de panden aan de Westewagenstraat moeten nog gebouwd worden en die worden ook al weggezet als matig. Dat is dan nog briljanter?
@ Pieter
Hier nog even een foto van mezelf van de situatie met de Jan Prinsschool voor sloop. Vond je dat echt beter dan de Markthal Pieter? Kan hoor, maar ik kan me er moeilijk in verplaatsen…
track record. Meer dan middelmaat niet te vinden, sterker nog als je dat haalt ben je spekkoper…
Ha Tim eindelijk op het scherp van de snede. Tuurlijk is de Jan Prins met terughoudendheid ontworpen. Iets wat van de Markthal niet kan worden gezegd. Geschreeuw van Provast. Maar vraag aan Mr Maas of het nou echt architectuur is. Tentoonstellingsbouw, dat is het. Begonnen in Hannover. Ze maken betere boeken dan gebouwen. Theorie en middelmatig stenenstapelen. OK je vraag over het Stadstimmerhuis. Als ik heel eerlijk ben. Was voor het plan van Koolhaas maar ook dat zijn de nieuwe kleren van de Keizer. Maar dan begrijp je waarom ik met Klunder m’n hart vast houd voor de Westenwagenstraat.
Waarom zou ik Mr Maas of wie dan ook iets vragen, wanneer ik als overbuurman en vaste klant zelf wel kan zien dat het goed is?
Beste Tim
De sloop is erdoor, maar desondanks een reactie op je opmerkingen:
Ben tegen sloop van de V&D maar juist voor zoveel mogelijk herstel in de oorspronkelijke wederopbouw bouwstijl (het oorspronkelijke gebouw was toen kleiner, maar daar is wat aan te doen (evenals aan de lelijke garage) lijkt me).
Pieter hierboven noemt verschillende gebouwen die zijn gesloopt en vraagt zich af wat daar voor in de plaats is gekomen:
Rose ziekenhuis
Bijenkorf Dudok
Stadsschouwburg
C&A Coolsingel
US Consulaat
Ravensteijn station
Jan Prinsschool
Voeg daar eens voor de gedachteexercitie nog eens de gesloopte kerken in het centrum aan toe (http://www.mooistegeslooptekerk.nl/)
Koninginnekerk
Provenierskerk
Kerken Westzeedijk enzovoorts
Beantwoord nu eens als gedachtenexercitie de volgende vraag : leid jij je (buitenlandse) architectuurliefhebbers liever langs wat er staat of wat er heeft gestaan? Ik vermoed het laatste want in ruim 2/3 van de gevallen betreft de sloop een aanzienlijke verslechtering. Ik ben niet tegen sloop op zich – het hoort erbij – maar wel tegen gemakzuchtige sloop, zeker wanneer hetgeen ervoor in de plaats zowel architectonische, stedenbouwkundig en functioneel minder is als het gebouw dat er stond. En daar is hier naar mijn mening sprake van.
Nu het vermoedelijke financieel model achter het plan van Vervat: hij ontwikkelt jongerenhuisvesting waarvoor de huurders – afhankelijk van leeftijd en inkomen – huurtoeslag kunnen krijgen (dus opnieuw een bijdrage van de overheid in dit geval het Rijk in plaats van de gemeente). Wanneer je het handig aanpakt maximeer je de punten binnen de beschikbare ruimte en huurgrenzen (er is een verschil tussen onder en boven de 23): de netto huur pakt dan relatief gunstig uit voor de huurder terwijl je als eigenaar/ontwikkelaar de maximaal haalbare bruto huur realiseert: je probeert het voordeel van de huurtoeslag deels naar je toe te trekken (een gebruikelijke proces bij iedere aftrekpost, subsidie: een deel van het (belasting)voordeel valt in handen van intermediairs). De begane grond ruimten verhuur je commercieel voor marktprijzen en daar kun je meer risico op lopen. Wat Vervat dus handig doet is goed inspelen op beleid (meer woningen/jongeren in het centrum) om zo een financieel voor hem naar ik vermoed gunstiger uitwerkend project te kunnen realiseren (voor renoveren geldt het bovenstaande natuurlijk ook maar is de schaal aanzienlijk kleiner en vergroot vermoedelijk het risico).
Vergelijk je de eerste schets van Klunder met een latere tekening dan zie je ten eerste een duidelijker verschil in oriëntatie die niet spoort met de oorspronkelijke stedenbouwkundige opzet; het hoogste volume van het gebouw staat nu niet haaks op de straat en water zoals nu, maar juist in het verlengde van de straat: dat is een zeer wezenlijke wijziging. Verder zie je op die nieuwere tekening de bekende kenmerken van goedkoop en efficiënt bouwen opduiken: doorlopende betonstrippen, lage plafonds (ontwerp perst er – zo lijkt het – ongeveer 2 extra verdiepingen in ten opzichte van de huidige hoogte), en standaardramen (plafond-vloer), kortom 2 verschillend gekleurde dozen met wat ramen en inkepingen erin die moeten doorgaan voor balkons/buitenruimte (let op nuttig voor de puntentelling) en twee plichtmatige uitsteeksels als een vage verwijzing naar wat nu zal worden gesloopt.
Wanneer Vervat ballen heeft, verruilt hij Klunder voor een of twee architecten die in de traditie van Maaskant, Dudol en Wederopbouw staan (daarin staat Klunder overduidelijk niet): Powerhouse en MoederscheinMoonen (zie bijvoorbeeld het project Studentenhuisvesting in Eindhoven), maar jij weet zeker alternatieven. En waarom zou de gemeente hem in geval van een hogere kwaliteit en functionaliteit niet een bonus (extra hoogte/volume) toekennen? Ontwikkelaars moeten worden geprikkeld om exceptionele architectonische kwaliteit en variatie te maken.
Klaas
PS: wat bedoel je nu met de stad van de 21ste eeuw, waar we hier kennelijk niet voor klaar zijn (Utrecht, Den Haag, Amsterdam etcetera wel?)? Welke stad ken jij die klaar is voor de 21ste eeuw?
Beste Klaas,
Dat er voorzichtig moet worden omgesprongen met bestaande kwaliteiten die we hebben zijn we het over eens. Dat er gebouwen zijn gesloopt die we beter hadden kunnen laten staan ook.
Ik zeg nergens dat Rotterdam niet klaar is voor de 21e eeuw trouwens. Ik heb alleen gezegd dat deze panden niet maar aan de eisen van deze tijd voldoen. Ze vallen in een achterhaald concept van het modernisme. Weg ermee en iets bouwen wat veel beter is voor de stad, met de kennis van nu.
Dat het huidige plan voor de Westewagenstraat geen super plan is ben ik het ook mee eens. Helaas is er teveel gerefereert naar de huidige panden, zowaar geen kwaliteit.
Beste Tim,
Ik worstel met je reactie. Het klopt je zegt dat de panden (en niet de stad) elke kwaliteit voor de 21e eeuwse stad ontberen: wat ik probeer te achterhalen is welke criteria jij daarbij aanlegt en waarom bijvoorbeeld het Schielandhuis, HBU gebouw en Hiltongebouw er wel aan voldoen en de Westewagenstraat gebouwen niet. En hoe die criteria zich ontwikkelen door de tijd (net de Diagoon woningen van Hertzberger bestudeerd en die vind ik bijvoorbeeld met de blik van vandaag erg goed: voor mij liever een oude Hertzberger dan een nieuwe Klunder 🙂 ).
En waarom het Vervat Klunder ontwerp wel aan jouw eisen voldoet, wat de beslissende verschillen zijn (het ontwerp laat niet zoveel verschillen zien en roept vragen op waarom die dan wel over 15 jaar aan de eisen van dan kunnen voldoen) en waarom die kwaliteiten niet in de bestaande panden had kunnen worden gerealisereerd (anders dan te hoge kosten want dat vind ik een dooddoener).
Wat nu gebeurt is dat panden met een pak en beet 50 jaar oude historie worden vervangen door een matig ontwerp zonder historie (waar vrijwel niemand enthousiast over is), maar met iets meer inwoners op een uiterst strategische en mooie lokatie in de binnenstad: die plek verdient veel beter. Verder vind ik het flauw om een matig ontwerp af te wentelen op de eisen van cultuurhistorici (zie een van je eerdere reacties): iedere architect is verantwoordelijk voor wat hij ontwerpt: niet de cultuur historici.
Kortom kaarten op tafel.
Klaas, je doet een aantal veronderstellingen over mijn mening die niet kloppen.
Bij 21e eeuwse kwaliteit heb ik het uiteraard niet over de architectuur. Wel over de bouwkundige kwaliteit en de stedenbouwkundige inpassing. En ook over het programma en wat dat doet met de stad. Op al die punte scoort het plan beter. Op architectuur niet. De bestaande panden zijn waardeloos en het nieuwe ontwerp stelt ook niet veel voor. Ik acht dat echter van ondergeschikt belang. Niet elk project hoeft van top architectuur te zijn. Dat het goed functioneerd is ook al veel waard.
Kortom, de opppeling die je maakt tussen architectuur en aan de eisen van de tijd voldoen onderschrijf ik niet.
Verder hoef ik hopelijk niemand uit te leggen wat het verschil is in kwaliteit tusen het hbu pand, het schielandhuis, het hilton en deze pandjes. Elke leek ziet dat toch? De pandjes staan niet voor niets al sinds mensenheugenis leeg…