Sloopverbod voor Rotterdam?

sloopkogeltour ga mee nu het nog kan! Beeld door: beeld: Marjolein Dekker

Verloederd stationsgebied

Voorbeeld één: het stationsgebied. Ooit was daarvoor een megalomaan plan bedacht door wethouder Hans Kombrink. Vanaf het nieuwe centraal station, het ontwerp met de champagneglazen door Will Alsop, zou het hele gebied achter het Weena plat moeten gaan tot aan het Hofplein. Het gevolg was dat er niet meer werd geïnvesteerd in de panden in het gebied. Het Schieblock bijvoorbeeld kwam langdurig leeg te staan en werd zelfs verborgen achter een enorm reclamespandoek. Aan de spoorzijde werden panden alvast gesloopt. Dat zorgde allemaal voor verloedering. totdat het gebied weer leven ingeblazen werd door een tijdelijk plan van architectenbureau ZUS. Inmiddels is het oorspronkelijke plan van tafel. Geen torens tot in de hemel en gezellige plinten vol winkels meer. Onhaalbaar, onbetaalbaar, onrealistisch.

Boekhoudtruc voor LSI

Projectontwikkelaar in het gebied LSI is maar net van het faillissement gered door een boekhoudtruc van wethouder Hamith Karakus, door het met gemeenschapsgeld terugkopen van ontwikkelingsgrond. En dan komen we nu bij de trieste werkelijkheid. LSI is bezig om een vertegenwoordigershotel te ontwikkelen op de kop van het gebied. Voor dit hotelletje moeten wel panden van Hugh Maaskant en J.J.P. Oud tegen de vlakte. Twee architecten die in hun tijd vergelijkbaar waren met Rem Koolhaas nu. De ironie wil bovendien dat het pand van Maaskant al een hotel was met een horecaplint. Is dat stadsplanning? Weleens van duurzaam hergebruik gehoord? Is dat liefde voor architectuur? Is dit het historisch besef waar de stad het steeds over heeft? Is dit een architectuurstad waardig? Nee, het is willekeur en opportunisme. En bovendien niet meer van deze tijd.

De parel van Vreewijk

Voorbeeld twee: het Zuiderziekenhuis, een gebouw dat in de rijke traditie van Witteveen en Steur is opgetrokken. De parel van Vreewijk. Kom er nog maar eens om tegenwoordig. Zo’n met liefde voor detail ontworpen complex. In eerste instantie waren er plannen om het gehele complex op de monumentenlijst te plaatsen. Door een sloopdeal kwam de raad daar echter op terug. De huidige eigenaar heeft het namelijk samen met het Claraziekenhuis (inmiddels al wel gesloopt) overgenomen van het Maasstadziekenhuis zodat de laatste niet zou opdraaien voor de sloopkosten van beide complexen. Omdat Rotterdam bang was dat zij alsnog zou opdraaien voor de kosten heeft ze niet ingegrepen.

Erfgoed is geen kostenpost

Zo ga je dus om met ons erfgoed. Je beschouwt het gewoon als een kostenpost. Weg ermee! Gelukkig zijn de Christenunie en de SP blijven hameren op hergebruik van het gehele complex. Nu gloort er weer hoop op behoud. De raad moet dadelijk een beslissing nemen of ze zeven miljoen wil bijpassen. Het is te hopen dat ze deze keer geen slappe knieën krijgt. Het gemeentebestuur blinkt uit in onduidelijkheid, opportunisme en kortetermijndenken. Een adequaat bestuur heeft een visie; stelt grenzen en vergezichten op. En brengt deze ook in de praktijk! Wanneer het Zuiderziekenhuis gewoon op de monumentenlijst was gezet – waar het hoort -, dan had iedereen geweten waar-ie aan toe was. Zowel bevolking als ontwikkelaar.

Middelmaat verkocht als vooruitgang

Zo komen we bij een derde voorbeeld: de Westewagenpanden aan het Grote Kerkplein. Volgens architectuurminnend publiek staat daar een prettig ‘ensemble’ van drie wederopbouwflats dat zo mooi samengaat met de Laurenskerk. Sterker, het is ‘beschermd stadsgezicht’. Maakt niet uit jongens. De huidige eigenaar heeft het op voorwaarde dat hij de panden zou renoveren gekocht, maar zegt doodleuk dat het niet haalbaar is. Hoezo? Zelfs de gemeente heeft doorgerekend dat renovatie haalbaar was, het is niet voor niets voor een laag bedrag verkocht. Maar nee, een ontwikkelaar hoeft maar te roepen dat het onhaalbaar is en het loopt dun door de broek van college en raad: er wordt een sloopvergunning afgegeven. Een paar inwisselbare middelmatige studentenhokken moeten er worden neergezet. Hier wordt middelmaat ‘verkocht’ als vooruitgang.

Lege kantoren

Inmiddels hebben we wel een grotere uitdaging: wat doen we met alle lege kantoren? Nationale Nederlanden, Shell, Robeco, Fortis, de gebouwen aan de Blaak? Slopen? Lijkt me geen optie. De meest voor de hand liggende oplossing is om er deels woningen in te maken. Zijn we ook af van het achterhaalde mantra dat de binnenstad moet worden verdicht. De gebouwen staan er al, hoe simpel wil je het hebben?

Koester wat je hebt

We hoeven als stad niet meer groots en meeslepend te slopen. We kunnen het wederopbouwtrauma nu echt wel achter ons laten. Groots en meeslepend bouwen, dat is wat anders. Maar wie goed om zich heen kijkt, weet dat dat slechts voor een enkel gebouw geldt. Koester wat je hebt met hier en daar een aanpassing. Zoek de uitdaging om het bestaande te behouden (Stationsgebied, Zuiderziekenhuis, Westewagenstraat), functioneler te maken (Centrum) en wellicht te restaureren en in oude glorie te herstellen (Lijnbaan). Het wordt tijd voor een duurzame consistente visie en een daarbij behorend beleid. Zonder een voortdenderende sloopmachine.