Ga naar de inhoud

Kies voor de rivier, niet de haven — betaald artikel

Dit artikel is voorzien van een blokkade in verband met betaalde toegang, waardoor een gedeelte van de inhoud pas leesbaar is wanneer je bent ingelogd en beschikt over een geldig abonnement.

Gebruik de rivier en de haven, de Maas is het stromende kapitaal van de stad, luidt een van de vijf stellingen van Wim Pijbes. Vincent Taapken is het er maar gedeeltelijk mee eens. Rotterdam moet de haven juist meer loslaten en zich focussen op de rivier en oevers, pleit hij.

rivier_haven_sender
Ontwikkeling aan de rivieroevers zou de stad goed doen, pleit Vincent Taapken beeld: Rachel Sender

Het eerste containerschip in Rotterdam werd in 1966 door mijn vader ingeklaard. Mijn beide ouders zijn direct aan de oevers van de Maas geboren. Je kunt zeggen dat de haven en rivier bijna letterlijk in mijn bloed zitten. Het is dan ook niet vreemd dat het pleidooi van Wim Pijbes – gebruik de rivier en de haven, de Maas is het stromende kapitaal van de stad – mij als muziek in de oren klinkt. Maar zijn de haven en de rivier echt nog zo belangrijk voor Rotterdam? Voor mij zijn de haven en de rivier twee verschillende dingen.

 

Derde stadsbrug

De haven zit historisch diep geworteld in de stadscultuur en mentaliteit. Ook is en blijft de haven een belangrijk symbool en de motor van de regionale economie als aantrekkelijke werkgever voor veel mensen in de stad. Maar met de recente opening van de Tweede Maasvlakte is de haven nog verder westwaarts gedreven en functioneert zij bijna als zelfstandige economie. Door schaalvergroting, automatisering en de grotere fysieke afstand van de stad is de haven een deel van haar romantiek verloren en in de stad steeds minder voelbaar. Voor de haven van nu moet je als toerist op de Spido steeds verder stroomafwaarts.

 

Door het verdwijnen van de havenactiviteiten zijn de rivieroevers en binnenhavens daarentegen juist steeds aantrekkelijker gebied geworden voor wonen, werken, cultuur en recreatie. Industrieel erfgoed, zoals oude pakhuizen en fabrieken, zijn omgebouwd tot loftwoningen, restaurants, hotels, theaters en een Food Factory. Minder scheepvaart in de stadshavens maakt het ook mogelijk meer bruggen aan te leggen, zodat er nieuwe verbindingen ontstaan tussen stadsdelen. Denk bijvoorbeeld aan de Rijnhavenbrug die de Wilhelminapier en Katendrecht met elkaar verbindt. Hierdoor ontstaat een veelzijdige bestemming op de zuidoever, waardoor de rivier steeds meer het centrum van Rotterdam is geworden. Een derde stadsbrug tussen Feijenoord en Kralingen moet daarom op de agenda.

Opgestroopte mouwen

Er zijn ook steeds meer activiteiten en attracties op de rivier en in de havens. De geel-zwarte watertaxi is niet meer weg te denken uit het rivierbeeld, er worden zeillessen gegeven op de Rijnhaven en de ‘zwemmende bus’ is een opzienbarende verschijning op het water naast de SS Rotterdam. Met speedboten kun je tegenwoordig River Adventures op Maas doen en in de oude vuilverbrandingscentrale spelen straks kinderen. Is er eigenlijk nog een toerist in Rotterdam die de rivier niet bezoekt?

 

De Wereldhavendagen trekken ieder jaar nog veel publiek en de Onderzeebootloods op het RDM-Campus is een vaste locatie geworden voor muziek, dans, kunst en theater. Atelier Van Lieshout smelt de havenambacht om in kunst en Studio Roosegaarde nestelt zich dit jaar in het Vierhavengebied en gaat het gebied gebruiken als laboratorium voor technologische innovatie.

 

Toch zit het imago van hardwerkende mannen met opgestroopte mouwen en ‘niet lullen maar poetsen’ ons nog te vaak in de weg. Om de haven zichtbaar te maken wordt regelmatig te geforceerd geprobeerd de binding tussen haven en stad weer aan te halen: het Havenbedrijf worstelt met het aantrekken van jonge hoogopgeleiden die in de haven willen werken en in de culturele sector is de associatie met arbeiders en lager opgeleiden nog steeds problematisch en niet echt sexy.

 

Rivierstad

De wens van Pijbes om meer te doen met de rivier onderschrijf ik zeker. Maar ik pleit ervoor ons hierbij specifiek te richten op de verdere ontwikkeling van de rivieroevers dichtbij de bestaande stad. Het verleden van de haven is daarbij een belangrijk ingrediënt, maar geen doel op zich meer. Het gaat om de stad aan het water, en de rivier als middelpunt, niet om een geforceerde hang naar een roemrijk verleden.

 

Maak af wat al goed is en zorg voor meer verdichting, verbinding en (culturele) programmering op de routes naar en rondom het water dichtbij het stadscentrum. Met de ontwikkeling van het Maritiem District (voorheen Waterstad) en mijn eigen initiatieven om de stadshavens op de zuidoever van Feijenoord (tweede fase Kop van Zuid) weer nieuw leven in te blazen, worden belangrijke stappen in de goede richting gezet. Maar zolang de westelijke looproute via de Schiedamsedijk tussen de Coolsingel en Erasmusbrug een saaie aaneenschakeling is van gesloten etalages, is er nog veel werk te doen.

 

De culturele sector is wat mij betreft niet afhankelijk van de haven. Zolang wij in de hoofden van veel mensen en op Wikipedia nog altijd als havenstad voor handel en commercie worden gezien, is het juist belangrijk de haven meer los te laten. Ik zou Rotterdam juist sterker profileren als innovatieve rivierstad van kunst en cultuur, architectuur en kookkunst.

 

Natuurlijk zit de haven voor altijd in ons DNA, maar Rotterdam zal zichzelf echt opnieuw moeten uitvinden om nieuwe creatieve mensen te trekken en te binden, en het arbeidersimago van ons af te schudden. Zo kan een nieuwe economie van toerisme, cultuur en hoogwaardige dienstverlening op gang worden gebracht. Juist dan zal Rotterdam de opgaande lijn kunnen voortzetten, dankzij de rivier en ondanks de haven.

 

De Derde Dinsdag reflecteert op ‘De Vijf van Pijbes’. Deze tekst is uitgesproken tijdens de culturele talkshow De Derde Dinsdag. De Derde Dinsdag nodigt de komende afleveringen deskundigen uit om te reageren op één van de stellingen van Wim Pijbes, welke op Vers Beton worden gepubliceerd. De Derde Dinsdag wordt georganiseerd door Kunstblock, samenwerkende kunstinstellingen in het Witte de Withkwartier.

 

Dinsdag 17 februari is er weer een editie van De Derde Dinsdag. Meer info, klik hier

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk.

Misschien vind je dit ook interessant

  • Zijn de ontwikkelingen rondom het Hofplein het begin van de groene transformatie van het centrum?

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Worden met grootschalige bouwprojecten als de woontorens Rotta Nova en Treehouse alle laatste beetjes groen uit het centrum opgeofferd, vraagt centrumbewoner Arlette van den Berg zich af. Ze wandelde mee met Parfum de GroenGroen, dat laat zien dat natuur juist onderdeel is van de veranderende stad.

  • Deze Keulse wijk was vroeger een luchthaven – wat kan Rotterdam daarvan leren?

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Rotterdam is niet de enige stad waar een felle discussie woedt over het bestaansrecht van de luchthaven. In Keulen bouwden ze hun vliegveld om. Daar wordt nu gewerkt, gewoond, gegeten en gedronken. Dat is niet alleen de verdienste van de stad zelf. Wat hebben de bank, Ikea en Schumacher’s Formule 1-wagens hiermee te maken? En wat kan Rotterdam ervan leren?

  • “Er zat een slapende cultheld in hem” – architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout over Carel Weeber

    • Architectuur en stedelijke ontwikkeling

    Historicus Wouter Vanstiphout schreef een biografie over architect Carel Weeber, die 2 februari overleed. Hij ontdekte talloze kwaliteiten in zijn woongebouwen, zoals de Peperklip en Pompenburg. Het zijn “gebouwen die men nu niet meer maakt”, en die we daarom moeten koesteren.

  • Alle artikelen

De Stadsagenda

  • Opening exhibition Spiritual Disobedience #1:
    Al Falak Al Majdoub: On wandering machines and song-maps of (no)return
    [الفلك المجذوب: رسائل في المَكِينَات الهائِمة وخرائط الـاـعودة الناغِمة] by AZ OOR.
    Curated by Yusser al Obaidi and Leana Boven

    Venue: Gemaal op Zuid
    Datum:
  • Energie van Rotterdam organiseert 𝑫𝒆 𝒆𝒏𝒆𝒓𝒈𝒊𝒆 𝒗𝒐𝒐𝒓 𝒅𝒆 𝒕𝒐𝒆𝒌𝒐𝒎𝒔𝒕, een inspirerende én gezellige bijeenkomst voor iedereen die zich graag inzet voor een duurzame en eerlijke toekomst. Dit doen we samen met om | nieuwe energie, Energiecoöperatie Regio Rijnmond (ECRR) en de Rotterdamse energiecoöperaties!  

    Venue: Het Industriegebouw
    Datum:
  • Hard voor kanker is een hard techno evenement dat wij organiseren voor het goede doel: De Roparun.

    Venue: Now & Wow club
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam

  • Vers Beton zoekt een stagiair vanaf september 2025. We begeleiden je om je eigen leerdoelen te halen en zelf journalistieke producties te maken voor Vers Beton.

  • Volg je de lokale politiek, heb je enige journalistieke ervaring en een vlotte pen? Vers Beton is op zoek naar een freelance redacteur die over lokale politiek wil schrijven.

  • Met veel plezier duiken we elke keer een nieuwe wereld in. Altijd met het doel: onderscheidende communicatie realiseren. We werken met een klein team van specialisten in onze eigen studio in het langste monument van Nederland: de Hofbogen.

  • Bekijk alle vacatures