Halverwege de jaren vijftig kroop de Rotterdamse haven door het oog van de naald. Er werd toentertijd bijna voor gekozen om de op- en overslag van olie via Frankrijk of Duitsland te laten lopen. Gelukkig stak Shell daar niet één maar twee stokjes voor, weet historicus Marten Boon.
Een veertig kilometer lange haven, tienduizenden schepen per jaar en werkgelegenheid voor 150 duizend mensen: de Rotterdamse haven is gigantisch. Olie speelt daarin een heel belangrijke rol. Zo’n 40 procent van het land in de haven wordt gebruikt voor olie-opslag en op olie gebaseerde chemie, bijna een kwart van de overslag in de haven bestaat uit ruwe olie en meer dan 55 procent van alle olie in Noordwest-Europa is langs de Rotterdamse haven gekomen.
Al 17 reacties — discussieer mee!
Mooi verhaal maar wat ik volstrekt mis is de invloed van de Suez-crisis (’55-’57) op de hele reeks van beslissingen. De continuïteit van aanvoer naar Marseille vanuit het M.-O. was vanaf die tijd beslist niet meer verzekerd. Mede daarom was een aanvoerhaven in het NW-deel van Europa meer voor de hand liggend. Uiteraard speelde een kortere leiding naar het Ruhrgebied door minder staten ook een rol maar de EGKS moest ook, onder druk van de Amerikanen (NATO), de positie van NW-Europa heel snel versterken. Betere havens, snelle aanvoerlijnen van troepen, etc. We kunnen het ons nu amper meer voorstellen (met Poetin aan het roer nu weer een klein beetje) maar men ging er toen vanuit dat een kernoorlog met de Sovjet-Unie heel dichtbij was en dat het slagveld zou bestaan uit de Duitse laagvlaktes. Ja, men ging er zelfs vanuit dat zo’n oorlog kon worden gewonnen. Het was een complex van militaire, economische en logistieke vraagstukken dat Rotterdam aanwees als aanvoerpunt van o.a. brandstoffen. Nederland (en vooral Rotterdam) heeft hier achteraf gezien, enorm van geprofiteerd.
Dit ligt natuurlijk nu allemaal ver achter ons, er gelden nu vooral economische motieven. Olie raakt een keer op en de petro-chemische industrie is al voor een deel verplaatst naar andere gebieden op de planeet. Rotterdam is over 50 jaar mogelijk vooral een overslaghaven voor containers en goederen. Maar je weet niet wat er allemaal weer kan gebeuren zodat ook deze toekomst misschien helemaal niet uitkomt.
Interessante aanvulling! Maar waarom zou een haven in noordwest-Europa dan zo wenselijk zijn? Als ik je verhaal goed begrijp, leefden we toen niet echt in grote harmonie met Rusland, dus daar zou die olie niet vandaan komen. Waar dan wel vandaan?
Wat betreft de toekomst: het zou erg sip zijn als Rotterdam slechts een op- en overslaghaven wordt. Ik heb er nog niet heel veel vertrouwen in, maar wie weet komt die biobased industrie/chemie/economie ooit op gang, dan kunnen we allemaal vrolijke bioraffinaderijen neerzetten, die koppelen aan biobased chemiebedrijven en daar hard op gaan.
INTERESSANT VERHAAL.
Mijn eerste reactie was: ik was nog te jong om die ontwikkelingen mee te maken, dus zou het terecht zijn, als iemand van de zijlijn roept, dat ik me er dan ook niet mee moet bemoeien. Helaas..en beetje
Ik meen, dat de beslissingen destijds op politieke en strategische gronden waren genomen. ( en vind daarbij steun bij de Heer Schelvis)
De Franse regering was in die tijd niet al te stabiel en kabinetten vielen als bosjes.
De traditionele band van Shell met de UK was hecht, maar ook met de roots in Nederland (Dordse Petroleum) en dat schiep toch enige morele verplichtingen.
De pipeline technology kwam pas na de aardgasbel hier tot volle wasdom. We huurden toen nog in 1965, dacht ik, röntgen lassers uit de uk in.
En traditioneel hadden we goede tankwagenbouwers, zoals Ten Cate, van Doorne, maar ook LAG (België) en vergeten we vooral de eerste mammoet-tankers van Verolme en daarna de snelle aanpassing voor de ontvangst in de Rotterdamse haven van 200.000 tons tankers niet.
Gevoegd hierbij het latent aanwezig scepticisme tegenover het potentieel van onze Oosterburen hebben mede tot die ontwikkeling toegedragen.
Toekomst?
Sylicon-vlakte en Mevr. Kroes naar Rotterdam terugfluiten. Potentieel hier groot niet alleen kennis maar ook productiecapaciteiten indien nodig
Zie ook de opmerking van JohnVol. Frankrijk was labiel, Italië al helemaal en uiteraard speelde de Hongaarse opstand een grote rol. Nederlands aardgas ging voor een grijpstuivertje naar Italië om daar de communisten de wind uit de zeilen te nemen. Het was een tijd dat kinderen werd geleerd om bij een atoomaanval onder het schooltafeltje te kruipen. Het waren jaren van grote angst én wederopbouw. Na de patstelling bij de Koreaaanse Oorlog werd alom verwacht dat het strijdtoneel zich weer naar Europa zou verplaatsen. Maar juist die Koreaanse oorlog zorgde in Duitsland ook voor een explosieve groei van de economie. Het Wirtschaftswunder kwam pas op gang door de oorlog in Azië en zeker niet door de Marshallgelden. Dat laatste heb ik altijd een vreemd misverstand gevonden
Brandstof was toen vooral bruin/steenkolen. En dat werd toen amper overgeslagen omdat dat in Duitsland letterlijk zó voor het oprapen lag. Maar die economische wederopbouw kwam meer en meer op gang en overgang naar olie werd noodzakelijk. Olie kwam in die tijd vooral uit het M-.O-, Venezuela (onder de knoet van de VS) en de VS zelf. Olie-inkomsten waren voor de VS ook financieel heel belangrijk geworden. Door de Suez-crisis werd Nasser uiteindelijk in handen van de Sovjets gedreven (dááág Suez-kanaal) en kwam Frankrijk voor het eerst lijnrecht tegenover de VS te staan. Een Franse oliehaven voor M.-O.-olie om Duitsland (en de VS-belangen) te voorzien was hiermee ondenkbaar geworden. Een haven in de Benelux, Duitsland was een alternatief. Toen gingen ook militaire aspecten een rol spelen en feitelijk hebben de Amerikanen het platgebombardeerde Rotterdam gekozen, Shell mocht dat voorlezen. Dat kon je lekker opnieuw inrichten en lag flink ver naar het Westen. De olie-industrie kwam toen voor het eerst, heel langzaam, op gang. Pernis was toen nog een groen dorpje.
Kortom, in die jaren ’50 was Europa een uiterst complex strijdtoneel en het scheelde maar een haartje of de “koude” oorlog was een hele hete geworden. De creatie van Rotterdam was toen een militair-economisch besluit.
Het militaire aspect van de Rotterdamse haven kon je nog één maal in volle glorie zien. Ten tijde van de Eerste Golfoorlog was het een groot knooppunt voor overslag. Novotel in Capelle was een commandocentrum en op de campus van Erasmus liepen militairen rond. Massa’s tanks op treinen reden toen over het oude luchtspoor langs de Noordmolenwerf waar ik toen woonde. Ik stond midden in de nacht op het balkon en ik keek er naar. De hele Duitse laagvlakte werd leeggetrokken en ze zijn nooit meer teruggekeerd.
“Maar waarom zou een haven in noordwest-Europa dan zo wenselijk zijn? Als ik je verhaal goed begrijp, leefden we toen niet echt in grote harmonie met Rusland, dus daar zou die olie niet vandaan komen. Waar dan wel vandaan?”
Waar het altijd al vandaan kwam. Wat de ‘Arabische’ olie betreft: als je toch al om Afrika heen moet varen (omdat het Suez-kanaal onbevaarbaar is), dan is Rotterdam maar een paar honderd mijl verder dan Marseille.
Goede alternatieve invalshoek.
Zeker omdat de bouw van supertankers (en olievervoer per schip rendabeler werd zoals Olivier stelt) juist begon vanwege de problematische doorvaart van het Suez-kanaal. Plotseling moest men om Afrika heen, en de bestaande vloot was daarvoor ontoereikend.
Tja, ik heb het antwoord van Inge ook een beetje fronsend gelezen: “Als ik je verhaal goed begrijp, leefden we toen niet echt in grote harmonie met Rusland?” Was blijkbaar een eye-opener, dat kan. Dan heb ik er nog een uit ongeveer die tijd (ietsje later) en toen vonden we elkaar nog steeds niet lief: https://www.youtube.com/watch?v=N8SNNrvkW5E
Even een terzijde..
Ik heb altijd begrepen, dat Luns ons aardgas verkwanselde aan Italië om hun stem te krijgen om de UK in de EEG te laten toetreden. En ik was daar toen wel gelukkig mee, omdat ik dat destijds en nu ook zie als voldoende tegenwicht tegen de Latijn sprekende landen. Maar ik ben graag bereid mijn mening aan te passen..
De hr. Janse heeft de koude oorlog niet zo bewust meegemaakt en ik neem hem dan zijn opmerking niet kwalijk.
Maar voor al waren het politieke en zoals de hr. Schelvis en ik het ook aangeven militair strategische beslissingen.
De UK en de USA wilden de lijnen kort houden.
Ik betwijfel, of Shell daarin een ondergeschikte rol speelde, maar zij was wel leidinggevend in de oliewereld en haar raffi trok andere investeerders.
Overigens ook een zijdelingse opmerking. Men spreekt in het artikel van olie- en petrochemische industrie. Het is m.i chemische en petrochemische industrie.
De stellingneming … BIJNA FOUT… is m.i. daarom nogal overtrokken..Rotterdam lag strategisch het best.
En, hr. Schelvis? Destijds net als ik ook nog naar de Cineac geweest om de propagandafilmpjes van de bom te kunnen bekijken? Waanzinnig zoals we nu weten. Laten we onze ogen niet sluiten voor de nanotechnieken.
Bedankt. Ik wilde inderdaad dingen die ik wel kon gokken niet als per se waar aannemen, vandaar.
Grappig, dat we toen veel olie uit de VS kregen. Als het een beetje meezit met die schaliegas-revolutie, dat gaat de VS dat weer doen, alleen dan via LNG en GTL.
Shirley Bassey zong het al: it’s all just a little bit of history repeating.
Bedankt voor alle uitleg!
@Inge Janse Neem je zeker ook niets kwalijk en wees blij dat je die politiek-militaire shit-tijd amper hebt meegemaakt. Anderzijds, wees ook paraat, we leven al zo lang in vrede, ik zou het bijna abnormaal gaan vinden;-)). Je wilt niet weten wat mijn definitie van vrede is.
@JohnVol Ach ja, Luns. Je had in die tijd slechts 2 meningen in Nederland. Die van hem en de verkeerde. Het was De Gaulle die de Britse toetreding tot de EEG blokkeerde, die was bang voor een Engels-Amerikaans machtsblok. Aardgas voor Italië speelde daarin geen rol. De Gaulle wilde een Europees machtsblok onder leiding van Parijs. Het beruchte plan-Fouchet. Uiteindelijk is dat er gekomen maar dus onder leiding van Berlijn :-)).
De rol van Shell was (of is) een internationale,…..als het vrij handelsverkeer maar niet in gevaar kwam/komt. En Rotterdam was gewoon de beste optie, en ja, dat heeft ook uitstekend gewerkt.
In Cineac heb ik geen propagandafilmpjes bekeken en ja de nanotechnologie is de volgende golf waar helaas ook veel militaire toepassingen uit kunnen ontstaan.
Het aspect LNG komt in dit historisch perspectief – dat valt toch niet te veranderen -niet aan de orde. LNG vormt met olie in de toekomst een communicerent vat. Wat er aan de ene kant minder komt, komt aan de andere kant. Vandaar ook de investeringen in de Gate Terminal. Mag de student ook wel bij stil staan. Er is niet alleen geschiedenis in Rotterdam.
Mijnheer Rood,
Het begrip LNG komt in de 50-jaren niet aan de orde. Cryogene technieken op grote schaal komen ook eerst na 65 aan de orde. In die context bescherm ik de heer Janse, omdat hij onwetend is.
Het is overigens een leuk beeld, dat u oproept, maar NG is nu eenmaal schoner en goedkoper
De LNG terminal in Zeebrugge en de boycot van ‘ 73 deed ons denken om piekbelastingen ingeval van welke dreiging tov van energie dan ook het hoofd te bieden. Vandaar de gate terminal
In mijn optiek was het ook essentiëel voor te kiezen, omdat pipeline technology, en ondergronds in het bijzonder nog in de kinderschoenen stond.
Ingeval van een aanval militair was een pijpleiding dan ook kwetsbaar, terwijl in Nederland logistiek een potentieel lag met tankwagens de aanvoer van olie te onderhouden. Vandaar mijn opmerkingen over de goed geoutilleerde tankwagenfabrikanten hier te lande en in België.
En dan zoals de hr. Schelvis het verwoordde…militair-economische besluitvorming…die grondslagen moesten leiden tot de keus Rotterdam.
En dus trek ik het artikel in twijfel.
“Waarom het niet kon gaan” zou een beter thema zijn geweest.
Ik sta open voor andere zienswijzen..
Herstel
“Waarom het niet fout kon gaan” zou een beter thema zijn geweest
Zeg eens.
Als ik uw naam aantik, kom ik op een site waar o.m. R.sØrensen opstaat. Gaarne commentaar
Klopt! Havenartikelen van mij (meestal als doorgeefluik) staan op http://www.vandaagenmorgen.nl onder mijn volledige naam Hans Roodenburg. Och, er is al zoveel in het verleden net gelukt of net misgegaan.
Toch is haven van Rotterdam een van de grootste werkplaatsen van Nederland met in totaal meer dan 90.000 arbeidsplaatsen. Sommigen die wat verder gaan komen zelfs uit op 150.000.
Toch niet slecht gedaan in Rotterdam? Daaraan gaat Vers Beton, vooral gericht op hoger opgeleide jongeren en zoals haar naam zegt op Rotterdamse gebouwen en architectuur, helaas veel te veel voorbij. Het is al heel wat dat de site iemand heeft gevonden die de haven in historisch perspectief stelt.
Ik ken genoeg deskundige mensen (niet ik) die bereid zijn om voor Vers Beton wat actuelere analyses en zaken te maken. Zelfs gratis!
Dank voor info.
Daarom was ik enige tijd geleden ook wat “pissig” toen ik over de nieuwe missie van mevr. Kroes las en dat ze zich op A’dam richtte.
Ons gebied is uitermate geschikt voor techn. ontwikkeling zoals in silicone valley.
Kennis (RDM complex bijv.) en ruimte voor productie en arbeidspotentieel.
Ik suggereerde haar terug te fluiten (zie boven)