Het Stationsplein nadert zijn voltooiing. Het station kreeg louter erkenning. Komende maanden wordt duidelijk of de kussende bollen van Eliasson geplaatst zullen worden. Over het plein zelf wordt weinig gesproken. Met het plaatsen van een kunstwerk ben je er nog lang niet. Volgens Joost Jansen is het de hoogste tijd voor een gedegen analyse van het plein zelf. ‘Werkt’ het plein wel? Tijd voor een rapport met aanbevelingen.
Gerelateerde inhoud
Steun onafhankelijke journalistiek
Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk.
Al 35 reacties — discussieer mee!
Aldus wie? Ik begrijp dat deze zin de “gedegen analyse” is. Het braaf opdreunen van een checklist uit de theorie is dat in ieder geval niet.
Het probleem met de pleinen in Rotterdam is niet zozeer de ruimte op zich, maar dat we er te veel van hebben. Het Stationsplein moet (als entree, geen centrumpunt) de concurrentie aan met vele andere plekken die allemaal net zo gemiddeld zijn. Daarover geen woord.
Ik begrijp dat u van 1988 bent. Dat is dan ook uw enige excuus.
Kwaliteit hoeft niet altijd te lijden onder kwantiteit. Goed voorbeeld doet goed volgen. Wanneer daadwerkelijk blijkt dat het stationsplein aantrekkelijk wordt met behulp van bovengenoemde input, kan dit concept ook toegepast worden op andere Rotterdamse pleinen.
Ik neem aan dat u zelf begrijpt dat de zinssnede ‘Ik begrijp dat u van 1988 bent. Dat is dan ook uw enige excuus. ‘ geen sluitende argumentatie is.
Een mooie bijdrage aan de discussie over Rotterdamse pleinen. Hier een aanvulling:
Er zijn in Rotterdam verschillende soorten pleinen die niet met allemaal dezelfde middelen tot een succes worden. Zo is er de kleine Nieuwemarkt, met een intieme sfeer en beslotenheid waaraan het stationsplein nooit kan tippen. Dat hoeft ook niet. Het stationsplein van de grote stad vervult een rol als ontvangstplek, als plek van aankomst en oriëntatie. Je kiest er je richting. De verkeersstromen van voetgangers en fietsers zijn een belangrijke functie en kwaliteit van het plein. In het ideale geval is de stationshal in zeker mate onderdeel van het plein, een overdekte publieke ruimte. Dit werkt bij het nieuwe station mijns inziens prima van binnen naar buiten, maar minder van buiten naar binnen, vanwege het beperkte daglicht in de hal, waardoor de glazen pui een deels donker, deels reflecterend vlak is in plaats van transparant. Interactie tussen het plein en de gebouwen die eraan staan is een dankbare aanleiding voor verblijf(skwaliteit). Dat is bijvoorbeeld de makke van het Schouwburgplein: door de twee domme autostraatjes voor de Doelen en voor de Schouwburg langs wordt interactie tussen gebouw(en) en plein onmogelijk gemaakt. Daar is gemakkelijk iets aan te doen, maar ook daarvoor moet de gemeente blijkbaar nog ‘met zichzelf in het reine komen’.
Terug naar het stationsplein. De complexe vorm van (de randen van) het plein geeft allerlei aanleidingen voor zonering, zodat er beschutte plekken gemaakt kunnen worden die zich beter als verblijfsplek laten gebruiken dan de centrale leegte die zich beter leent voor de doorstroming van de reizigers. ‘Sittable space’ hoeft niet overal op het plein. Verkopers willen natuurlijk optimaal van de voetgangersstroom profiteren en hun klanten willen misschien even zitten met hun broodje, koffie of ijsje. Dat kun je door subtiel te zoneren in goede banen leiden.
Dan de ‘goddelijke gang’ der architecten. Een verantwoord architectonisch ontwerp is niet alleen leuk. Het is ook nodig. Maar dat gaat dan ook niet alleen over vormgeving maar ook over het klimaat op het plein en het gebruik. Het is een tragisch misverstand dat architecten alleen maar mooie vormpjes willen verzinnen zonder zich iets gelegen te laten liggen aan het gebruik. Misschien heeft Adriaan Geuze met zijn Schouwburgplein daar onbedoeld een bijdrage aan geleverd. Maar zonder goed ontwerp kan het gemakkelijk ‘messy’ worden, en we willen toch ook dat het schoon, heel en veilig is. ‘Wonderfully messy’ – een mooie paradox – wordt gedoeld op Times Square New York of Campo dei Fiori in Rome? Toch niet op het Leidseplein in Amsterdam? Onder de gezellige ongedwongen sfeer van een leuk plein waar veel mag, ligt vaak toch een stelsel van regels en afspraken verborgen. En een goede vorm of een goed ontwerp. Regels waar niemand last van heeft, en een ontwerp waar niemand zich aan stoort. Een ontwerp dat levendigheid en divers gebruik mogelijk maakt en regels die dat gebruik stimuleren in plaats van belemmeren.
lees ook:
matthijs de boer
Beste Matthijs de Boer,
Dank voor uw reactie. Als socioloog waag ik me niet aan de beoordeling van de verkeersstroomtechnische kwaliteiten van een plein. Voor wat betreft de sociale kwaliteiten van het Stationsplein denk ik dat we het redelijk eens zijn. Daarnaast denk ik dat, in lijn met bijvoorbeeld Talja Blokland, juist verblijf op een levendig en “wonderfully messy” plein bijdraagt aan het creëren van zo’n geheel aan regels en afspraken. Zij noemt dat informele sociale controle. Daarvoor is een goed en mooi architectonisch ontwerp inderdaad onontbeerlijk. Helaas heb ik het idee dat zo’n ontwerp al te vaak op de eerste plek staat. Ik heb het niet gemeten, maar ik kan me voorstellen dat informele sociale controle op het Schouwburgplein behoorlijk afwezig is.
Volgens mij doen deze zogenaamde hippe onderzoekers er goed aan eens de stedenbouwkundige context van de pleinen te benoemen. Is het plein een voorruimte van een gebouw, is het een onderdeel van een structuur of ligt het afzijdig, hoger of lager. Wat is het programma rondom. Allemaal basis factoren die een plein levedig maken (CS) of niet (plein 1940).
Nu alles gereed is (en de looproute richting Kruisplein nog niet) valt de omvang reuze mee. Ik geniet werkelijk van alle bewegingen 24/7 en vrees de wereldbollen als ruimte opslokkende schroot.
Wie denkt dat daarmee, of een verkoopcaravan, de levendigheid mee wordt vergroot is naīef. Ergo, hij introduceert een nieuwe Andre van de Louw truttigheid waar de zogenaamde lounge inrichting in de binnenstad soms ook een handje van heeft.
Een grote stad vraagt kwalitatieve inrichting en geen vertrutting. Rdam is toch geen dorp?
Het Schouwburgplein on oude staat terugbrengen, daar doe je echt niemand een plezier mee. Wat een troosteloze vlakte was dat zeg.
Zeker een 1 april grap die je hier uitspreekt. Het oude schouwburgplein was vele malen gezelliger dan deze staal/hout-vlakte. Waterpartijen waar moeders hun kinderen in konden laten spelen, veel voetbal, openluchtbioscoop Maar ik zou het nog beter maken dus ik wil daar zeker niet naar terug. Meer groen maar wel weer waterpartijen en die bioscoop moet daar weg,……….oud concept…weg ermee.
Kijk nou: https://www.google.nl/search?q=schouwburgplein+rotterdam+vroeger&es_sm=93&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=6E4cVcGpB4LXUeyugdgB&ved=0CCQQsAQ&biw=1366&bih=677
Toen de Rotterdamse Kunststichting begin jaren 70 een oproep deed voor ideeën om de grauwheid van de stad aan te pakken werd niet voor niets juist het idee van Cor Kraat om de utiliteitsgebouwtjes van het Schouwburgplein te beschilderen uitgevoerd. Ook toen al vond men het Schouwburgplein exemplarisch voor alles wat er mis was met het zakelijke en onpersoonlijke centrum van het Rotterdam uit die tijd. Het plein was een kleurloze ongezellige betonvlakte met een aantal vijvers die het grootste deel van de tijd leegstonden. Dat kan je echt niet vergelijken met het huidige Schouwburgplein.
@Michiel
Je bent echte helemaal in de war. Cor Kraat heeft niets met het oude schouwburgplein te maken. Wat nu het schouwburgplein is, was direct na de oorlog een korenveld (hongersnood) en daarna liepen er koeien te grazen. Toen die weg waren was het een grasveld waar werd gevoetbald. Direct daarna werd de parkeergarage gebouwd. Helemaal beneden zie je een foto-upload van Eeva waar je een bekende nozem op het betonnen dak van die garage ziet zitten. Daarna pas werd het “oude schouwburgplein” aangelegd. Toen zag het eruit als op deze foto’s:
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=587686
Dat kan ik mij nog heel goed herinneren en zelfs de overkapping voor de schaaktoernooitjes kan je nog zien. Leg dit plein nu eens aan tegen die zeven criteria van Whyte en doe dat nu ook eens met het huidige schouwburgplein. Klaar.
Als je blijft volharden in je standpunt van een kale, grauwe vlakte dan moet je toch eens serieus gaan twijfelen aan je geheugen. Gelukkig zijn er foto’s en is er internet.
Dag Michel,
Je geeft er alleen maar blijk van er niets van begrepen te hebben en vooral niet van mijn insteek. Vroeger was er namelijk niet zo heel veel beter, alleen datgene wat wel beter was, dat moet worden gekoesterd als een icoon uit die tijd…….
Dit is een stationsplein. Mensen komen er omdat ze onderweg zijn ergens naartoe. Het mooie ervan vind ik de uitgestrektheid, de grote leegte, de bijna Oost-Berlijnse post-DDR allure. Dus geen kraampjes s.v.p.
(NB Mijn favoriete plein: Place des Vosges, heel veel bankjes. Geen kraampjes. Wel mooie fonteintjes trouwens.)
Ik denk dat verblijf en doorgang elkaar niet uitsluiten. Zodoende kan het plein prima twee functies vervullen, mits goed ingericht voor beide doeleinden.
Over de schoonheid van Oost-Berlijnse post-DDR pleinen doe ik geen uitspraken. Maar steekt een dergelijk plein in uw beleving niet wat schraal af tegen het Place des Vosges?
Rotterdam is natuurlijk geen Parijs, maar dat geeft ook niet. Rotterdam heeft weer andere kwaliteiten.
Een goed plein is gezellig (noem het triangulation als je wilt), heeft terrasjes, en het moet er niet te hard waaien. Op Rotterdamse pleinen waait het vaak te hard.
Ik vind het Eendrachtsplein heel aardig gelukt. Nog een paar terrasjes erbij naast de Coffee Company, wat groen in plaats van de taxistandplaatsen en een fonteintje naast kabouter Buttplug en klaar is kees.
Interessant stuk! Heb mezelf afgevraagd hoe dit stationsplein levendig kan worden. Het zou een mooi visitekaartje zijn voor de stad als men bij een bezoek al meteen vrolijke bedrijvigheid treft.
Ach heden,
Daar komen de romantische herinneringen over het oude Schouwburgplein weer boven. Met die badjes waar in je kon pootje baden. In die pierenbadjes zat maar drie of vier maanden per jaar water. Niet in de winter, het vroege voorjaar en het najaar omdat er door de wind veel vuil en kranten in waaide. Ook geen water als het hoogzomer was vanwege een eventuele legionella besmetting.
De paviljoens waren ronduit ranzig, met allemaal containers naast de voordeur. De terrassen deden het niet.
Ik kan me de discussies in de raad nog voor de geest halen. Het oude Schouwburgplein werd juist opgerold omdat het niet functioneerde.
Iemand die in 1966 al protesteerde tegen de leegheid van het Schouwburgplein:
Nou Eeva, zo zag het oude schouwburgplein er beslist niet uit….Volgens mij is dit daags nadat de koeien die er eerst graasden. Mogelijk is dit zelfs de opmaat naar dat “oude” schouwburgplein.
Zoals hier http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=587686 weergegeven kan ik het mij herinneren. Er waren 3 van die zwembadjes. En hou deze beelden maar een aan tegen de zeven criteria van Whyte.
In Crooswijk was de veemarkt. Logisch dat daar tot in de jaren zeventig koeien liepen. Tarwe werd inderdaad middenin het centrum verbouwd om tijdens de oorlog aan extra voedsel te komen. Over koeien op het Schouwburgplein kan ik niks vinden. Ook niet qua foto’s in het Stadsarchief. Heb je er meer informatie over?
Ja, ik weet dat daar de veemarkt/het slachthuis was. Als kind moest ik daar naar de orthopeed. Ik wel een foto kunnen van koeien die bij de lekhaven kunnen vinden. Ik beschik over een paar “bejaardenhuisbronnen” en die zeiden dat die koeien ivm met de watersnood daar werden gestald om vervolgens weer verder vervoerd te worden. Moet dan in het voorjaar van ’53 zijn geweest.
Laten we het Schouwburgplein nu maar laten voor wat het niet is. Misschien is Pathé nog eens zo goed om die lelijke gevel op te knappen c.q. te vervangen. Dan hebben we nog het Churchillplein als geval apart. Gezellig wordt het daar nooit, maar iets beters dan alleen maar asfalt een reclamebord en foeilelijk beeld, die zwarte plastieke oliestellen moet kunnen.
Terug naar het Stationsplein: volgens de weergegeven criteria, die me heel redelijk lijken, is de oplossing simpel: de kussende wereldbollen (niks ballen) van Olafur Eliasson in een waterpartij en vanuit de stationshal een leuk terras. Achter de informatiebalie is al een coffeecorner, dus dat kan gewoon doorgezet worden naar buiten.
Aan de andere zijde is al het nieuwe Engels en aan de kop van het Kruisplein een goed lopend restaurant met terras.
Die bomen die groeien de komende jaren rustig door, ze zijn in ieder geval nu al groter dan de mini boompjes die normaliter geplaatst worden.
Ik kan mij ook de vele discussies herinneren over het huidige Schouwburgplein….het zou een toegangspoort zijn naar de rest van het Centrum…als je halverwege niet op je bek gleed.
Voor de liefhebber van het oude Schouwburgplein is er altijd nog de Binnenrotte, net zo schaalloos, winderig en ongebruikt. En ze scoren allebei hoog op de factoren van professor Whyte.
Hoog? Van het oude Schouwburgplein weet ik niet veel, maar het huidige en de Binnenrotte scoren een zware onvoldoende. Daarbij vergeleken doet het Stationsplein het bijzonder goed.
Beste Ed,
Lees hier het verhaal over Cor Kraat:
http://www.beeldenmagazine.nl/cor-kraat
En lees hier dat ik niet de enige ben die slechte herinneringen heeft aan het oude Schouwburgplein, maar dat het plein algemeen als een mislukking werd beschouwd: http://www.rotterdam.nl/tekst:herinrichting_schouwburgplein
Maar belangrijker nog: vergeet die criteria van Whyte toch gewoon. Iedereen die iets van architectuur of stedenbouw weet, weet dat het succes van een plein afhangt van factoren als breedte/hoogte-verhouding, de menselijke maat, duidelijke begrenzingen, aansprekende plintfuncties, het scheiden van verkeersstromen, materiaalverbruik, duurzaamheid, de ligging in de stedelijke structuur, historische context, bereikbaarheid en de aanwezigheid van publiekstrekkers.
Het huidige plein scoort op deze punten veel beter dan het oude.
Beste Michel, Je praat en denkt als een ontwerper: “a-sociaal”. Jullie hebben je kans gehad. En het talloze malen totaal verpest. Het huidige Schouwburgplein is een “plein” van helemaal niks. Ik herhaal: Helegaar niks.
En elke keer als ik die Geuze op de treurbuis zie, dan moet ik mijn buik vasthouden. Gelul!
Het nieuwe ontwerp voor de Binnenrotte daarentegen! Ligweides, bomen, terrassen, levendigheid! En als klapstuk de Markthal. What would Whyte say? https://www.youtube.com/watch?v=TzrD92y2_xU
Veelbelovend. Maar ik ben vooral benieuwd wat Ed en Willem ervan vinden.
Schitterend!
Fantastisch
@Michel
Ik ken die Kraat wel en zoals ik al zei….hij heeft er niets mee te maken.
De Lijnbaan wordt hersteld, de oorspronkelijke materialen worden weer toegevoegd, de plantenbakken komen terug, de oude luifel, en ik hoop ook de volières. Daarna het Schouwburgplein weer herstellen, Pathè wegslopen, de waterpartijen terugbrengen en ik denk dat het in dit tijdsgewricht heel wat beter zal staan. Misschien moeten andere materialen worden gebruikt.
En wat jij zelf betreft, ik vermoed dat je de boel een beetje in de zeik neemt anders kan je niet zoiets opschrijven.
Tja Ed, tegen jouw vroeger-was-alles-beter-mentaliteit valt niet op te discussiëren. Blijf ze koesteren, die mooie herinneringen aan het Rotterdam dat nooit bestaan heeft, ik ben weg hier. Het was prettig discussiëren, bij vlagen hilarisch. Maar je zal je strijd tegen alles dat, pakweg, de laatste 25 jaar gebouwd is voort moeten zetten bij het artikel over Petra Blaisse en het Museumpark.
Er graasden nooit koeien op het Schouwburgplein. De foto daarvan, gemaakt door Wim Gijzen, was een montage.
“…..Zijn idee was zo aansprekend dat vorig jaar nog NRC-Next een foto liet zien van het ontwerp in de veronderstelling dat het hart van Rotterdam in 1969 er echt zo had uitgezien. En vele Rotterdammers en niet-Rotterdammers houden nog steeds bij hoog en bij laag vol dat er vroeger koeien op het Schouwburgplein graasden….”
Ik ben er daar een van. En daarvoor werd er tarwe verbouwd, ga maar kijken in het gemeentearchief, met het stadhuis op de achtergrond. Je bewering over deze foto klopt want er waren geen sloten. Er zijn wel meer foto’s van koeien aldaar gemaakt en er stonden er heel wat meer, maar beslist niet loslopend.
Koeien werden daar in de jaren ’50 tijdelijk gestald. Ze stonden ook (en paarden) in Crooswijk http://www.rijnmond.nl/sites/default/files/imagecache/photo_popup/e/3/veemarkt_crooswijk_F64C3576A417EA95C1257AA0003A5AA1.jpg en dat duurde nog begin jaren ’70. En om het nog erger te maken…..op de plaats van het Millenniumgebouw was er vroeger een echt hertenkamp.