Psycholoog én fotograaf Marina Meeuwisse vond het tijd om de dominante beeldcultuur van Rotterdam vol clichés van de stad een alternatief te bieden. Ze ging op zoek naar het ándere, onderbelichte Rotterdam in de fotoserie ‘Ceci n’est pas Rotterdam’.
Een galerij met afbeeldingen
Beeld: Marina Meeuwisse
Zoek op Google naar ‘Rotterdam’, onder de knop ‘beelden’, en je vindt foto’s van de binnenstad: de skyline, hoogbouw, de markthal, de haven en moderne architectuur. Zoek op sociale media naar beelden van Rotterdam en je vindt… inderdaad: de skyline, hoogbouw, de markthal, de haven en moderne architectuur. Zulke foto’s maken deel uit van de sociale conventies die de moderne beeldcultuur voorschrijft, en waar moeilijk aan te ontsnappen valt. Wie op vakantie naar Egypte gaat, bezoekt niet alleen de piramides, hij maakt er ook foto’s naar het beeldvoorschrift uit de reisgids. Wie een verjaardag viert, weet dat foto’s van de taart onontbeerlijk zijn en wie heeft er geen schoolfoto waar de hele klas op het schoolplein staat? En hebben trouwfoto’s niet allemaal eenzelfde, bijna iconisch karakter? Ons kijken naar de wereld om ons heen wordt opgeslokt door een dominante beeldcultuur die zich als een onderaardse wortelstok vertakt en voortplant.
Is dit Rotterdam?
Een foto van een stad is nog geen representatie van de stad. Op dat fenomeen wijst René Magritte ons met zijn schilderij Ceci n’est pas une pipe. Op dat schilderij staat een zeer realistische pijp geschilderd, die ons eraan herinnert dat de oorsprong van een beeld in de menselijke geest ligt. Een schilderij van een pijp is dan ook niet meer dan een ‘verraad’ van de voorstelling: het is geen pijp waarmee je kunt roken. Precies zo kun je, bij het zien van beelden van de skyline, hoogbouw, de markthal, de haven en moderne architectuur van Rotterdam de vraag stellen: is dit het Rotterdam waar ik woon?
Die dominantie van beelden uit de binnenstad van Rotterdam op internet kan gevolgen hebben. We zien bijvoorbeeld dat ook in de actuele politiek-bestuurlijke inzichten de nadruk ligt op de binnenstad. En dat is niet nieuw. Floris Paalman toonde in zijn boek Cinematic Rotterdam aan dat fotografie, film en televisie deel uitmaakte van het politiek-bestuurlijke beleid van Rotterdam en als zodanig een bijdrage leverde aan de inrichting en de perceptie van de stad.
Is dat erg?
Nee, erg is het niet. Wel bekrompen, want Rotterdam is méér dan de 4,81 km2 van de binnenstad. Om precies te zijn, de oppervlakte van Rotterdam is 319,35 km2. Wat er zich -onder andere- in die andere vierkante kilometers afspeelt, laten de foto’s uit deze rubriek u zien. Het is een visuele rebellie, waarbij fotografie een manier is om feiten, die anders onopgemerkt blijven, te registreren en onder de aandacht te brengen.
Al 2 reacties — discussieer mee!
Mooie foto’s, maar ik vind het een lastige tegenstelling. Dat je van die cliché Rotterdamse foto’s af wilt, oké, maar gevoelsmatig hadden een aantal van deze foto’s ook in elke willekeurige stad gemaakt kunnen zijn. Dat kan toch ook niet het idee zijn?
Ik kan bijvoorbeeld de laatste drie foto’s helemaal niet plaatsen als iets dat ‘Rotterdam’ zegt, terwijl de eerste twee juist weer wel de havens gebruiken als herkenningspunt. Die eerste foto is wat dat betreft net zo goed een typisch Rotterdamse foto; misschien niet op social media, maar kijk maar eens in pamfletten van de gemeente of dergelijke instanties. Daar zijn ze gek op dit soort plaatjes.
Misschien is het beter om Magritte verder te verbasteren en juist te zeggen: Ceci pas Rotterdam (mijn Frans is niet zo goed, overigens). Het is allemaal Rotterdam. De Euromast, de Erasmusbrug, de Witte de With en ook dat ene straatje in Noord of op Zuid.
Het afgelopen jaar heb ik twee groepjes Noord-Hollanders door Rdam geleid. Ze waren er nooit eerder geweest (op een vrijgezellenfeest na). De eerste groep leidde ik door het centrum, langs Weena, Coolsingel, Blaak, Wijnhavenkwartier, Binnenrotte en Hoogstraat. Die mensen hoeven nooit meer naar Rdam. Ze vonden het een onsamenhangende ‘griebusbende’, met onpersoonlijke kantorenflats en grauwheid. Let wel, het was een zonnige dag.
De andere groep leidde ik door oud-West, Delfshaven, Noord, Provenierswijk, Kralingen etc.. Die vonden het een prachtige stad. Ze kenden de foto’s van Rdam, maar ‘hadden niet verwacht dat het ook een mooie stad’ was. Dat zeiden ze letterlijk.
De binnenstad met al die hoogbouw is een miskleun. Gebouwd voor grootbedrijf en buiten de stad wonende projectontwikkelaars die – inderdaad – elkaar allemaal nadoen op basis van ‘sociale conventies die de moderne beeldcultuur voorschrijft’. En kennelijk ook aan architecten en ontwikkelaars voorschrijft.