Wereldwijd leven steden op, maar deze stedelijke renaissance verhult een toenemende ongelijkheid. Volgens Brian Doucet, hoofddocent Urban Studies aan de Erasmus University College, is Rotterdam hier één van de beste voorbeelden van.
Tags
Gerelateerde inhoud
Steun onafhankelijke journalistiek voor Rotterdam
We kunnen deze artikelen alleen maken dankzij onze leden. Lees onbeperkt alle artikelen op Vers Beton voor € 7,50 per maand, de eerste maand is gratis.
Al 5 reacties — discussieer mee!
Wat een machtig interessant artikel. Met toenemende gretigheid gelezen omdat er iets wordt besproken waar ik zelf mijn vinger niet op kon leggen. Als een steentje in mijn schoen wat er eindelijk uit is.
Het is niet perse zo dat de beschreven ontwikkelingen in Rotterdam ‘slecht’ zijn, ze zijn er nu eenmaal en het is ook logisch te verklaren waarom ze ooit zijn ingezet. Volgens mij is dat ook niet de crux van het verhaal. Let wel, het was een tijdje een troosteloze bende en het nieuwe elan geeft de inwoner energie, mij ook. Maar als ik op zondagmiddag onverhoopt in de Fenixloods ben om brood te halen, krijg ik ook heel hard de kriebels van het burgertruttenniveau van het volk aldaar. Waar ben ik in hemelsnaam beland, vraag ik me dan af. Het is bijna alsof het een parallel Rotterdam is, een overlay op de ‘echte stad’.
In Amsterdam en New York is de (binnen)stad compleet uitgehold door gentrificatie, iets waarvan ik hartstochtelijk hoop dat het in Rotterdam nooit gebeurt. Daarom is dit artikel zo tof, omdat we nog in een fase zitten waarin we dat niet met lede ogen hoeven te zien gebeuren. Ik zie dit ook als een appèl aan Rotterdamse ambtenaren en politici om kritisch naar zichzelf en het bedachte beleid te kijken. Even van die roze lijstjes-wolk af en op een realistische manier de problematiek in de stad benaderen. Wat dat betreft: alles wat Tim hiervoor zei.
Gentrification heeft regelmatig displacement tot gevolg. Ook in Rotterdam. De vraag is wanneer dat erg is. Ik ben het met Tara eens dat we in Rotterdam in een fase zitten waarin ‘we’ nog invloed hebben op waar de stad naartoe gaat.
Overigens protesteer ik tegen het gezeik op de ‘roze lijstjes-wolk’, alsof het één het ander uitsluit. Praten over wat goed gaat, werken aan wat er minder gaat. Dat is geen tegenstelling, dat is én-én. Er is volgens mij niemand in Rotterdam die suggereert dat. omdat we in de Lonely Planet staan. alle problemen op Zuid zijn opgelost.
Terug naar die gentrification. Ik denk dat Rotterdam zowel een nadeel als een voordeel heeft met hoe de stadsvernieuwing hier heeft toegeslagen. Een nadeel, omdat veel wijken rond het centrum erg arm zijn en er veel authentieke bouw is verdwenen. Een voordeel, omdat deze nog relatieve nieuwbouw ervoor zorgt dat wijken zelden volledig kunnen gentrificeren. De gebouwen uit de jaren ’80, allemaal sociale huur, blijven er nog zeker 30 jaar staan.
De wijken rond het centrum van Rotterdam zijn ooit bedacht als ultieme mix tussen rijk, midden en arm: gouden randen, brede lanen, met daartussen smalle straten met arbeidswoningen. Doordat Rotterdam nu (een beetje) gentrificeert krijgen we die mix weer terug. Volgens mij is dat niet dramatisch.
En inderdaad, we zijn er zelf bij dat dit niet doorslaat naar een hypergegentrificeerde stad.
Ik ben geen stedebouwkundige en ken de statistieken niet. Maar als ik af ga op mijn observaties als gewone burger zijn er toch dingen die ik niet helemaal kan plaatsen.
Een paar voorbeelden wat er is verdwenen de afgelopen jaren om plaats te maken voor dure voorzieningen:
– De daklozenopvang van de St. Pauluskerk is gesloopt en vervangen door zowel dure appartementen, restaurants en een ondergronds parkeergarage. De St. Pauluskerk is er ook nog steeds.
– De Wilhelminapier was de werkomgeving van de havenarbeiders. Het aantal banen in de haven daalt door automatisering en de activiteiten van de haven verplaatst zich sowieso langs de Maas richting de Noordzee.
Het verdwijnen van de voorzieningen voor de armen hier heeft dus niet zo veel te maken met verdringing door de rijken. Zonder de dure appartementen zou het hier gewoon leeg zijn.
– Voor de Markthal verscheen was er op dezelfde plek volgens mij niets.
– Op de plek van 100 Hoog woonden volgens mij ook niet zo veel armen.
– In het Oude Noorden wonen nu creatieve armen i.p.v. kansloze armen, desalniettemin arm.
– En dan het Witte de Withkwartier. De nieuwe drukbezochte horeca gelegenheden hebben vooral lege panden opgevuld. Op de plaats van toonaangevend burgerrestaurant Ter Marsch zat ‘pauper’ snackbar Spooky’s, maar die ging weg omdat het was afgebrand.
Volkse horeca Warung Mini, Jaffa en de Coconut zitten er nog steeds. Woonstad heeft bewoners in de buurt de mogelijkheid gegeven om hun woning voor een lage prijs te kopen en anders mochten ze hun huis gewoon blijven huren voor een redelijke prijs.
Ver onder de 2 ton kunnen starters hier nog steeds een appartement kopen. Voor de leraar, verpleegkundige en ambtenaar met een modaal inkomen is er helemaal geen betaalbaarheids probleem voor zover ik weet.
Alleen op Katendrecht zijn louche ondernemers verjaagd om plaats te maken voor ‘schone’ ondernemers. Ik weet niet zeker of dit een gemis is voor de armen op Katendrecht.
En voor de markt op de Binnenrotte komt nu een verblijfsplek (zonder voorbij waaiende plastic zakken) voor iedereen.
Volgens mij gentrificeert Rotterdam niet. Wat wel verandert is dat er nu voorzieningen bij komen voor de midden-klasse.
Wat ik sowieso typisch vind aan Rotterdam (en wat ik nergens anders zie) is dat bevolkingslagen relatief beter mengen dan elders.
Bij de genoemde volkse horeca gelegenheden komen zowel topvoetballende miljonairs als arme immigranten. Kralingen en Delfshaven bestaan ook uit rijk en arm door elkaar.
Het is niet zo dat zoals in London, Parijs of Amsterdam de armen worden verdreven naar de buitenwijken.
Samengevat: volgens mij zijn de dure voorzieningen vooral er bij gekomen zonder dat het de armen hebben verdrongen, want die ruimte om zo te groeien heeft Rotterdam.
Er is nu ruimte voor armen, de midden klasse en de rijken i.p.v. voornamelijk voor de armen. Dat vind ik eigenlijk best mooi en eerlijk.
In Rotterdam worden gewoon stedebouwkundige gaten gevuld waar het een teveel van heeft.
Kort samengevat is de stelling dat het opleven van wijken (waardoor mensen die een keuze hebben er weer voor kiezen om in de stad te wonen) ook zorgt voor verdringing van de groepen mensen die geen keuze hebben waar ze gaan wonen, omdat ze de financiële vrijheid hiervoor ontberen. In feite is dat niets nieuws, dat is een alom bekend gevolg van gentrificatie die je in steden als Amsterdam, Parijs en Londen nog veel sterker ziet.
De vraag is wat we anders moeten doen in de stadsontwikkeling om wel iets te kunnen betekenen voor de minder bedeelden. Tientallen jaren hebben we in Rotterdam een beleid gevoerd waarbij er alleen woningen werden gebouwd voor de laagste inkomens. Tot sociale woningbouw op toplocaties aan toe, zoals aan het water in Schiemond. Dit resulteerde in een stad waar armoede nog uitzichtlozer werd dan in andere steden. Wijken met 100% (of 90%) sociale woningbouw bleken ook geen uitkomst te bieden voor de laagste inkomens, met grote onvrede en grote problemen tot gevolg.
De oplossing ligt waarschijnlijk ergens in het midden. Als stad moet je er voor zorgen dat je aantrekkelijk bent voor verschillende groepen mensen. Het gevaar nu is dat de lagere inkomens uit het visier verdwijnen.
Ik ben van mening dat stadsontwikkeling maar een beperkt middel is om echt iets te doen tegen armoede. Door een Markthal te bouwen schep je misschien aardig wat banen, ook indirect in de toerisme sector. Maar veel mensen zal je er niet mee uit de armoede helpen. Door geen Markthal te bouwen help je echter ook niemand! Om mensen uit de armoede te helpen heb je goed sociaal beleid nodig. Opleidingen, hulp bij problemen, en heel veel banen! Want banen zorgen voor kansen en perspectief.
Ondertussen moeten we wat mij betreft zeker doorgaan met het aantrekkelijker maken van de stad voor hogere inkomens, die tientallen jaren lang de stad zijn uitgejaagd en nog steeds heel moeilijk een geschikte woning kunnen vinden.
Het huidige gemeentebestuur wil daarvoor 20.000 sociale woningen slopen en er duurdere voor terug bouwen. Dat is een slechte keuze wat mij betreft. Voor de sloop van laagwaardige sociale woningen (waar je al depressief wordt als je erin moet wonen…) moeten nieuwe sociale woningen terugkomen, of bereikbare huurwoningen tussen 600 en 1000 euro waar heel weinig aanbod van is. Duurdere woningen mogen ook, maar dan extra. Elke gesloopte woning zou moeten worden gecompenseerd. Daarmee wordt ook gelijk invulling gegeven aan de verdichtingsagenda waar goeroe na goeroe toe oproept, van Beasley tot Washburn. Van Gehl tot het gedachtengoed van Jane Jacobs.
De woonvisie waar het ‘verdringingsbeleid’ nog eens extra in wordt voorgesteld wordt overigens 9 december besproken door de raadscommissie. RTM XL zal daarbij inspreken om oa. bovenstaande aan te kaarten.
Beste mensen
Dit gaat over pompenburg
Grote waardering voor het artikel van Joosje van Geest
Dat is hard nodig . er wordt nog te weinig ingezien dat dit
Woonblok een uniek voorbeeld van sociale woningbouw
Van hoge kwaliteit en ook nog in het hart van de stad
Als het mogelijk is , zou ik graag architect Carel Weeber zelf. Nog eens aan het woord willen laten over zijn ontwerp
Maar ook is het tijd voor een grote publieke. actie
Richting de gemeenteraad.
Groet , Andries van Wijngaarden architect Rotterdam