In deze columnserie deelt Michelle-Aimée maandelijks verhalen vanuit haar werk als straatarts. Dit keer benijdt ze een patiënt die leeft op dancemuziek en exportbier.
Vandaag wil het allemaal niet lukken. Het spreekuur is druk met patiënten die veel tijd vragen. Wat er op me afkomt, is me af en toe teveel. Per consult tien minuten voor alle meedogenloosheid die het leven met zich meebrengt. In die tijd moet ik mensen aanhoren, zinvolle conclusies trekken, onderzoek aanvragen, doorverwijzingen tegenhouden, achter uitslagen aanbellen en beleid genuanceerd bespreken. Bij een laag geletterde patiënt, getekend door somatisatie en angsten, is eigenlijk geen tijd voor diepgang. Alleen het uit- en aankleden van een oudere Marokkaanse dame kost me al bijna een heel consult.
In deze tijd, waar je wordt beoordeeld alsof jijzelf verantwoordelijk bent voor je levensverhaal, maakt de illusie dat alles valt te ontdekken en te beheersen ons langzaam grijs. De patiënt door de zenuwen die overdiagnostiek met zich meebrengt, de arts door een overvol spreekuur en de manager door stijgende zorgkosten. Hoewel geschat wordt dat rond de vijfenzestig procent van alle klachten onverklaard is, is altijd wel één iemand te vinden die net niet is doodgegaan aan een ziekte die begon met dezelfde vage klachten en door vroege diagnostiek is gered. Wie zoekt, zal vinden en zo resulteert diagnostiek in overdiagnostiek.
De patiënt lijkt liever een aantal weken zenuwachtig te willen zijn om de uitkomst van deze vaak betekenisloze afwijkingen, dan in te zien dat gezondheid niet zo maakbaar is als het online wordt voorgesteld. Veel klachten hebben geen eenduidige uitleg en misschien kan de patiënt zijn blik beter naar binnen, in plaats van naar buiten richten. Dat zijn lastige gesprekken die in de praktijk het meest worden gevoerd door de huisarts. Als je werkt in een populatie vol taalbarrières en culturele verschillen in beleving van gezondheid en gezondheidszorg, maakt het dat spreekuren soms frustreren.
Veranderen
Na het drukke ochtendspreekuur prop ik snel een boterham met pindakaas naar binnen, terwijl ik herhaalrecepten accordeer en de post bekijk. Tussen de happen door coördineer ik telefoontjes, waarna ik me naar de visites haast. Eerst is een spoedvisite gepland aan een terminale, oude dame. Eigenlijk heb ik daar geen tijd voor. Met een schuin oog op mijn horloge vertel ik de familie geroutineerd wat ze in deze fase kunnen verwachten. “Morfine starten, misschien een slaapmiddel, geen pijn, geen kortademigheid, wel zware ademhaling, onregelmatiger, rochelen, reutelen. Kan vervelend overkomen maar daar heeft patiënt geen last van. Verwardheid hoort bij het laatste stukje…” Ik hoor niet eens meer wat ik zeg, totdat ik zie dat de omringende familie is gaan huilen. Maar ook dat komt niet echt bij me binnen. Buiten schrik ik. Het lijkt wel alsof ik een machine ben geworden. Iets moet veranderen.
Poenschepper
Bij mijn volgende visite hoor ik kleurrijke Dance Hall de betonnen trappen afkomen. Ik besluit even de tijd te nemen om op de trap te zitten en te luisteren naar de muziek, voordat mijn patiënt de deur open doet.
“Dokter, wat leuk dat u er bent!”, verwelkomt hij me vrolijk, met een dik accent en een mond vol gouden tanden. Zijn flat oogt kaal en treurig, met een paar kringloopmeubels en niks aan de muren. Wel veel halve liters export bier op de grond. Hij heeft een opmerkelijk schoon aquarium, gevuld met beeldjes van nep vissen. ‘De Poenschepper’ van Suske en Wiske ligt op de grond. Ik ga er voor de verandering eens rustig voor zitten.
“Ik begrijp van het UWV dat u bent weggelopen bij uw vrijwilligerswerk en nu problemen krijgt met de uitbetaling van uw uitkering?”
“Ja dokter, dat klopt. Maar ik zeg jou, het is vrijwilligerswerk. Dat woord zegt het toch zelf? Waarom móet ik daar dan zijn?” Een semantische discussie, maar hij heeft wel een punt. “Ik moest een keuken schoonmaken, nou, die was zó vies dat ik er niet eens aan wilde beginnen.” Snap ik ook, ergens.
“En weet je, dokter? Dat vrijwilligerswerk overlapte met een afspraakje met een dame. Nu zeg je al de hele tijd dat ik niet van de alcohol kan afblijven en dat ik me niet goed verzorg. Ik moet goed eten en voldoende slapen. Maar als ik dát niet verzorg”, hij grijpt naar zijn kruis, “dan schiet het daarboven ook niet echt op, hè?” Hij wijst naar zijn brein. Ik geef aan dat ik al best veel lege halve liters op de grond zie liggen, terwijl het nu pas half twaalf ’s ochtends is. Hoe steekhoudend is zijn theorie dan? Ik krijg een hele dikke smile van hem.
“Ja dokter, normaal drink ik niet zoveel maar vandaag is het feest, weet u. Mijn nichtje is jarig. U hebt altijd gezegd dat ik niet meer mag zwartrijden in de trein, omdat ik alleen maar meer problemen krijg met boetes. Dus nu kan ik niet naar haar toe en drink ik maar hier! En weet u, gisteren was mijn oom jarig en morgen mijn tante!” Terwijl ik een blik werp op De Poenschepper, besef ik me dat ik niks kan of wil inbrengen tegen zijn beredenering. Vergeleken met de voortjakkerende uren hiervoor, ervaar ik dit als een oase van rust.
Wat moet het heerlijk zijn, zoals hij leeft. Dansend op export bier en Dance Hall, feestend in zijn kamer zonder familie of vissen, poenscheppend van zijn uitkering, vrijend in plaats van werkend. Waarom leef ik eigenlijk niet zo? Voordat ik tijd heb me in deze gedachte te verliezen, word ik opgeschikt door de telefoon. Mijn assistente die bezorgt vraagt waar ik blijf. De wachtkamer zit vol en patiënten klagen. Ik haast me naar de auto. Op weg naar mijn praktijk.
“dat systeem bestaat al, en heet arbeid. Dat je betaald wordt voor het werk dat je doet en dat je daarvan kan rondkomen.
Het is precies dit systeem dat in de afgelopen decennia vakkundig om zeep geholpen wordt, niet in de laatste plaats door de VVD zelf. In het onderwijs en in de zorg, maar ook elders wordt te veel werk door te weinig mensen gedaan en worden de mensen die het meest concrete werk doen het slechtst betaald, tegen almaar afbrokkelende arbeidsvoorwaarden. ”
(…)
Maar juist in de bijstand zit de groep mensen die in hun leven toch al de grootste klappen hebben gekregen. Of die wel willen en kunnen werken, maar voor wie de banen er domweg niet zijn. Juist voor die mensen werken financiële prikkels het minst, omdat zij de sleutel naar werk niet in handen hebben.
Het probleem van mensen in de bijstand is dat ze overal uit geflikkerd zijn. Uit alle systemen. Ze hebben de meeste stress en de laagste status. En wie denkt dat de bijstand een luilekkerland is, moet daar maar eens vijf jaar in gaan zitten, zonder perspectief, zonder aansluiting (voor familiebezoek is geld nodig), en vooral zonder respect van anderen.”
https://www.socialevraagstukken.nl/column/iets-nuttigs-doen-voor-de-medemens/
Leest u het alstublíeft even, mevrouw Wijers.
Iemand die zichzelf niet goed verzorgt, die niet van de alcohol af kan blijven. Iemand die voor een uitkering, zo ver onder het minimumloon, moet werken, het werk ís er dus gewoon, in plaats van gewoon salaris voor te verdienen. In een context, ‘de bijstand’ waarvan we weten dat het een vernederingsmachine is geworden: “Wat heerlijk hoe hij leeft!?” Pardon!?
Ziet u niet hoe eea hier met elkaar in verband staat? En met wat voor grote maatschappelijke problemen dit te maken heeft? Wat verhéérlijkt u hier!?
Ik wil u erop wijzen dat als u ’s ochtends bier wil drinken en op Dance hall wil dansen, u dat gewoon kunt doen. Als uw geld dan opraakt en u de bijstand in moet, laat u ons dan weten hoe het u vergaat?
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.