Pas op voor valse profeten, die in schaapskleding op jullie afkomen maar eigenlijk roofzuchtige wolven zijn. Aan hun vruchten zul je hen herkennen. Men plukt toch geen druiven van doornstruiken of vijgen van distels? (Matthëus 7:15-20)
Wat had ik deze passage graag paraat gehad, toen de zelfbenoemd Christelijke hulporganisatie, mijn patiënt op haar sterfbed, haar geld afhandig wilde maken. Voor de derde keer kreeg ik een papiertje onder mijn neus geschoven dat ik moest ondertekenen. Hiermee zou ik verklaren dat zij wilsonbekwaam was, zodat de organisatie haar gelden na haar overlijden konden beheren én opeisen. Maar wilsonbekwaam was zij niet. Wel verstandelijk beperkt. En dat maakte haar een makkelijke prooi voor clandestiene hulptroepen.
Ze kwam vrijwel nooit bij de dokter en was nog jong. Ik had niet gedacht dat ze uitgezaaide kanker had toen ze met een beetje buikpijn voor me zat. Al snel wisten we dat er niks meer aan was te doen. Dat snapte ze eerst niet zo goed. Maar de organisatie die haar begeleidde wel. Vanaf dat moment zaten ze achter haar geld aan.
In de jaren die ik nu werk op Zuid heb ik steeds meer een radar ontwikkeld voor mensen die laagbegaafd zijn of een milde verstandelijke beperking hebben. Vaak zijn deze mensen hier niet voor gediagnosticeerd en dit heeft grote gevolgen voor hun leven. Mensen met een verstandelijke beperking schatten situaties anders in: zij kunnen het totale plaatje niet goed overzien. Ze weten onvoldoende oplossingen te bedenken voor ogenschijnlijk simpele problemen en worden hierdoor continu overvraagd.
Mijn patiënte was een Engel. Ze had een huis vol met dieren, breidde voor kinderen waarvan de ouders weinig geld hadden, wandelde met mensen die eenzaam waren en kookte voor mensen die dat niet meer konden. En toen was zij aan de beurt. Arm of rijk, dik of dun, slim of dom, zwart of wit: ze kwamen allemaal om haar te helpen. Moslims, Hindoe´s en Christenen baden gezamenlijk tot hun God om een rustig ziektebed. In haar huis rook je de laatste maanden van haar leven de hele wereld: Surinaamse roti, Marokkaanse couscous, Hollandse zuurkool, Turkse köfte, Pakistaanse nihari, en meer. Haar lichaam werd agressief aangevallen. Daardoor viel ze af, werd klam, zweterig en geel. Maar toch bleef zij stralen, ze gaf licht. Ik ben niet gelovig, maar zij had iets Goddelijks.
Een goed hart bindt mensen. Maar een verstandelijke beperking trekt de verkeerde mensen aan. Het maakt je kwetsbaar voor mensen die je als een makkelijke prooi zien. En dus kwamen daar de wolven, verkleed in kuiselijke kleding met Bijbels in hun hand. Ze zeiden dat ze daar waren om haar mentaal bij te staan, maar als er iemand die hulp niet nodig had was zij het wel. Ze accepteerde met het grootste gemak dat ze ging sterven: God had haar nodig.
Haar familie kreeg door dat er iets niet klopte. Een spoedberaad volgde. Ze hadden zich in een kringetje opgesteld. De aktetassen daadkrachtig op hun schoot gepositioneerd in hun netste, net niet sluitende pakken vol poezenharen. Terwijl ze de beesten van zich af moesten slaan probeerden ze met man en macht uit te stralen dat zij zich niet lieten manipuleren. Een verloren zaak. De wolven bleven maar slimme argumenten geven waarom zij beter de volmacht konden hebben. En hoe de familie zich ook probeerde te verzetten tegen deze instantie, ze kwamen er niet uit. Ook zij hadden allemaal een beperking.
Een verstandelijke beperking is namelijk geen toevallig ontstane mutatie in het DNA waardoor er één kindje in een gezin is aangedaan. Het is een uitkomst van complexe interacties tussen biologische, sociale-economische, gedrags- en opvoedingsfactoren. Het hangt samen met sociale factoren zoals tienerzwangerschappen en armoede. Hierdoor zien we dat in een gezin vaak iedereen beperkt is, en elkaar lastig kan helpen. Met andere woorden: als jouw ouders arm en laag-begaafd zijn is er een veel grotere kans dat jij zonder geschikte hulp ook arm en laag-begaafd gaat zijn.
In onze maatschappij van regeltjes en zegeltjes levert dit grote problemen op. Neem ons toeslagen-systeem bijvoorbeeld: ik heb een aantal patiënten dat niet snapte hoe zij de formulieren moesten invullen. Zij ontvingen daardoor te veel en zitten nu met een grote schuld. Eén iemand is mede hierdoor zelfs zijn huis uit gezet. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.
De hulporganisatie die het geld van mijn patiënt probeerde af te troggelen is geen losstaand incident: vaker ben ik geconfronteerd met duistere hulporganisaties die onder het mom van religie of etniciteit mensen zeggen te begeleiden, maar in werkelijkheid toeslagen naar eigen rekening sluizen.
Mijn patiënte bedankte me iedere visite voor mijn komst en bood me eten en drinken aan. Het was eigenlijk niet nodig dat ik kwam, zei ze altijd: anderen hadden mij vast meer nodig. Toen ze te zwak was om uit bed te kunnen komen, verontschuldigde ze zich daarvoor. Ze weigerde pijnstilling omdat het God´s wil was dat zij zich zo voelde. Aan het einde van haar leven, toen de pijn snel toenam, besloten we samen te bidden om toestemming voor het nemen van morfine. Terwijl zij tot Hem sprak galmden de dieren in de kamer haar na.
Daar zaten we dan aan de rand van haar bed. De ongelovige dokter links, de Duivel rechts en de Engel tussen ons in. Ze was opgelucht toen ze tot de conclusie kwam dat ze morfine mocht nemen, omdat ook dit uiteindelijk door God was gemaakt. Zo kun je dus ook consulten voeren: een gebed in plaats van een gesprekstechniek. Terwijl ik de Duivel verjoeg zonder één document te tekenen, steeg zij geruisloos op, tot alleen haar dieren nog tegen mij spraken.
Mooi betrokken artikel. Dank
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.