Ferrie Weeda had een fantastisch doch macaber droombeeld voor de drie Marconi-torens. Maar het werd deze week een natte bedoening. Wraak van de torens?
Sommige gebouwen zijn gewoon geil. Niet alleen architecten vinden dat. Vanzelfsprekend ook vastgoedjongens. En gewone stervelingen zoals ik. Torens vormen natuurlijk het absolute bouwkundige hoogtepunt. Torens zijn fallussen. Monumenten van macht en daadkracht. Ik hou er wel van.
Rotterdam deed al vroeg mee. Europa’s eerste wolkenkrabber stond in onze stad. Modernistische architecten bouwden in Rotterdam vóór 1940 al ettelijke hoge fabrieksgebouwen, kantoortorens en galerijflats en ná de oorlog gingen ze echt los. Sportzaaltorens, uitkijktorens, ziekenhuistorens, postkantoortorens. Dat was de vooruitgang: een orgastisch landschap van staal, glas en beton. Er was wel een klein dipje halverwege de jaren ’70, want linkse bestuurders waren tegen ‘erecties van het grootkapitaal’.
Mijn favoriete gebouw in Rotterdam: de Marconi-torens. Eigenlijk niet één gebouw dus, maar een drieling. Drie identieke, strakke torens met een beton-raat-gevel, bekleed met dure natuursteen en openingen met ‘gebronsd glas’. Begin jaren ’70 werden de torens aan het Marconiplein gebouwd onder de naam ‘Europoint’. Oorspronkelijk zou het Europoint-ontwerp bestaan uit twee lage (95 meter) en één hoge toren (150 meter). Het werden uiteindelijk drie identieke torens. De torens worden naar boven toe per verdieping steeds een paar centimeter breder, las ik, om een kaarsrechte indruk te wekken. Ik heb het nooit nagemeten – sommige zaken moet je gewoon aannemen.
De Marconi-torens zijn ontworpen door S.O.M. (Skidmore, Owings & Merrill), destijds het grootste architectenbureau ter wereld, werkend vanuit skyscraper capital Chicago. S.O.M. bouwde het hele Vrije Westen vol met nagenoeg identieke luxe-minimalistische bouwwerken. Dit werd de ‘International Style’ genoemd, de architectuur van het kapitalisme, het decor van Mad Men. Europoint II en III fungeerden als gemeentekantoren, tot de ambtenaren in 2014 naar ‘De Rotterdam’ verhuisden.
Al 4 reacties — discussieer mee!
“De torens worden naar boven toe per verdieping steeds een paar centimeter breder, las ik, om een kaarsrechte indruk te wekken. Ik heb het nooit nagemeten – sommige zaken moet je gewoon aannemen.”
Ik vind dit zo’n mooi aspect van de torens: die perspectiefcompensatie, waardoor ze eindeloos door te lijken gaan, ongehinderd door natuurkundige principes, enkel rekening houdend met zichzelf opgelegde natuurwetten.
Een mausoleum was daarom prachtig geweest, want is ook de dodenwereld niet bij uitstek een plek waar andere regels en wetten gelden?
Die perspectiefcorrectie is een mooie mythe. Als dat waar was, dan zouden de (immers zicht verwijdende) torens elkaar bovenin lijken te raken als je er schuin langs kijkt – maar dat doen ze niet; zie bijv. de foto op: https://www.flickr.com/photos/janvanhelleman/8268340734/in/photolist-dADpdj-dADpCS-dADoM9 – alles loopt netjes parallel… Het zijn geen Griekse tempels.
En Ferrie, ga eens naar binnen: de ruimten zijn geweldig royaal, met grote stoere vensters, en een zeer Rotterdams uitzicht. En als deze ‘international style’ torens ergens anders staan, krijg je zomaar een ander uitzicht…
Nou, jullie vragen erom… die ‘mythe’ van perspectivische correctie moet toch ’s worden uitgezocht…
Wat betreft het interieur en het uitzicht van de torens: die kan van lang geleden en van heel recent. Als ambtenaar werkte mijn moeder in de jaren ’80 in Europoint II, bij de dienst Stedenbouw (DROS, later dS+V). Twee weken geleden was ik ook nog binnen (en op het dak).
Het uitzicht op het Rotterdam van 30 jaar geleden, door het gebronsde glas, kan ik me nog goed herinneren. De maffe oranje-bruine verkleuring die het getinte glas gaf, paste goed bij het beruchte sick-building-klimaat binnen. Wat hier ook aan bijdroeg: Er werd destijds op kantoren nog massaal gerookt. Voorop natuurlijk Riek Bakker met haar dikke sigaren. Zij was de baas van de ambtenaren en van de torens. De verhalen over haar waren fantastisch, zoals toen ze in haar eentje in Europoint I ging zitten, in reactie op hysterie dat daar asbestgevaar was.
Mijn mooiste herinnering aan de torens was het kunstproject in 1985, toen (door ramen af te plakken en andere extra te verlichten) de 90 meter hoge tekst WORK TO DO te lezen was. Check http://ginyvos.nl/en/werken/work-to-do en
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010962264:mpeg21:p005
Twee weken geleden was ik voor het laatst in de torens. De eigenaar van de oostelijke toren gaf een rondleiding (en vertelde oa dat de oorspronkelijke sprinkler-installatie nog prima werkte, wat de week erna onbedoeld werd bewezen haha). Het uitzicht is nog steeds magistraal natuurlijk, maar de meeste wooneenheden zijn erg mini (niet ‘royaal’).
Op de bovenste verdieping, waar vroeger de installaties waren, worden op dit moment ook woninkjes getimmerd (23 (!) woon-eenheden op één verdieping, split-level). Op het dak komt een terras met hufter-proof meubilair. Dit betekent dat voor de techniek nog een extra opbouw moest worden gerealiseerd, wat een groot esthetisch nadeel heeft voor het aanzicht van de torens.
De nieuwe dakopbouwen zijn erg hoog, wat een zeer negatief effect heeft op de architectonische kwaliteit van de torens. Hierdoor wordt de minimalistische geografische vorm aangetast. Bruut gezegd: door de verbouwing met opbouw is het oorspronkelijke minimalistisch ontwerp verneukt. Het zijn ineens niet meer 3 dozen, maar 3 dozen waarvan er 2 een klein doosje bovenop hebben.
*Wat betreft het interieur en het uitzicht van de torens: die KEN IK van lang geleden en van heel recent.