Er was eens een prinses van ongeveer twaalf jaar oud. Zij woonde in een rijk land waar een blinde koning de baas was. Maar er was er iets vreemd aan de hand in dit land. Iedereen werd geboren als rijke prins of prinses, maar tijdens het leven steeds armer. Dat begon al als baby. Als je honger had kreeg je al snel geen borstvoeding meer. Als je huilde geen knuffel. De armoede maakte dat van niks teveel en vooral van alles tekort was in het land van de Visieloze Koning.
Ook wisten mensen niet dat zij konden lachen. De overgroot opa van de Koning had namelijk lang geleden bevolen dat de mensen niet mochten lachen zonder hand voor hun mond. Deed je dat wel dan kreeg je een Groot Probleem. Uit angst hadden de mensen lang geleden besloten niet meer te lachen, waardoor ze het nu waren verleerd.
Op een vrijdagmiddag ging de prinses op pad om boodschappen te doen. De mensen in haar land aten veel maar hadden er weinig geld voor over. Net als de prinses was iedereen te dik. Ze verdwaalde gemakkelijk in de chaos en herrie van koopjesjagende slachtoffers die kilo’s kip kochten. Op haar tenen kon ze de bovenste schappen net niet aanraken, en dus zocht ze naar eten bij de grond. Maar dat was volgens haar moeder niet zo erg. Terwijl ze voorzichtig de voedingsloze etenswaren in haar karretje legde praatte haar moeder onafgebroken tegen de telefoon over haar medische kwalen. De prinses wist dat ze haar niet mocht storen. En daarom deed ze boodschappen maar alleen.
Het wachten voor de kassa begon. De prinses verveelde zich. Zachtjes leunde ze met een doos vol ijsjes tegen een stellingskast met blikjes aan. Plots verloor ze haar balans en viel tegen de kast. Deze wankelde en viel om. Met enorm kabaal belandde de prinses op de grond, recht op haar doos met ijs die uit elkaar spatte.
Daar lag ze dan, onze mooie prinses. Het chocoladeijs dwarrelde als sneeuwvlokjes tussen haar vetkwabben. Uit angst voor de reactie van haar moeder trok ze een soort rare grijns. Haar moeder twijfelde geen moment, legde voor het eerst haar telefoon weg en gaf haar een harde klap in het gezicht. Maar het was al te laat: iedereen had het gezien. In haar mond zag het geel, wit en zwart. De prinses had rotte tanden.
Zomaar een sprookje over Rotterdam-Zuid. Ik zou het aan mijn kinderen kunnen voorlezen. Maar is het wel een sprookje? De scène in de supermarkt is echt gebeurd. In mijn pauze liep ik moeder en dochter, die ook mijn patiënten zijn, tegen het lijf. Het meisje deed inderdaad alle boodschappen zelf, en moeder was inderdaad aan één stuk door aan de telefoon te klagen over al haar kwalen. Toen het meisje viel, kreeg ze inderdaad een harde klap in haar gezicht. En niemand die daar iets van zei, ik ook niet. Mijn hart brak voor haar.
Ik weet dat het meisje een slecht gebit heeft en zich daarvoor schaamt. Zij is geen uitzondering. Het is extreem slecht gesteld met de mondgezondheid van Rotterdamse kinderen. Op zesjarige leeftijd hebben meer dan zestig procent van de kinderen uit kwetsbare populatiegroepen problemen met hun gebit, zoals gaatjes en gebitserosie. De invloed van mondgezondheid op hun welzijn wordt onderschat: mondgezondheid wordt geïsoleerd gezien van de algemene gezondheid. Dit klopt niet, het is een wisselwerking. Een kind met een slecht melkgebit eet slecht, slaapt slecht, groeit slecht en zit niet lekker in zijn vel.
Gezonde tanden zijn helaas niet gelijk verdeeld. Ieder kind begint met een mooi gebit: de ouders moeten het gezond houden. Maar in achterstandswijken zorgen veel verschillende problemen voor slechte tanden. Zoals ongunstige, vaak cultuurbepaalde eetgewoonten waarbij kinderen frequent zoete tussendoortjes krijgen. En een ongezond dieet, want dat maakt een ongezond lichaam en dat produceert weer slecht speeksel.
Dat mensen met een ongezond dieet ook indirect eerder tandproblemen krijgen is minder bekend, maar des te ernstiger. Mensen met chronisch ontstoken tandvlees lopen bijvoorbeeld meer kans op het ontwikkelen van kanker. Daar valt niet tegenop te flossen. Ook is er vaak weinig zicht en controle op het poetsgedrag van de kinderen. Wegens onmacht zijn kinderen vaak de baas. Als zij niet goed willen poetsen, dan is dat maar zo: er zijn wel belangrijkere zaken waar ouders zich zorgen over moeten maken. En wat hebben zij dan nog meer niet? Juist, een tandartsverzekering. Onderzoek wijst uit dat kinderen wiens ouders geen tandartsverzekering hebben zelf ook vaker geen tandarts zien, omdat ouders niet weten dat controles en behandeling voor kinderen gratis is. Zo zien we tegenwoordig, net als vroeger weer aan het gebit tot welke sociaal economische klasse iemand behoort.
Sinds de ziekenfondsverzekering in 2006 is komen te vervallen is de mondzorg voor volwassenen langzaam aan vrijwel geheel uit de basiszorg verdwenen. Onder de drogreden ‘als mensen zien wat het kost, dan zorgen mensen beter voor zichzelf’ heeft de overheid de bezuinigingen doorgezet. De gevolgen zijn zichtbaar, maar of het rendabel is, is nog maar de vraag. Mensen komen nu pas laat bij de tandarts en renovatie kost dan vaak duizenden euro’s. De overheid plaatst zichzelf nu buitenspel. Problemen worden liever een regeringscyclus doorgeschoven. Zo is er nu niemand de baas: niet de Minister van Volksgezondheid, die hierover zou moeten gaan, maar ook niet de zorgverzekeraar of de tandarts. En de patiënt is het al zeker niet.
Gelukkig hebben we in Rotterdam het Rotterdam-pakket, voor mensen met een lager inkomen. Het eigen risico is verlaagd en er is ook budget voor beperkte tandartszorg. Helaas is dat budget vaak niet toereikend voor de ernstige tandproblemen die er zijn. Daarom zien we dat noodfondsen grotendeels opgaan aan tandheelkundige zorg. En dan ben ik blij dat ik in Rotterdam de wegen ken om een tand kosteloos te laten trekken. Maar of dit zo humaan is?
De mond is betrokken bij alles. Bij eten, bij praten: bij alle sociale interacties. De impact van een slecht gebit op iemand leven is dan ook enorm. Tandartszorg moet daarom weer in het basispakket. Maar ik verwacht niet dat dit kabinet de visie noch het leiderschap heeft om dit te realiseren. Liever laten ze mensen lachen met een hand voor de mond.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.