Ooit, toen ik klein was, gaf een oudtante mij een stapel vergeelde Batman-stripboeken uit de jaren ’60. Ik raakte gefascineerd door de denkbeeldige Amerikaanse stad waar de helden van DC-comics hun avonturen beleven, Gotham City. Batman en Robin jagen daar op onguur gespuis, in een onheilspellend decor van sprookjesachtige gebouwen. De architectuur van Gotham City is tegelijk modern én exotisch – een kruising van de Efteling en Manhattan.
Als ik gebouwen van architect Kromhout zie, moet ik altijd aan Gotham City denken: Kromhouts ontwerpen zijn groots en exorbitant, strak maar toch fantasierijk. Hijzelf noemde zijn architectuur ‘boetseren met baksteen’. Deskundigen zien invloeden van Amsterdamse School, Berlage, art-deco, rationalisme, gotiek en orientaalse architectuur. Welke invloed eigenlijk niet, vraag je je af.
Ik zie vooral een obscuur, broeierig decor, waarin The Joker zich perfect thuis zou voelen.
Als ik gebouwen van architect Kromhout zie, moet ik altijd aan Gotham City denken: groots en exorbitant, strak en toch fantasierijk
In Rotterdam staan ontwerpen van Kromhout. De Heinekenbrouwerij vind je in Crooswijk, maar de meeste gebouwen staan vlakbij elkaar in Rotterdam-West. Dat zijn het gebouw Diepeveen, het kantoor van Scheepvaartvereniging Zuid én het Wyt-gebouw. Enkele gebouwen werden verwoest bij het bombardement: het hallucinerend vormgegeven kantoorpand Noordzee en de dancing Pschorr aan de Coolsingel. Het illustere Pschorr had een New York-decor en een lichtgevende dansvloer: een uitstekende locatie voor een Batman-scene.
Kromhouts gebouwen zijn een soort sculpturen. Ze doen het heel goed na zonsondergang: een perfect silhouet in de nacht. Een door schel maanlicht verlicht decor. Net als in Gotham City. Dan zie ik al snel daarboven het geprojecteerde vleermuis-logo en Robin & Batman in hun strakke pakjes, die aan komen zweven.
Het mooiste gebouw van Kromhout werd overigens nooit gerealiseerd: zijn plan voor het nieuwe Rotterdamse stadhuis. Dit ontwerp was bizar. Een oriëntaals paleis met een megalomane sprookjestoren, een massieve fallus van 85 meter hoog. Het stadhuis van Gotham City. Ik weet niet of Aboutaleb er goed ingepast had, maar voor een decadente dandy als Pim Fortuyn – God hebbe zijn ziel – was het de perfecte habitat geweest.
Met Kromhout’s Wyt-gebouw word ik elke ochtend wakker. Vanuit mijn slaapkamer kijk ik erop uit. Het meest in het oog springt de sculpturaal vormgegeven art-deco-toren. Die herbergt een geheim: een verborgen trappenhuis. Het officiële trappenhuis kronkelt zich om dit geheime trappenhuis heen. Ik denk: de perfecte vluchtroute voor Batman.
Verder is de Wyt-toren vooral een fallisch ding, net als Kromhout’s nooit gebouwde stadhuistoren. Het trappenhuis-torentje is een miniatuurversie van die megalomane toren die aan de Coolsingel had moeten verrijzen. Zou Kromhout gedacht hebben: dan toch maar een klein stukje van mijn sprookjespaleis in Delfshaven? Zou hij in zijn Stadhuis ook geheime trappenhuizen hebben verwerkt?
Ik sloot de gordijnen en dacht: Rotterdam is een stad die nooit rust, een stad waar altijd iets broeit, net als Gotham City
In het Wyt-gebouw brandde vroeger altijd licht. Toen zat architectenbureau MVRDV er nog. Of ik nu naar bed ging om 11 uur, 1 uur of 3 uur, altijd was er nog MVRDV-personeel aan het zwoegen. Het was een geruststellend idee, dat er mensen waren met een nóg ongezonder bioritme dan ik.
Bovendien pasten de verlichte ramen diep in de nacht goed bij de mysterieuze Kromhout-sfeer. Ik sloot de gordijnen en dacht: Rotterdam is een stad die nooit rust, een stad waar altijd iets broeit – net als Gotham City.
Intussen is MVRDV alweer vier jaar geleden verhuisd. Vanuit mijn slaapkamer kijk ik nu op een bureau in digitaal design. Ze houden zich netjes aan de kantooruren, om 18 uur gaat het licht uit. Het personeel van dit bedrijf… tsja, ze hebben een gezonder werkritme dan hun voorgangers, maar een beetje saai is het wel. Misschien kunnen Batman en Robin een keer komen buurten. Kromhout heeft immers een speciaal trappenhuis voor ze aangelegd.
Deze serie columns wordt gemaakt in samenwerking met Stadsherstel Historisch Rotterdam. Lees hier alle columns in deze serie.
Stadsherstel zet zich al 40 jaar in voor het behoud van beeldbepalend en monumentaal erfgoed in Rotterdam. Erfgoed dat tussen ‘wal en schip’ valt, omdat er geen overheid of particulier initiatief is dat leegstand en verval voorkomt. Deze kwetsbare monumenten houden zij duurzaam in stand door restauratie en onderhoud. Ook door middel van verhuur wil Stadsherstel dit erfgoed voor zo veel mogelijk mensen tastbaar en toegankelijk maken.
Dit jaar is voor Stadsherstel een jubileumjaar en daarom publiceren zij iedere maand een online special die in het teken staat van één van de monumentale gebouwen die zij bezitten. Deze column is onderdeel van de special van februari.
Om te reageren moet je ingelogd zijn. Inloggen kan je hier. Als je nog geen account hebt meld je nu aan als supporter of maak hier een gratis reageerdersaccount aan.