Carnavallende salamanders

Het is van meet af aan duidelijk dat onze kleine salamander een missie heeft. Vastberaden ploetert ze voorwaarts. Onverschrokken kruipt ze onder schuttingen door en kruist ze natte wegen. Hoewel ze amper in staat is boven de stoepranden uit te kijken, weet ze precies welke kant ze uit moet. Haar bestemming is een kleine tuinvijver twee blokken verderop. Een vijver zonder vissen en vol met waterplanten. Daar houden salamanders van.

Met haar smalle gekronkelde lichaam doet de kleine watersalamander me nog altijd denken aan haar prehistorische voorouders. Die waren een stuk groter, toen ze 365 miljoen jaar geleden aan land kropen om hun geluk eens op het droge te beproeven. Het bleek een gouden greep, en een kantelpunt in de evolutie dat geleid heeft tot het ontstaan van grootheden als Albert Einstein, John Lennon en Tyrannosaurus Rex.

Normaal gesproken zou ze haar tocht pas over een week of twee ondernemen, maar nu het voorjaar zo zacht is, kan het geen kwaad eens wat eerder te gaan kijken, dacht ze. Onze kleine watersalamander was daar niet de enige in. Het is al druk in de met waterpest begroeide vijver. Wanneer ze zich in het water laat zakken, zwaaien verschillende mannetjes haar al verwelkomend toe met hun staart.

Bij daglicht komen de heren pas echt tot hun recht. Hun rugkammen, zwarte vlekken en fel oranje strepen zijn dan duidelijk te zien. De donkerbruin gekleurde meiden steken er maar saai bij af. In de loop van de week arriveren meer dames in de vijver. De mannen sloven zich uit in hun beste pak en proberen de dames te verleiden naar een stil plekje tussen de waterplanten.

Waar kikkers en padden het keer op keer op een orgie laten uitlopen, gaan salamanders heel wat subtieler te werk. De dames laten zich niet door de eerste de beste kerel beklimmen. Ze kiezen zorgvuldig voor een goede partij. En in tegenstelling tot die losbandige kikkers en padden pleuren ze hun nageslacht niet lukraak in het water, maar vouwen ze hun eitjes stuk voor stuk keurig aan het blad van een waterplant.

Ergens rond half juni komen de festiviteiten van de watersalamanders tot een einde. De mannen ontdoen zich dan weer van hun carnavalspak: ze zijn buiten de paartijd om net zo saai bruin als de dames. Dan kunnen ze zich beter verstoppen, wat natuurlijk tot een langer leven leidt.  

Van lieverlee kruipen de salamanders een voor een weer aan land, om de rest van het jaar op het droge door te brengen. Ze verbergen zich onder boomstammen, stenen, vuilnisbakken en in verkrotte schuurtjes. ’s Nachts komen ze tevoorschijn om wormpjes te eten.

In de vijver ontwikkelen hun larfjes enkele weken later pootjes, waarmee ze dan behoedzaam voor het eerst voet aan land zetten. Stilletjes hurk ik bij de vijver om ze gade te slaan bij deze mijlpaal. Ondertussen dwalen mijn gedachten af naar dat speciale moment, 356 miljoen jaar geleden.