Ga naar de inhoud

Voortbouwen op de schouders van reuzen: het Rotterdamse daklandschap als tegengif voor ongelijkheid — betaald artikel

Dit artikel is voorzien van een blokkade in verband met betaalde toegang, waardoor een gedeelte van de inhoud pas leesbaar is wanneer je bent ingelogd en beschikt over een geldig abonnement.

Het oppervlak van alle (veelal ongebruikte) platte daken in Rotterdam staat gelijk aan 3.700 voetbalvelden. Wat moet de stad hiermee? Juist onze daken kunnen ruim baan geven aan een evenwichtige en inclusieve stad, betoogt Teun van den Ende.

18-Dakenboek-©Ossip
beeld: Ossip van Duivenbode

Waarom bouwen we? Het meest basale antwoord op die vraag is: om een dak boven ons hoofd te hebben. Toch neemt het dak in de architectuurgeschiedenis een bescheiden plaats in. Er zijn uitzonderingen. Zo ontwierp Le Corbusier  een dak als een dek van een stoomschip, waarop kinderen vrijuit kunnen rondrennen. Of neem de uitkijktorens in Amerikaanse en Aziatische metropolen, waarvan het skydeck het bestaansrecht vormt. Daken prikkelen de verbeelding en bieden een fascinerende blik op onze dagelijkse leefwereld.

Eeuwenlang was in de westerse bouwcultuur het dak niet bedoeld als verblijfsplek. De introductie van het platte dak in 1787 zet een verandering in gang. In dat jaar verkrijgt de Zweedse admiraal Arvid Faxe een octrooi op het samengestelde bitumineuze dak, een “met koper- en ijzersulfaat geïmpregneerd papier dat op een houten dakvloer werd bevestigd en vervolgens bestreken met verhitte houtteer en bestrooid met zand” – kortweg, een dak van papier.

Deze innovatie bereikt Nederland als in 1839 een uitgebreid opstel in het Nederlandsch Bouwkunstig Magazijn verschijnt met de naam Daken met papier bekleed. Maar pas in de tweede helft van negentiende eeuw raakt het materiaal dat we tegenwoordig kennen als bitumen – en daarmee de toepassing van het platte dak – wijdverbreid in Nederland. Architecten verzetten zich hier aanvankelijk tegen, zij zien het als een vorm van architectonische vervlakking. Maar ook voorstanders laten van zich horen, zoals in het artikel ‘Het goed recht van de toepassing van het platte en flauwhellende dak in Nederland’.

Rotterdamse ontwerpers omarmen pas na de Tweede Wereldoorlog het platte dak op grote schaal. De toepassing sluit aan bij de ideeën van stedenbouwkundige Cornelis van Traa en enkele vooraanstaande industriëlen, die de binnenstad vanuit economische motieven herontwerpen. Bank- en verzekeringsgebouwen en (nood)winkels verrijzen, gevolgd door industriegebouwen, cultuurgebouwen, hotels, winkels en flatgebouwen. De grote maat van de naoorlogse bebouwing levert een enorm dakoppervlak op. Hoewel het platte dak zo definitief wordt onderdeel van de Nederlandse bouwcultuur, laten architecten de mogelijkheid van het dak als verblijfsplek vooralsnog onbenut.

Gerelateerde inhoud

Steun onafhankelijke journalistiek

Als abonnee van Vers Beton kun je alle artikelen onbeperkt lezen en delen met je eigen netwerk.

Misschien vind je dit ook interessant

De Stadsagenda

  • Stadsgesprek

    • Evenement

    Hoe blijft Rotterdam in de toekomst bewoonbaar? Het klimaat verandert en dat merken we ook…

    Venue: Debatpodium Arminius
    Datum:
  • Gebouwen door Vrouwen viert het werk van vrouwelijke architecten. Kom naar de feestelijke lancering en vier met ons de bijdragen van vrouwen aan architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Nederland.

    Venue: Keilepand
    Datum:
  • In de Dolle Kavita Talkshow gaat Rotterdamse schrijfster en theatermaker Shantie Singh in gesprek met verschillende “Dolle Kavita’s”. De eerste editie van talkshow vindt plaats op Internationale Vrouwendag, op zaterdag 8 maart 2025 in theater Zuidplein. Het thema van de kick-off editie is PIONIERS VAN NU.

    Venue: Theater Zuidplein Rotterdam
    Datum:
  • Bekijk de agenda

De leukste vacatures in en om Rotterdam

  • Wil jij werken in het politieke hart van de gemeente Rotterdam voor de leukste fractie van het stadhuis, dan willen we graag met je kennismaken. GroenLinks staat voor een cultuur waarin iedereen zich welkom en thuis voelt, met oprechte aandacht voor de Rotterdammer en voor elkaar. We erkennen en waarderen ieders unieke achtergrond en we werken samen om Rotterdam groener, eerlijker en inclusiever te maken. We doen dat samen met een sterk en divers team van medewerkers en raadsleden.

  • De gemeenteraadsfractie van de Partij voor de Dieren in Rotterdam zoekt een
    bevlogen social media medewerker. Als lid van ons team krijg je de kans om met jouw creativiteit het verschil te maken. Jouw doel is om onze partij zo goed mogelijk te profileren op onze social media kanalen. Een baan in het hart van de Rotterdamse politiek waar je het verschil kunt maken voor dieren, natuur en het milieu.

  • Heb jij visie en zakelijk inzicht, en een groot hart voor muziek, Rotterdam en jong talent? Music Matters zoekt een directeur die richting geeft aan onze missie om jonge Rotterdammers via muziek te inspireren en te verbinden.

  • Bekijk alle vacatures